Si i lëndon Spanja të rinjt e saj

Nga Álvaro Martín për Civismo.org, përktheu nga origjinali Rruga Press

Përcaktimi i axhendës është i rëndësishëm dhe i vështirë. Politika tenton të anojë drejt çështjeve aktuale të cilat nuk janë gjithmonë më të rëndësishmet. Për më tepër, partitë priren t’u kushtojnë vëmendje më të madhe atyre çështjeve që shqetësojnë shumicën e njerëzve, pavarësisht nëse ato janë të rëndësishme për vendin apo jo.

Një shembull i kësaj është përulja e qeverive të mëvonshme në Spanjë ndaj grupeve të presionit të pensionistëve që kërkojnë vazhdimisht rritje të pensioneve. Fakti që Spanja ka një nga normat më të larta të zëvendësimit në Evropë dhe pensionisti mesatar fiton 74% më shumë se sa kontribuoi (sipas Bankës së Spanjës), do të thotë se sistemi është i paqëndrueshëm nëse pensionet nuk rregullohen. Me fjalë të tjera, i gjithë borxhi i akumuluar do të merret nga brezat e ardhshëm, gjë që duket se nuk shqetëson klasën politike. Tema e sotme nuk është paqëndrueshmëria e pensioneve, por diçka edhe më urgjente: papunësia dhe mundësitë e punës dhe trajnimit për të rinjtë në Spanjë.

Një vështrim i shpejtë në të dhënat e OECD-së tregon se Spanja është vendi i tretë anëtar i OECD-së me papunësinë më të lartë të të rinjve: 35.1% e fuqisë punëtore nën 24 vjeç është e papunë, e paraprirë vetëm nga Greqia dhe Kosta Rika, me shkallë të papunësisë tek të rinjtë prej 37.1% dhe 40.6% respektivisht. Megjithatë, kjo nuk është çështja më serioze: sipas një raporti të fundit të OECD-së, 20% e të rinjve të moshës 18-24 vjeç në Spanjë as nuk studiojnë e as nuk punojnë – vetëm pas Italisë, ku shifra rritet në 24.8%. Këto shifra janë përkeqësuar ndjeshëm nga pandemia. Kjo sugjeron që vështirësia për të rinjtë mesatarë që përpiqen të hyjnë në tregun e punës në Spanjë dhe përqindjet e braktisjes nga trajnimi profesional janë gjithnjë e më të larta dhe të dyja prirjet po përforcojnë njëra-tjetrën. Në vende të tjera, papunësia e madhe e të rinjve është shpesh një fenomen ciklik (në sektorët me paga të ulëta, të rinjtë priren të pushohen nga puna në një masë më të madhe në një recesion për shkak të kostove më të ulëta në krahasim me një punëtor më me përvojë). Në Spanjë është një fenomen strukturor: papunësia e të rinjve përkeqësohet gjatë recesioneve dhe rëndohet më tej nga rregullimi dhe funksionimi i tregut spanjoll të punës, ndër shumë faktorë të tjerë.

Tregu spanjoll i punës dhe rregulloret e tij nuk arrijnë të krijojnë mekanizma që lehtësojnë përfshirjen e të rinjve në fuqinë punëtore. Punësimi i përkohshëm dhe i pasigurt, si dhe pamundësia për t’u larguar në moshë të hershme për shkak të kostove të larta të qirasë në zona të dendura punësimi janë probleme të lidhura. Këta faktorë i bëjnë të rinjtë të ndihen të përjashtuar nga struktura shoqërore dhe e detyrojnë shoqërinë të reflektojë për një çështje urgjente të ditës së sotme.

Problemi kryesor qëndron në sistemin spanjoll të praktikës. Për ta kontekstualizuar, që nga viti 1988 ka pasur dy lloje kontratash trajnimi në Spanjë: kontrata e stazhit të punës dhe kontrata e trajnimit. Kontrata e stazhit është zakonisht për studentët që janë gati të përfundojnë ose kanë përfunduar diplomën e tyre dhe kanë nevojë për një plan trajnimi me objektiva të qarta dhe burime financiare. Kjo kontratë stazhi i lejon kompanisë t’i ofrojë punëtorit një pagë më të ulët se paga minimale dhe kontrata kolektive përkatëse. Kompanitë e bonuseve të marra për punësimin e kursantëve krijuan stimuj të çoroditur, prandaj nuk marrin më bonuse të tilla. Objektivi ideal është që ajo të gjenerojë nivele më të larta të stabilitetit të punësimit në kompani, krahasuar me modalitetet e tjera alternative, siç janë kontratat e përkohshme. Duke lejuar uljen e pagave, kompania rrit investimet në trajnim për përfitimin e saj – pra mban punonjësin në radhët e saj.

Për të analizuar efektet e kësaj lloj kontrate në punësueshmërinë e të rinjve në Spanjë, një studim interesant i Fondacionit ISEAK tregon se më shumë se 50% e atyre që e fillojnë jetën e tyre të punës me një kontratë stazhi në Spanjë e përfundojnë kontratën përpara datës së përcaktuar të përfundimit. Për më tepër, nga ata që kanë përfunduar kontratën, më pak se një e treta vazhdojnë të punojnë në kompaninë ku kanë kryer stazhin. Ndër ata që vazhdojnë të punojnë pas përfundimit të kontratës së stazhit, probabiliteti për të nënshkruar një kontratë të përhershme në një kompani tjetër është më i lartë se sa për të nënshkruar me të njëjtën kompani ku ka kryer stazhin. Në fakt, qëndrueshmëria afatgjatë e punësimit të atyre që fillojnë me kontratë të përkohshme është më e lartë se e atyre që fillojnë me kontratë stazhi, gjë që tregon një defekt në modelin e praktikës. Prandaj, kontrata e stazhit as nuk lehtëson një hyrje më të shpejtë në tregun e punës dhe as nuk garanton stabilitet më të madh, duke dështuar kështu në qëllimin e saj. Dy studiues të studimit të Fondacionit ISEAK, Sara de la Rica dhe Lucía Gorjón, arrijnë në përfundimin se kjo tregon se si kontrata e stazhit është një element që përdoret thjesht për të ulur kostot e punës në periudha të caktuara, ndryshe nga vendet e tjera me modele praktike më të avancuara dhe më të ngurtësuara.

Ka shumë faktorë të tjerë që ndikojnë në papunësinë e të rinjve dhe pasigurinë e lartë në punë të shumë të rinjve në Spanjë, por rregullimi i punës është një nga arsyet më të rëndësishme. Faktorë të tjerë alternativë që do të ndihmonin në nxitjen e rritjes së punësimit të të rinjve përfshijnë futjen e stimujve të qartë për zgjerimin e biznesit (dhe jo vetëm për krijimin e biznesit), një reformë të thelluar të tregut të punës që garanton fleksibilitet më të madh, reforma arsimore që përshtatin kurrikulën universitare me kërkesat e tregut të punës. Ky artikull kishte për qëllim vetëm të jepte një paraqitje të shkurtër të dy prej problemeve më të rëndësishme me të cilat përballen të rinjtë sot në Spanjë: papunësia dhe pasiguria.

Rruga Press