Si e merr Evropa gazin e saj?
Evropa është në kontrollin e një krize gazi. Çmimet janë rritur pothuajse pesë herë në krahasim me nivelin e një viti më parë, duke kërcënuar rimbëkëmbjen ekonmike nga pandemia në Mbretërinë e Bashkuar dhe BE. Stoqet janë aq të ulëta sa një dimër, pak më i ftohtë se normalja, mund të shkurtojë furnizimet për industrinë, me familjet që tashmë paguajnë çmimin.
Evropa është një nga rajonet më të varura nga gazi, që përdoret për të furnizuar një të pestën e energjisë së saj, por shumica e furnzimit të saj vjen jashtë BE-së, në veçanti nga Rusia. Presidenti Vladimir Putin është akuzuar nga disa politikanë evropianë dhe analistë të industrisë, për kufizimin e furnizimit dhe magazinimit të gazit në Evropë në muajt e fundit, si një mjet për t’i bërë presion kontinentit për të miratuar tubacion të ri.
Presidenti rus thotë se akuza është “fjalë e motivuar politikisht”, por shumica e analistëve besojnë se furnizimet e ulëta nga Rusia janë një faktor kryesor.
Evropa po shtrydhet gjithashtu nga ndryshimet në tregun e gazit dhe konkurrenca nga rajone të tjera që kanë lënë kontinentin duke u lutur për një dimër të butë.
Rusia dominon peisazhin
Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, shumica e eksporteve të gazit rus në Evropë rrodhën përmes infrastrukturës ekzistuese të tubacioneve në Ukrainë.
Në vitet 1990 dhe 2000, Gazprom, eksportuesi monopol shtetëror i Rusisë, u përpoq të diversifikonte rrjetin e tij të gazit dhe të pakësonte varësinë e tij nga fqinji i tij, duke vendosur tubacione të reja përmes Bjellorusisë dhe Polonisë.
Tensionet e gjata të Rusisë me Ukrainën u përshkallëzuan në vitin 2014, kur Moska aneksoi gadishullin e Krimesë. Rusia ka vazhduar të ndërtojë tubacione që anashkalojnë vendin, një veprim që Kievi dhe shumë nga aleatët e tij, besojnë se synon të dobësojë Ukrainën duke e privuar atë nga të ardhurat tranzit të gazit. Ajo ka shërbyer gjithashtu për të rritur mbështejten e Evropës nga Rusia.
Një rrugë është përmes Turqisë. Që nga viti 2003, Rusia ka eksportuar gaz në Evropë përmes tubacionit Rrjedha Blu nën Detin e Zi. Vitin e kaluar gazsjellësi TurkStream, hyri në punë, duke forcuar lidhjet e Rusisë me Presidentin Rexhep Tajip Erdogan.
Rruga tjetër kryesore rreth Ukrainës është përmes Detit Baltik. Në vitin 2011, Gazprom filloi gazsjellësin Nord Stream, tubacioni më i gjatë nënujor në botë. Sot ajo përbën rreth 40% të të gjithë gazit natyror të eksportuar nga Rusia në BE.
Një tubacion paralel, Nord Stream 2, u ndërtua nga një shoqatë e udhëhequr nga Gazprom. Ndërtimi kishte qenë sfidues, me sanksionet e SHBA-së, ndaj kompanive të përfshira në projekt, derisa një marrëveshje me Gjermaninë lejoi që tubacioni të përfundonte këtë vit.
Por Nord Stream 2 është ende duke pritur që rregullatorët në Gjermani ta lejojnë atë të funksionojë. Analistët dhe tregtarët dyshojnë se Rusia po ndalon gazin nga Evropa për të kërkuar miratim më të shpejtë, diçka që Putini e ka mohuar. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë ka thënë se, beson se Rusia ka kapacitetin për të dërguar 15% më shumë gaz për të ndihmuar në lehtësimin e krizës.
Ndërkohë, mbi tetë vende magazinimi të kontrolluara nga Rusia në Evropë, të cilat ndihmojnë për të siguruar furnizimin gjatë periudhave të kërkesës së pikut. Rusia dyshohet se mban nivele të ulëta të magazinimit në Evropë, si pjesë e përpjekjes së saj për të siguruar një dritë jeshile për Nord Stream 2. Putini ka thënë se më shumë gaz do të rrjedhë sapo Rusia të mbushë vendet e veta.
Dimri po vjen
Marrëdhëniet me Rusinë nuk janë e vetmja arsye që Evropa shpreson se dimri do të jetë i butë.
E zbuluar në vitin 1959, fusha e gazit në Groningen është më e madhja në Evropë, duke e bërë Hollandën një nga prodhuesit kryesorë në BE. Por nxjerrja rezervave të fushës, ka çuar gjithnjë e më shumë në tërmete. Një lëkundje 3.6 në vitin 2012 dëmtoi mijëra shtëpi, duke çuar në vendimin për të kufizuar prodhimin e tij. Fusha do të mbyllet vitin e ardhshëm.
Ekziston gjithashtu një shqetësim për furnizimet nga Afrika e Veriut. Algjeria siguron rreth dy të tretat e importeve vjetore të gazit të Spanjës dhe Portugalisë, por tensionet e gjata midis Algjerisë dhe Marokut, veçanërisht mbi Saharanë Perëndimore, janë një kërcënim për furnizimin.
Më 1 nëntor Algjeria ndaloi me gazsjellësin e Magrebit, cili eksportohej në Gadishullin Iberik nëpërmjet Marokut. Megjithëse tubacioni i drejtpërdrejtë Algjeri-Spanjë Medgaz do të zgjerohet, Spanja përballet me një sfidë për të ndaluar rritjen e mëtejshme të çmimeve të gazit këtë dimër.
Furnizimet e ngushta janë gjithashtu një shqetësim në MB, e cila tani përdor më shumë gaz, në vend të qymyrit, për të prodhuar energji elektrike. Britania ka qenë një eksportues neto i gazit, por rezervat e saj në Detin e Veriut janë zvogëluar.
Përafërsisht gjysma e kërkesës për gaz në Mbretërinë e Bashkuar tani plotësohet nga importet.
Shumica e gazit në Mbretërinë e Bashkuar vjen përmes tubacioneve nga Norvegjia, prodhuesi më i madh i kontinentit pas Rusisë, ose si dërgesa të gazit natyror të lëngshëm, kryesisht nga Katari dhe së fundmi nga SHBA dhe Rusia. Mbretëria e Bashkuar gjithashtu importon një pjesë të vogël të gazit të saj nëpërmjet tubacioneve nga Hollanda dhe Belgjika.
Ajo që i mungon MB-së, në krahasim me Evropën, është kapaciteti për të ruajtur gazin përpara dimrit, një trashëgimi mbështetës i saj në furnizimet në Detin e Veriut. Vendndodhja më e madhe e ruajtjes në Mbretërinë e Bashkuar ishte një strukturë nënujore në Rough, e cila përbënte 70% të kapacitetit të saj, por ajo u konsiderua e papërshtatshme dhe u mbyll në vitin 2017. Ky vendim, i bazuar pjesërisht në besimin se tregu i LNG-së do të bëhej i rëndësishëm, tani është duke u shtuar në shqetësimet e Britanisë së Madhe.
Ndërsa rrjeti i përhapur i tubacioneve të Evropës është burimi i saj kryesor i gazit, kontinenti mbështetet gjithnjë e më shumë në LNG, super i ftohtë për ta ndryshuar atë nga një lëng, në mënyrë që të mund të kondestohet në përmasa dhe të dërgohet në mbarë botën me cisterna.
Evropa është pjesë e një konkurence globale në rritje për gazin, duke konkuruar me Azinë e uritur për energjinë e cila ka pak të sajën.
Konsumi në rritje i gazit natyror në Azi
Teraxhul (m)
Kërkesa e Kinës është dyfishuar në dekadën e fundit dhe pritet të përshpejtohet më tej ndërsa përpiqet të kufizojë përdorimin e qymurit në ekonominë e saj me rritje të shpejtë. Japonia dhe Koreja e Jugut po kërkojnë gjithashtu të reduktojnë përdorimin e qymyrit ndërsa përpiqen të frenojnë emetimet.
Australia është furnizuesi kryesor i LNG-së në Azi, por kontinenti po merr gjithashtu gaz nga Katari, SHBA dhe Rusia.
Rrjedha globale e gazit natyror të lëngshëm
Eksportuesit dhe importuesit më të mëdhenj. Ton (m), 2020.
Blerësit e gazit në Azi janë shpesh subjekte të mbështetur nga shteti, të gatshëm të paguajnë pothuajse çdo çmim të nevojshëm për të përmbushur objektivat e qeverisë për furnizimet me gaz duke kufizuar më tej furnizimin e disponueshëm për Evropën.
Me fillimin e dimrit, udhëheqësit e Evropës kanë mbetur duke shpresuar se moti do të ishte i butë, ose se Rusia do të lejonte që eksportet e nevojshme të rrjedhin.
Putin e ka këshilluar Gazpromin që të fillojë pompimin e gazit në vendet e magazinimit evropian pasi Rusia të përfundojë mbushjen e rezervave të veta, e cila mund të fillojë më 8 nëntor.
Por derisa tregu të bindet se furnizimet nuk do të mbarojnë, çmimet do të mbeten të paqëndrueshme, dhe mbështetja e Evropës në energjinë nga gjetkë do të mbetet nën vëzhgim.
© Rruga Press