Shqipëria dhe MV hapën negociatat/ Si antarësohet një vend në BE?

Mësoni se si funksionon zgjerimi dhe si vendet anëtarësohen në Bashkimin Evropian.

Një numër vendesh kanë aplikuar për t’u anëtarësuar në BE. Megjithatë, është një proces i gjatë që përfshin shumë përgatitje. Lexoni për të zbuluar se si funksionon.

Cilët vende duan të anëtarësohen në BE?

Vendet aktuale kandidate përfshijnë Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi, Serbinë dhe Turqinë dhe që nga 23 qershori edhe Ukraina dhe Moldavia. Bosnja dhe Hercegovina, Gjeorgjia dhe Kosova janë kandidatë të mundshëm.

Këto vende përfitojnë nga financimi i BE-së, këshillat e detajuara për politikat, si dhe nga Marrëveshjet e Asociimit, duke i dhënë akses të gjerë në tregun e brendshëm të BE-së.

Në mars të vitit 2022, Ukraina, Gjeorgjia dhe Moldavia aplikuan për anëtarësim në BE. Parlamenti Evropian bëri thirrje që Ukrainës dhe Moldavisë t’i jepet statusi i kandidatit në BE “pa vonesë” dhe Gjeorgjisë pasi të ketë përfunduar reformat e nevojshme.

Në një fjalim drejtuar liderëve të BE-së në fillim të një samiti kushtuar kësaj çështjeje më 23 qershor 2022, presidentja e Parlamentit, Roberta Metsola tha se kjo do të forconte BE-në: “Duhet të jemi të qartë se ky nuk është thjesht një akt simbolik, ky do të forcojë BE-në dhe do të forcojë Ukrainën dhe Moldavinë. Do t’i tregojë popullit tonë, si dhe popullit të tyre, se vlerat tona kanë më shumë rëndësi se retorika. Kjo shpresë mund të nënkuptojë rezultate. Dhe vendet e tjera që presin – ato në Ballkanin Perëndimor – gjithashtu duhet të shohin që shpresa të çojë në rezultate. Është koha.”

Gjatë samitit, vendet e BE-së njohën Ukrainën dhe Moldavinë si vende kandidate dhe Gjeorgjinë dhe Bosnje-Hercegovinën si kandidate të mundshme, që do të thotë se atyre u është kërkuar të përfundojnë reforma shtesë.

Cilët janë kriteret për të qenë vend kandidat në BE?

Për të aplikuar për anëtarësim në BE, një vend duhet të jetë evropian dhe të respektojë vlerat demokratike të BE-së. Ai gjithashtu ka nevojë për institucione të qëndrueshëm që garantojnë demokracinë dhe shtetin e së drejtës; një ekonomi tregu funksionale; dhe aftësinë për të marrë dhe zbatuar detyrimet e anëtarësimit në BE.

Si funksionon procesi i zgjerimit?

Një vend mund të bëhet kandidat zyrtar pasi të përmbushë kriteret bazë politike, ekonomike dhe reformuese. Më pas mund të fillojë negociatat formale për 35 kapituj që mbulojnë shumë fusha të ndryshme të politikave me BE-në. Pasi të kenë përfunduar negociatat dhe reformat, finalizohet një Traktat aderimi, i cili duhet të ratifikohet nga të gjitha shtetet anëtare ekzistuese të BE-së dhe vetë vendi përpara se vendi të anëtarësohet në BE.

Në rastin e Shqipërisë, hapja e negociatave do të thotë një proces teknik që do të nisë me kontrollin e plotë të administratës shtetërore shqiptare dhe të gjithë legjislacionit shqiptar që të përafrohet me legjislacionin e Bashkimit Europian.

Komisioni Europian do të nisë ekipet që do t’i bashkëngjiten administratës shtetërore në Shqipëri, ku do të kontrollojë ligjet dhe zbatimin e tyre.

Me përafrimin e këtyre ligjeve do të hapen dhe mbyllen kapituj me sukses ose dështim, që në total do të jenë 35.

Kapitulli i parë me të cilin do të nisë procesi i negociatave është ai i të drejtave themelore të njeriut dhe më pas do të ketë kapituj për reforma në drejtësi, lufta kundër korrupsionit, liria e medias etj.

Më pas do të ketë kapituj dhe për lidhjet ekonomike dhe tregtare. Ky proces do të ndiqet hap pas hapi nga Komisioni Europian. Ky proces pritet të zgjasë disa vite.

Cili është roli i Parlamentit Evropian?

Eurodeputetët debatojnë dhe votojnë mbi raportet vjetore të progresit për çdo vend, gjë që është një mundësi për të identifikuar fushat e shqetësimeve.

Aprovimi i Parlamentit kërkohet gjithashtu përpara se një vend të anëtarësohet në BE.

Si ka evoluar situata vitet e fundit?

Komisioni Evropian publikoi Dokumentin e tij të Strategjisë së Zgjerimit më 6 shkurt 2018, i cili përmend vitin 2025 si një datë indikative të anëtarësimit për Serbinë dhe Malin e Zi. Përfaqësuesit e Komisionit diskutuan strategjinë me eurodeputetët gjatë një debati në seancë plenare në Strasburg në të njëjtën ditë.

Eurodeputetët mirëpritën gjerësisht strategjinë, por gjithashtu theksuan nevojën për reforma në Ballkanin Perëndimor.

Gjatë një samiti BE-Ballkani Perëndimor në Brdo pri Kranju, Slloveni, më 6 tetor 2021, liderët e BE-së përsëritën mbështetjen e tyre për vendet dhe përcaktuan një sërë nismash për të nxitur rajonin.

Parlamenti Evropian vazhdon të mbështesë anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE. Në një rezolutë të miratuar në qershor 2020, eurodeputetët i bëjnë thirrje BE-së që të bëjë më shumë për ta bërë procesin e zgjerimit për këto vende të suksesshëm.

Në një rezolutë të miratuar në tetor 2019, Parlamenti shprehu zhgënjimin që Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut nuk ishin në gjendje të fillonin bisedimet e pranimit, duke theksuar se procesi i zgjerimit ka luajtur një rol vendimtar në stabilizimin e Ballkanit Perëndimor.

Sot në datën 19 korrik 2022, 16 vite pas firmosjes së marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit, Shqipëria çeli negociatat për anëtarësim me Bashkimin Europian, në të njëjtën ditë me Maqedoninë e Veriut.

©Rruga Press