Të dërguarit afganë u vranë jashtë vendit pas kthimit të papritur të talebanëve

Rikthimi i papritur i talebanëve në pushtet, ka lënë qindra diplomatë afganë jashtë kufijve:pa para për të mbajtur misionet në funksion, të frikësuar për familjet në atdhe dhe të dëshpëruar për të siguruar strehim jashtë vendit.

Lëvizja militante islamike, e cila rrëzoi me shpejtësi qeverinë e Afganistanit, të mbështetur nga Perëndimi më 15 gusht, tha të martën se u kishte dërguar mesazh të gjitha ambasadave të sa,j duke u thënë diplomatëve të vazhdonin punën e tyre.

Por tetë punonjës të ambasadës që folën për Reuters, në kushte anonimiteti, në vende përfshirë Kanadanë, Gjermaninë dhe Japoninë, përshkruan mosfunksionim dhe dëshpërim në misionet e tyre.

“Kolegët e mi këtu dhe në shumë vende po i luten kombeve pritëse t’i pranojnë ata,” tha një diplomat afgan në Berlin, i cili kishte frikë se çfarë mund të ndodhte me gruan e tij dhe katër vajzat që mbeten në Kabul, nëse ai lejonte që emri i tij të përdorej.

“Literalisht jam lutur. Diplomatët janë të gatshëm të bëhen refugjatë,” tha ai, duke shtuar se do të duhej të shiste gjithçka, përfshirë një shtëpi të madhe në Kabul, dhe “t’ja fillonte nga e para”.

Misionet e Afganistanit jashtë shtetit, përballen me një periudhë të “harresës së zgjatur” pasi vendet vendosin nëse do të njohin qeverinë talebane, tha Afzal Ashraf, një ekspert i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe një anëtar vizitues në Universitetin Britanik të Nottingham.

“Çfarë mund të bëjnë ato ambasada? Ata nuk përfaqësojnë një qeveri. Ata nuk kanë një politikë për të zbatuar,” tha ai, duke shtuar se personelit të ambasadës, ka të ngjarë t’i jepet azil politik për shkak të shqetësimeve të sigurisë nëse kthehen në Afganistan.

Talibanët, të cilët zbatuan një interpretim të rreptë të ligjit islam, me ndëshkime si amputime dhe gurë, gjatë sundimit të tyre të mëparshëm nga 1996 në 2001, kanë kërkuar të tregojnë një fytyrë më pajtuese që nga ardhja në pushtet.

Zëdhënësit i kanë siguruar afganët se nuk janë për hakmarrje dhe do të respektojnë të drejtat e njerëzve, përfshirë gratë.

Por, raportet për kontrolle shtëpi më shtëpi dhe hakmarrjet kundër ish zyrtarëve dhe pakicave etnike, i kanë bërë njerëzit të jenë të kujdesshëm. Talibanët janë zotuar të hetojnë çdo abuzim.

Një grup i dërguarish nga qeveria e rrëzuar, lëshuan një deklaratë të parë të këtij lloji të përbashkët, të raportuar nga Reuters të mërkurën, përpara publikimit të saj publik, duke u bërë thirrje udhëheqësve botërorë që të mohojnë njohjen zyrtare të talebanëve.

‘NUK KA PARA’

Ministri i jashtëm në detyrë i Afganistanit, Amir Khan Muttaqi, tha në një konferencë shtypi në Kabul të martën, se talebanët u kishin dërguar mesazhe të gjitha ambasadave afgane, duke u thënë atyre që të vazhdojnë punën.

“Afganistani investoi shumë tek ju, ju jeni pasuri të Afganistanit,” tha ai.

Një diplomat i lartë afgan vlerësoi se kishte rreth 3,000 njerëz që punonin në ambasadat e vendit ose vareshin drejtpërdrejt prej tyre.

Administrata e rrëzuar e presidentit Ashraf Ghani, gjithashtu i dërgoi një letër misioneve të huaja më 8 shtator duke e quajtur qeverinë e re të talebanëve “të paligjshme” dhe u bëri thirrje ambasadave të “vazhdojnë funksionet dhe detyrat e tyre normale”.

Por këto thirrje për vazhdimësi, nuk pasqyrojnë kaosin në terren, tha stafi i ambasadës. “Nuk ka para. Nuk është e mundur të operosh në rrethana të tilla.”

“Unë nuk paguhem tani,” tha një burim në ambasadën afgane në kryeqytetin e Kanadasë Otava. Dy punonjës të ambasadës afgane në Nju Delhi, thanë se po u mbaronin paratë për një mision që u shërbente mijëra afganëve, të cilët po përpiqen të gjejnë mënyra, për t’u ribashkuar me familjet ose kanë nevojë për ndihmë për të aplikuar për azil në vende të tjera.

Të dy punonjësit thanë se nuk do të ktheheshin në Afganistan nga frika se do të viheshin në shënjestër, për shkak të lidhjeve të tyre me qeverinë e mëparshme, por gjithashtu do të luftonin për të marrë azil në Indi, ku mijëra afganë kanë kaluar vite duke kërkuar statusin e refugjatit.

“Më duhet të ulem fort tani në ambasadë dhe të pres të dalë në çdo komb që është i gatshëm të më pranojë mua dhe familjen time,” tha dikush.

QEVERIA NË EKZIL

Disa nga të dërguarit e Afganistanit kanë kritikuar hapur talebanët. Manizha Bakhtari, ambasadorja austriake e vendit, poston rregullisht akuza, për abuzime të të drejtave të njeriut, nga talebanët në Twitter, ndërsa i dërguari i Kinës, Javid Ahmad Qaem, paralajmëroi kundër besimit të premtimeve të talebanëve, ndaj grupeve ekstremiste.

Të tjerët po gënjejnë, duke shpresuar se vendet e tyre pritëse, nuk do të nxitojnë ta njohin grupin dhe t’i vënë ata në rrezik.

Disa diplomatë afganë, thanë se do të shikonin nga afër takimin vjetor të liderëve botërorë, në Kombet e Bashkuara në Nju Jork javën e ardhshme, ku ka paqartësi se kush do të mbushë vendin e Afganistanit.

Kredencialet e Kombeve të Bashkuara i japin peshë një qeverie dhe askush ende nuk e ka kërkuar zyrtarisht vendin e Afganistanit.

Çdo veprim që shihet si legjitimim i talebanëve, mund ta fuqizojë grupin, që të zëvendësojë stafin e ambasadës me ata të tyre, thanë diplomatët.

Në Taxhikistan, disa punonjës të ambasadës arritën të çojnë familjet e tyre përtej kufirit javët e fundit dhe ata po konsiderojnë shndërrimin e ambasadës në ambiente rezidenciale për t’i strehuar ato, tha një diplomat i lartë atje.

Dhe, si bashkëmoshatarët e përhapur në të gjithë globin, ata nuk kanë në plan të kthehen në shtëpi me talebanët përsëri në pushtet.

“Është shumë e qartë, se asnjë diplomat afgan i dërguar jashtë shtetit nuk dëshiron të kthehet,” tha një diplomat i lartë afgan në Japoni.

“Ne të gjithë jemi të vendosur të qëndrojmë aty ku jemi dhe ndoshta shumë vende do ta pranojnë se jemi pjesë e një qeverie që është në mërgim.”

©Rruga Press