Si u bë arti një alternativë ndaj terapisë në Liban
The New Arab
Pas shpërthimit të portit të Bejrutit, incidentet e PTSD në Liban u rritën, shumë në kryeqytet tani kërkojnë të ardhmen e tyre diku tjetër. Për ata që mbeten, arti ka ndihmuar në përpunimin e traumave si një alternativë e gëzueshme ndaj terapisë së rregullt.
Studioja e tij e vogël në Ashrafieh u shkatërrua dhe shumë prej pikturave të tij u humbën gjatë shpërthimit të 4 gushtit, por kur u pyet për Bejrutin, artisti sirian, Sami Al Kour, u përgjigj: “Unë ende e dua atë, pavarësisht gjithçkaje”.
Për artistin 30-vjeçar, largimi nga Siria në 2018-ën, për të filluar nga e para në Bejrut ishte një ëndërr e bërë realitet. Qyteti për të përfaqësonte gjithçka që i mungonte në vendin e tij.
“Kur mbërrita për herë të parë, Bejruti ishte i gjallë dhe plot njerëz të gëzuar. Gjithçka në të ishte frymëzuese, veçanërisht deti, por pas shpërthimit, u bë si Siria. Njerëzit nuk ishin më të lumtur, të gjithë po largoheshin dhe kishte shumë, shumë dëme, “thotë ai për The New Arab.
Piktura ishte një mënyrë për t’u përballur me realitetin e ashpër që ai duhej të duronte.
Artisti vuajti nga PTSD në muajt pas shpërthimit. Ai madje ishte dëshmitar i vdekjes së fqinjit të tij, Yaakoub Gemayel, i cili jetonte në të njëjtën ndërtesë, gjë që shkaktoi dëme të mëtejshme në mirëqenien e tij mendore.
“Unë as nuk isha dëshmitar i këtij tmerri të madh në shtëpi, në Siri,” shtoi Al Kour.
Ashtu si shumë të tjerë në Liban, Al Kour nuk kishte qasje për terapi. Në Liban çmimet u rritën, pasi vlera e dollarit në lira arriti nivele marramendëse, 20,000 Lira për 1 $.
Shpërthimi i 4 gushtit la gjurmë në mirëqenien mendore të njerëzve, siç edhe zbuluan në një studim, një ekip studiuesish në departamentin e psikiatrisë në Universitetin Amerikan të Bejrutit, se ata që jetonin në afërsi të portit i kishin shenjat më të dukshme të çrregullimit të stresit post-traumatik (PTSD), dy muaj pas shpërthimit. Numrat e tyre ende nuk janë publikuar, por ekspertët thonë se ato ishin më të larta se ata që jetonin në periferi të Bejrutit dhe më larg nga porti.
Sipas Joseph El-Khoury, asistent profesor i psikiatrisë në Universitetin Amerikan të Bejrutit dhe pjesë e ekipit kërkimor, PTSD nuk është rezultati i vetëm pas një ngjarje traumatike, pasi ata zbuluan se 70 përqind, deri në 80 përqind e pjesëmarrësve vuanin nga një formë e depresionit.
Al Kour ishte një nga njerëzit që luftoi me depresionin dhe gjeti rrugën për të dalë prej tij përmes artit.
Piktura për të ishte një mënyrë për t’u përballur me realitetin e ashpër që duhej të duronte dhe duke prodhuar pjesë që dilnin nga trauma direkte, ai ndjeu se më në fund mund të kapërcejë dhimbjen që kishte dërrmuar psikikën e tij.
“Ishte si diçka e mbërthyer tek unë dhe më duhej ta hiqja qafe atë para se të më hiqte ajo mua,” shtoi ai.
Sarkis Sislian, një artist 29-vjeçar i cili jetoi jashtëzakonisht afër vendit të shpërthimit, gjithashtu iu drejtua artit si një mënyrë për të përballuar tmerret që ai dhe familja e tij kaluan.
“Tani për tani, nuk mendoj se vetëm arti është i mjaftueshëm, sepse trauma është shumë më e rëndë, por është më mirë të kesh diçka që të ndihmon ngadalë, sesa asgjë fare”, tha ai për The New Arab.
Si për Sislian ashtu edhe për Al Kour, procesi i pikturimit është një zëvendësim i terapisë, edhe pse përkohësisht, aty ata mund t’i hasin komplekset e tyre psikologjike, t’i nxjerrin nga sistemi i tyre dhe të shërohen sa më shumë që të munden.
Në këtë mënyrë, të dy artistët mendonin se mund të ktheheshin në funksionet e tyre normale, në jetën e tyre të përditshme.
Al Kour mori pjesë në ekspozita grupore që trajtonin temën e shpërthimit, titulli i tij i fundit mbante emrin “Vizionet e Sotme”, ku disa artistë ndanë vizionin e tyre se si e shohin Libanin duke ecur përpara.
Psikologu klinik, Pascale Nakhle, shpjegoi se terapia e artit mund të shihet si një alternativë e qëndrueshme ndaj seancave të rregullta të terapisë, vetëm nëse shihet si një burim fuqizimi. Ai ndihmoi në shprehjen e plagëve të fshehura, por jo domosdoshmërisht shëroi të gjitha sëmundjet.
Sislian, aktualisht është duke punuar në një ekspozitë grupore, ku artistët do të eksplorojnë tema personale që lidhen me jetën e tyre. Por për të, ajo që kishte më shumë rëndësi ishte ndjenja e të qenit pjesë e një shprehjeje më të madhe shoqërore, të dhimbjes së përbashkët.
“Sapo kuptova se ndjenja që kisha, para prodhimit të artit, ose gjatë prodhimit të tij, nuk është unike për mua, por përkundrazi, e ndarë si një lloj ankthi brezash, më ndihmoi të ndihesha më pak vetëm.”
Kjo formë e terapisë, gjithashtu synonte kryesisht depresionin dhe ankthin. “Shumë njerëz përjetojnë transformim personal dhe lehtësim nga emocionet ose krizat e forta.
Megjithatë, shkalla në të cilën terapia e artit konsiderohet si një alternativë e qëndrueshme varet nga gjendja e shëndetit mendor të pacientit,” tha ajo për The New Arab.
Sidoqoftë, kur aktivitetet artistike kryheshin në grupe, vlera e tyre terapeutike u rrit.
“Kjo ndodh kryesisht sepse individëve u jepet një hapësirë, për të artikuluar emocionet e tyre pa u tronditur dhe duke u mbështetur nga të tjerët me përvoja të ngjashme,” shpjegoi Nakhle.
Për Yasmina Fayed, një aktore dhe këngëtare 41-vjeçare në Metro Al Madina, një kompani teatri e pavarur në Bejrut, skena ishte një tjetër arratisje që të dy, audienca dhe interpretuesit, mund ta shfrytëzonin si një frymëmarrje nga jeta në Liban.
“Unë e konsideroj çdo shfaqje timen si një formë terapie. Ne jetojmë në kushte jonormale që truri nuk mund t’i kuptojë plotësisht dhe i gjithë procesi i të kënduarit, vallëzimit, përgatitjes, punës me stafin ose bashkëveprimit me auditorin më ndihmoi të përballesha me shumë frikëra që i kisha zhvilluar pasi situata në Liban u përkeqësua, “tha ajo për The New Arab.
Fayed shpjegoi se kishte gjithashtu një përgjegjësi për interpretuesit, për të zgjedhur lëndët me të cilat shoqëria ku ata jetonin mund të lidhej. Në atë mënyrë u krijua një lidhje mes atyre në skenë dhe atyre që shikonin. Individi mund të shpëtonte dhe të lidhej në të njëjtën kohë.
Ndjenja e izolimit u zvogëlua më pas dhe lindi një ndjenjë bashkësie.
Ndërsa Metro ishte akoma një kohë e lirë e përballueshme për shumicën e njerëzve (biletat ishin më pak se 4 dollarë), disa ende e panë atë si një luks, gjë që kufizoi numrin e auditorëve në javë.
Për Fayed, megjithatë, ky lloj argëtimi ishte i rëndësishëm për njerëzit, pasi u kujtoi atyre të argëtohen, të qeshin dhe të gjejnë forcën për të vazhduar.
“Këto dy orë që kaloj në skenë janë të mjaftueshme për të më mbajtur dhe për të më ndihmuar të rifitoj ekuilibrin tim për javën, por kur shikon njerëzit që bashkëveprojnë, me fytyra të gëzuara dhe të qeshura, me zë të lartë, e dini me siguri se ka një dëshirë të fortë për të vazhduar, pavarësisht nga rrethanat e vështira, “shpjegoi ajo.
Dana Hourany është një gazetare multimediale me qendër në Bejrut.