Shkëmbimi i vështrimeve: Serbia josh Amerikën joliberale

Më 20 gusht, Tucker Carlson publikoi një video në median sociale e njohur më parë si Twitter. Pamjet në min 3:30 shihet Carlson gazmor, teksa ai viziton ambasadën e Serbisë në Budapest për të takuar presidentin serb, Aleksandar Vuçiq. Ish-prezantuesi i Fox News e përshkruan Vuçiqin si “të zgjuar dhe të vetëdijshëm”, me “një perspektivë që nuk e shihni aq shpesh në Shtetet e Bashkuara”.

Videoja paraqet Carlsonin në ambasadë, duke shtrënguar fuqishëm duart me ministrin serb të sportit, Zoran Gajić, dhe ministrin e financave, Siniša Mali. Carlsoni angazhohet në disa biseda, të shoqëruara nga të qeshurat e tij të qarta. Vuçiqi qëndron prapa, duke ndërhyrë vetëm herë pas here, me sjelljen e butë dhe të ndershme që ai merr në prani të vizitorëve të fuqishëm nga perëndimi.

Shkëmbimi duket aq i pëlqyeshëm sa vështirë se mund të harrohet, për momentin, – megjithatë Serbia, është vendi më antiamerikan në Evropë. Megjithëse përgjithësisht një vend mikpritës për vizitorët nga Shtetet e Bashkuara, ndjenja ndaj politikës në Uashington është krejtësisht e ndryshme.

Trashëgimia e bombardimeve të Serbisë në vitin 1999 nga Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO), së bashku me mbështetjen e SHBA-së për shpalljen e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008 – Beogradi ende e sheh Kosovën si provincën e saj jugore. Sipas një sondazhi, gati 60 përqind e serbëve kundërshtojnë bashkëpunimin me Shba-në.

Dallime në dukje të pakalueshme

Por një ofensivë sharmi është duke u zhvilluar. Ambasada e SHBA-së në Serbi ka qenë e etur për të thelluar marrëdhëniet e saj me Vuçiqin, pavarësisht natyrës autoritare të qeverisjes së të tij dhjetëvjeçare dhe historisë së tij të errët politike si ministër i informacionit, kur Slobodan Millosheviçi ishte president i Jugosllavisë, në fund të viteve 1990.

Për amerikanët, Vuçiqi është dikush me të cilin mund të bëjnë biznes. Ata e shohin atë si të etur për të zbatuar “reformat ekonomike shumë të nevojshme” – të tilla si një rishikim i ligjit të punës në dobi të investitorëve të huaj dhe në dëm të punëtorëve serbë. Ata e shohin atë si të përgatitur për të bërë pothuajse çdo gjë për të ruajtur pushtetin personal dhe për këtë arsye të pranueshëm për të bërë marrëveshje jopopullore të inkurajuara nga perëndimi, madje edhe për Kosovën. Dhe ata e mendojnë atë mjaft autokratik për të mbajtur një kapak mbi elementët e pahijshëm brenda së djathtës ekstreme serbe, ndërkohë që është mjaftueshëm i fuqishëm për të frenuar liderin më haptazi pro-rus të Republikës Srpska, Milorad Dodik, i cili në mënyrë periodike ngre spektrin e shkëputjes së saj nga Bosnjë – Hercegovina.

Municionet e prodhuara nga Serbia kanë gjetur në heshtje rrugën e tyre për në fushën e betejës ukrainase, megjithëse dërgesat e armëve u ndaluan kohët e fundit pasi Thesari i Shba-së vendosi nën sanksione kreun e agjencisë së inteligjencës serbe, BIA.

Që nga pushtimi i plotë i Ukrainës në shkurt të vitit 2022, ambasada e SHBA-së në Beograd ka qenë në gatishmëri për të konkurruar me Rusinë për dashurinë e Serbisë. Deri më tani, Serbia ka refuzuar të vendosë sanksione ndaj Rusisë, pavarësisht se ka dërguar mesazhe të përziera në forume të tjera – në Kombet e Bashkuara, Serbia ka votuar vazhdimisht për të dënuar pushtimin dhe shkeljen e integritetit territorial të Ukrainës.

Vuçiqi i tha Financial Times në qershor: ‘A është e mundur kjo që po ndodh? Nuk kam asnjë dyshim se mund të ndodhë. Cila është alternativa për ne? Për të mos e prodhuar atë? Për të mos e shitur?’

Për më tepër, ambasada e Shba-së në Beograd dhe Prishtinë e kanë fajësuar kryeministrin e saj, Albin Kurti, për spazmat e fundit të dhunës në veri të Kosovës.

Ndërkohë që Shba-ja po kërkon të përmirësojë marrëdhëniet e saj me Serbinë, Beogradi po paguan për të pastruar imazhin e tij në anën tjetër të Atlantikut. Javët e fundit, qeveria serbe ka krijuar një listë të re lobistësh të vendosur mirë për të promovuar interesat e saj në Shba. Emrat dhe prejardhja e të punësuarve sugjerojnë një qasje të shumëanshme: ndryshimin e perceptimeve të publikut, menaxhimin e medias dhe ndikimin tek vendimmarrësit.

Në fund të korrikut, qeveria serbe mbajti shërbimet e KARV communications, një firmë e marrëdhënieve me publikun me bazë në Nju Jork. Gjatë muajit të kaluar, një numër i ‘agjentëve të huaj të regjistruar’ që punojnë për Serbinë janë shtuar në bazën e të dhënave të Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj të Shba – akti kërkon që individët që përfaqësojnë interesa të huaja të zbulojnë publikisht një informacion të tillë, të cilët të gjithë punojnë me komunikimet e KARV-it, do të “ndihmojnë në promovimin dhe shpjegimin e iniciativave të ndryshme të politikave të Qeverisë së Republikës së Serbisë përmes kontaktit me mediat dhe grupet përkatëse me bazë në Shba”.

Mes të regjistruarve të rinj është Alana Abramson, e diplomuar në shkollën e gazetarisë në Kolumbia, e cila kohët e fundit ka punuar si producente për CNN. Më parë, ajo ishte një gazetare e Shtëpisë së Bardhë dhe e Kongresit për Time. Mund të supozojmë se ajo tani do të shfrytëzojë kontaktet e saj të shumta në media dhe politikë për të avancuar interesat e qeverisë serbe. Qeveria ka mbajtur gjithashtu Adrian Karatnycky, një anëtar i lartë jorezident në Qendrën Eurasia të Këshillit Atlantik, një kontribues i shpeshtë i Politikës së Jashtme dhe Punëve të Jashtme dhe ish-drejtor i Freedom House. Karatnycky ka shërbyer për një kohë të gjatë si një lobist i diskutueshëm për qeveritë e klientëve me integritet të dyshimtë – disa vjet më parë, Grupi i tij Myrmidon punoi për Dodikun në Republika Srpska.

Disa nga lobistët e sapo regjistruar të Serbisë janë ndoshta pak më të njohur për audiencën ballkanike. Gordon Bardos dikur shërbeu si ndihmës drejtor i Institutit Harriman në Kolumbia. Ai është një përkrahës kryesor i idesë se vendet ballkanike me shumicë myslimane janë inkubatorë për dhunën islamike. Në një shkrim të vitit 2021 për National Interest, Bardos qortoi qeverinë amerikane për “mbështetje të vazhdueshme të figurave më të këqija në Ballkan”. Është e qartë se për Bardos, Vuçiqi nuk është një nga këta.

Serbia ka punësuar prej kohësh lobistë dhe këshilltarë të huaj të nivelit të lartë: firma e turpëruar britanike PR Bell-Pottinger, ish-ministri i jashtëm italian Franco Frattini, ish-kancelari austriak Alfred Gussenbauer, ish-kryeministri britanik Tony Blair si dhe Cherie Blair, ish-ambasadori amerikan në Serbi dhe Mali i Zi Bill Montgomery dhe ish-kryetari i bashkisë së Nju Jorkut, Rudy Giuliani. Këta të famshëm i kanë dhënë Vuçiqit dhe Partisë së tij Progresive Serbe besueshmërinë që dëshirojnë në skenën botërore dhe një hark narrativ shpengimi – pa pasur nevojë të përfshihen në ndonjë veprim shpengues.

Propagandë e krijuar në mënyrë perfekte

Sapo ka dalë traileri për një film të quajtur Heroes of Halyard. Filmi tashmë i diskutueshëm është financuar direkt dhe indirekt nga qeveria serbe dhe është filmi i përsosur propagandistik për këtë moment të ngrohjes së marrëdhënieve serbo-amerikane.

Halyard tregon historinë e një shpëtimi të Luftës së Dytë Botërore, në të cilën çetnikët serbë ndihmuan në evakuimin e avionëve të rrëzuar amerikanë nga territori i pushtuar nga gjermanët. Kjo shërben për funksione të rëndësishme: nënvizon një moment pozitiv në historinë e marrëdhënieve Serbi-Shba, duke inkurajuar Shba-në të jenë mirënjohëse; i zbardh çetnikët, të cilët bashkëpunuan me nazistët, por prezantohen si heronj, dhe i fshin heronjtë e vërtetë, partizanët, të cilët përfundimisht mundën nazistët. Me futjen e antikomunizmit, filmi duket i krijuar për të tërhequr audiencën nacionaliste (por miqësore me perëndimin) në Serbi dhe shikuesit konservatorë në Shba.

Gjë që na kthen në paraqitjen e Vuçiqit në Tucker Carlson. Klipi doli vetëm pak ditë para debatit të parë presidencial republikan. Ai ofron një pasqyrë të audiencës së mundshme të qeverisë serbe për rehabilitimin e imazhit të saj – të djathtën populiste perëndimore, me shpresën se një nga kandidatët e saj do të fitojë zgjedhjet presidenciale të 2024-ës në Shba.

Kritikët e pjesës më të madhe të politikës së perëndimit ndaj Serbisë shpesh e harrojnë se kjo është mënyra se si do të duket afrimi – jo Serbia duke u palosur në një rend të lavdëruar të bazuar në rregulla të demokracive liberale (me miratimin e retorikës shoqëruese të të drejtave të njeriut dhe preferencave të politikës së jashtme), por në shtëpi mes populistëve joliberalë të së djathtës ekstreme amerikane dhe evropiane. Ata që kanë ëndërruar prej kohësh që Serbia një ditë do të ndryshonte dhe do të bëhej “një vend normal perëndimor”, mund të kenë së shpejti dëshirën e tyre – por ajo që do të thotë të jesh “një vend normal perëndimor” mund të ketë ndryshuar rrënjësisht ndërkohë.

Ky është një publikim i përbashkët nga Social Europe dhe IPS-Journal

© Rruga Press