Rrjetet sociale fshehën provat e krimeve të luftës

Nga BBC

Mizoritë nga lufta po dokumentohen në rrjetet sociale. Ky material mund të përdoret si provë për të ndihmuar në ndjekjen penale të krimeve të luftës. Por BBC-ja ka folur me njerëzit e prekur nga konflikti i dhunshëm, të cilët kanë parë që kompanitë e mëdha të mediave sociale po heqin këtë përmbajtje

Dëshmitë e abuzimeve të mundshme të të drejtave të njeriut mund të humbasin pasi të fshihen nga kompanitë e teknologjisë, ka gjetur BBC-ja.

Platformat heqin videot me përmbajtje të rëndë, shpesh duke përdorur inteligjencën artificiale – por pamjet që mund të ndihmojnë ndjekjet penale mund të hiqen pa u arkivuar.

Meta dhe YouTube thonë se synojnë të balancojnë detyrat e tyre për të dëshmuar dhe për të mbrojtur përdoruesit nga përmbajtja e dëmshme.

Por Alan Rusbridger, i cili është pjesë e Bordit Mbikëqyrës të Metas, thotë se industria ka qenë “tepër e kujdesshme” në editimin e saj.

Platformat thonë se kanë përjashtime për materialet me përmbajtje të rëndë kur është në interes të publikut – por kur BBC-ja u përpoq të ngarkonte pamjet që dokumentonin sulmet ndaj civilëve në Ukrainë, ato u fshinë me shpejtësi.

Inteligjenca artificiale (AI) mund të heqë përmbajtje të dëmshme dhe të paligjshme në shkallë të caktuar. Megjithatë, kur bëhet fjalë për editimin e imazheve të dhunshme nga luftërat, makinave u mungon nuanca për të identifikuar shkeljet e të drejtave të njeriut.

Ihor Zakharenko, ish-reporter, e ka hasur këtë në Ukrainë. Që nga pushtimi rus, ai ka dokumentuar sulme ndaj civilëve.

BBC-ja e takoi atë në një periferi të Kievit, ku një vit më parë burra, gra dhe fëmijë ishin qëlluar për vdekje nga trupat ruse, ndërsa përpiqeshin të largoheshin nga pushtimi.

Ai filmoi trupat – të paktën 17 prej tyre – dhe makinat e djegura.

Ai donte t’i postonte videot në internet në mënyrë që bota të shihte se çfarë ndodhi dhe të kundërshtonte narrativën e Kremlinit. Por kur ai i ngarkoi ato në Facebook dhe Instagram, ato u hoqën me shpejtësi.

“Vetë rusët thoshin se ato ishin falsifikime, [se] ata nuk preknin civilët, ata luftuan vetëm me ushtrinë ukrainase”, tha Ihori.

Reagimi i Facebookut

Ne ngarkuam pamjet e Ihorit në Instagram dhe YouTube duke përdorur llogari të rreme. Instagrami hoqi tri nga katër videot brenda një minute. Në fillim, YouTube aplikoi kufizime moshe për të njëjtat, por 10 minuta më vonë i hoqi të gjitha.

Ne u përpoqëm përsëri – por videot nuk arritën të ngarkoheshin fare. Apeli për të rivendosur videot me bazën se ato përfshinin prova të krimeve të luftës u refuzua.

Shifrat kryesore brenda industrisë thonë se ka nevojë urgjente që kompanitë e mediave sociale të parandalojnë zhdukjen e këtij lloj informacioni.

“Ju mund të shihni pse ata kanë zhvilluar dhe trajnuar makinat e tyre në momentin që shohin diçka që duket e vështirë ose traumatike, për ta hequr atë”, tha Rusbridger për BBC-në. Bordi Mbikëqyrës i Metas, në të cilin ai mbështetet u krijua nga Mark Zuckerberg dhe njihet si një lloj “gjykate supreme” e pavarur për kompaninë, e cila zotëron Facebookun dhe Instagramin.

“Unë mendoj se pyetja tjetër për ta është se si ta zhvillojmë makinerinë, qoftë kjo njerëzore apo AI, për të marrë më pas vendime më të arsyeshme”, shton Rusbridger, një ish-kryeredaktor i Guardian.

Askush nuk do të mohonte të drejtën e firmave të teknologjisë për përmbajtje policore, thotë ambasadorja e SHBA-së për Drejtësinë Penale Globale, Beth Van Schaak: “Unë mendoj se shqetësimi ndodh kur ai informacion zhduket papritur”.

Dokumentimi i luftës në rrjetet sociale

Mizoritë nga lufta po dokumentohen në rrjetet sociale. Ky material mund të përdoret si provë për të ndihmuar në ndjekjen penale të krimeve të luftës. Por BBC-ja ka folur me njerëzit e prekur nga konflikti i dhunshëm, të cilët kanë parë që kompanitë e mëdha të mediave sociale po heqin këtë përmbajtje.

YouTube dhe Meta thonë se sipas përjashtimeve të tyre për pamjet grafike të luftës në interes të publikut, përmbajtjet që normalisht do të hiqen mund të mbahen në internet me shikim të kufizuar për të rriturit. Por eksperimenti ynë me videot e Ihorit sugjerojnë të kundërtën.

Meta thotë se u përgjigjet “kërkesave ligjore të vlefshme nga agjencitë e zbatimit të ligjit në mbarë botën” dhe “ne vazhdojmë të eksplorojmë rrugë shtesë për të mbështetur proceset ndërkombëtare të llogaridhënies… në përputhje me detyrimet tona ligjore dhe të privatësisë”.

YouTube thotë se ndërsa ka përjashtime për përmbajtjen grafike në interes të publikut, platforma nuk është një arkiv. Ajo thotë, “organizatat e të drejtave të njeriut; aktivistët, mbrojtësit e të drejtave të njeriut, studiuesit, gazetarët qytetarë dhe të tjerë që dokumentojnë abuzimet e të drejtave të njeriut (ose krime të tjera të mundshme) duhet të respektojnë praktikat më të mira për sigurimin dhe ruajtjen e përmbajtjes së tyre”.

Arkivimi i pamjeve

BBC-ja foli gjithashtu me Imadin, i cili zotëronte një farmaci në Aleppo, Siri, derisa një bombë e qeverisë siriane shpërtheu aty pranë në vitin 2013.

Ai kujton sesi shpërthimi e mbushi dhomën me pluhur dhe tym. Duke dëgjuar thirrjet për ndihmë, ai shkoi në treg jashtë dhe pa duart, këmbët dhe trupat e pajetë të mbuluar me gjak.

Ekipet e televizionit lokal kapën këto pamje. Pamjet u postuan në YouTube dhe Facebook, por më pas u hoqën.

Në kaosin e konfliktit, gazetarët sirianë i thanë BBC-së se regjistrimet e tyre të pamjeve origjinale u shkatërruan gjithashtu në sulmet e bombardimeve.

Vite më vonë, kur Imadi po aplikonte për azil në BE, atij iu kërkua të siguronte dokumente që vërtetonin se ishte në vendin e ngjarjes.

“Isha i sigurt që farmacia ime ishte kapur në kamera. Por kur hyra në internet, po më çonte në një video të fshirë”.

Në përgjigje të këtij lloj incidenti, organizata si “Mnemonic”, një organizatë e të drejtave të njeriut me bazë në Berlin, kanë ndërhyrë për të arkivuar pamjet para se të zhduken.

“Mnemonic” zhvilloi një mjet për të shkarkuar dhe ruajtur automatikisht dëshmitë e shkeljeve të të drejtave të njeriut – fillimisht në Siri dhe tani në Jemen, Sudan dhe Ukrainë.

Ata kanë ruajtur më shumë se 700 mijë imazhe nga zonat e luftës para se të hiqen nga mediat sociale, duke përfshirë tri video që tregojnë sulmin pranë farmacisë së Imadit.

Çdo imazh mund të mbajë një të dhënë kryesore për të zbuluar se çfarë ndodhi me të vërtetë në fushën e betejës – vendndodhjen, datën ose autorin.

Sistemi për ruajtjen e të dhënave

Por organizata si “Mnemonic” nuk mund të mbulojnë çdo fushë konflikti në mbarë botën.

Të provosh se janë kryer krime lufte është tepër e vështirë – kështu që marrja e sa më shumë burimeve është jetike.

“Verifikimi është si të zgjidhësh një enigmë – ju bashkoni pjesë të informacionit në dukje të palidhura për të ndërtuar një pamje më të madhe të asaj që ndodhi”, thotë Olga Robinson e BBC Verify.

Detyra e arkivimit të materialeve me burim të hapur – e disponueshme për pothuajse këdo në mediat sociale – shpesh bie mbi njerëzit që kanë një mision për të ndihmuar të afërmit e tyre të kapur në konflikt të dhunshëm.

Rahwa jeton në Shtetet e Bashkuara dhe ka familje në rajonin Tigray të Etiopisë, i cili është përfshirë nga dhuna vitet e fundit dhe ku autoritetet në Etiopi kontrollojnë fort rrjedhën e informacionit.

Megjithatë, media sociale do të thotë se ekziston një regjistrim vizual i një konflikti, që përndryshe mund të mbetej i fshehur nga bota e jashtme.

“Ishte detyra jonë”, thotë Rahwa. “Kam kaluar orë të tëra duke bërë kërkime, dhe kështu kur sheh këtë përmbajtje që qarkullon, ju përpiqeni ta verifikoni duke përdorur të gjitha mjetet e inteligjencës me burim të hapur që mund të keni në dorë, por nuk e dini nëse familja juaj është mirë”.

Aktivistët e të drejtave të njeriut thonë se ekziston një nevojë urgjente për një sistem formal për të mbledhur dhe ruajtur në mënyrë të sigurt përmbajtjen e fshirë. Kjo do të përfshijë ruajtjen e të dhënave për të ndihmuar në verifikimin e përmbajtjes dhe për të vërtetuar se ajo nuk është e paautorizuar.

Van Schaak, ambasadorja e SHBA-së për Drejtësinë Penale Globale, thotë: “Ne duhet të krijojmë një mekanizëm, me anë të të cilit ai informacion mund të ruhet për ushtrimet e mundshme të llogaridhënies në të ardhmen. Platformat e mediave sociale duhet të jenë të gatshme të bëjnë marrëveshje me mekanizmat e llogaridhënies në mbarë botën”./KOHA.net

Rruga Press