Dokumentari shqiptar tregon historitë e vuajtjeve nën regjimin komunist

I shfaqur për të shënuar 102-vjetorin e shpalljes së Tiranës kryeqytet të Shqipërisë, një dokumentar i ri kujton personalitete të shquara që u burgosën, u persekutuan dhe u vranë gjatë diktaturës komuniste të vendit.

Një dokumentar i ri i titulluar “Tirona e zotnive te paperkulun”, i cili tregon historitë e vuajtjeve të disa prej figurave më të shquara të kryeqytetit shqiptar gjatë periudhës komuniste, u shfaq për herë të parë në kinemanë Millenium në Tiranë të premten.

Dokumentari, titulli i të cilit përdor emrin e Tiranës në dialektin vendas (Tirona), u shfaq për të shënuar 102-vjetorin e shpalljes së qytetit kryeqytet të vendit.

Krijuesja e dokumentarit, Admirina Peçi, tha se qëllimi i tij ishte zbulimi i një historie të heshtur dhe shpesh të shtrembëruar nga propaganda komuniste, e cila për 75 vjet e prezantoi Tiranën si një vend të prapambetur dhe të pazhvilluar deri në ardhjen e komunistëve në pushtet në 1945.

“Në periudhën para se të bëhej kryeqytet, Tirana ishte ndër qytetet më të zhvilluara të Shqipërisë, në të gjitha fushat – mjekësi, arsim, tregti etj. Pasi u shpall kryeqytet, zhvillimi ishte edhe më i furishëm në vitet 1930 dhe madje edhe në vitet e luftës, pa një kulm zhvillimi dhe prosperiteti”, tha Peçi për BIRN.

“Kjo u pasua nga një valë tronditjeje sapo u vendos regjimi komunist në Shqipëri, i cili zhduku menjëherë të gjithë elitën e qytetit, të cilët komunistët i shihnin si kundërshtarë dhe si kërcënim për pushtetin e tyre politik, dhe vjedhjen e të gjithë pasurisë së familjeve tiranase që për shekuj kishin drejtuar bizneset dhe sipërmarrjet e tyre”, tha ajo.

Ajo tha se fryma liberale e qytetit u shkatërrua pasi persekutimi i familjeve të arsimuara të pasura vazhdoi për vite me radhë.

“Kjo histori është mbajtur gjithmonë e heshtur dhe për dekada është promovuar vetëm versioni propagandistik i regjimit të mëparshëm”, shtoi ajo.

Dokumentari tregon historitë e 14 individëve – inxhinierë, avokatë, gazetarë, atletë dhe oficerë ushtarakë.

Një prej tyre është Skënder Halili, futbollisti i njohur i skuadrës tiranase FC Tirona, i cili konsiderohej si një nga mbrojtësit më të mirë të kohës së tij dhe ka luajtur 11 ndeshje për kombëtaren shqiptare.

Në gusht të vitit 1966, Halili u arrestua dhe u burgos për 11 muaj me akuzën e sajuar të tregtisë në tregun e zi dhe pasi mbaroi dënimin e dërguan të punonte në minierat e kromit në Bulqizë.

Kjo përfundimisht i dha fund karrierës së tij si lojtar në moshën 26-vjeçare. Ai vdiq në dhjetor 1982 nga një sëmundje e rëndë.

Vajza e tij Belma Halili, e cila ishte shumë e vogël kur ai vdiq, udhëtoi nga Gjermania për të parë dokumentarin të premten.

“Kur babai im na la, unë isha vetëm një vjeçe dhe jam shumë krenare dhe shumë e habitur që për babanë tim flitet ende dhe që historia e tij tregohet kaq bukur pas 40 vitesh”, tha ajo për BIRN.

Zenita Farka, mbesa e Xhemal Farkës, një gazetar që u pushkatua nga regjimi në vitin 1948 dhe trupi i së cilit nuk është gjetur, tha për BIRN se “dokumentari tregon vetëm majën e ajsbergut të asaj që vuajtën njerëzit e Tiranës dhe Shqipërisë gjatë komunizmit”.

“Është e nevojshme që këto histori që ne po përpiqemi të nxjerrim në dritë të jenë në librat e historisë që t’u mësojmë fëmijëve tanë historinë e vërtetë”, tha ajo.

Lindita Çoku, një anëtare e Shoqnia Tirona Autoktone, një organizatë lokale që organizoi shfaqjen e dokumentarit, tha për BIRN se dokumentari synonte të rriste ndërgjegjësimin për atë që ndodhi me elitën e kryeqytetit nën sundimin komunist.

“Kjo elitë pak a shumë u asgjësua”, tha Çoku./birn/

Rruga Press