Zyrtari amerikan: SHBA-ja e gatshme t’u kundërvihet atyre që synojnë copëtimin e Bosnjës

Shtetet e Bashkuara po i kushtojnë vëmendje shumë të madhe krizës politike të Bosnjës dhe kanë mjete që mund t’i përdorin kundër liderëve nacionalistë përçarës në vendin e trembur nga lufta dhe multietnik ballkanik, të cilët do të përpiqeshin ta “shqyenin atë”, ka thënë një zyrtar i lartë amerikan.

“Apeli ynë për liderët (në Bosnje) … është të ngrihen mbi interesat e tyre vetjake dhe të përpiqen të kenë parasysh interesin më të gjerë të vendit të tyre”, ka thënë në një intervistë për Associated Press, këshilltari i Departamentit të Shtetit të SHBA-së, Derek Chollet.

“Nëse liderët vazhdojnë në rrugën drejt përçarjes, shpërbërjes, tërheqjes nga institucionet qendrore, ka mjete që ne i kemi për të ndëshkuar atë lloj sjelljeje”, shtoi ai, duke përmendur sanksionet e mundshme.

Chollet, i cili shërben si këshilltar i sekretarit të shtetit të SHBA-së, mbërriti në Bosnje të hënën për tre ditë takime me liderët e saj kryesorë politikë në mes të krizës më të keqe politike të vendit ballkanik që kur një marrëveshje paqeje e ndërmjetësuar nga SHBA-ja i dha fund më shumë se 3 vjet e gjysmë gjakderdhjes më 1995.

Lufta e Bosnjës filloi në vitin 1992 kur serbët e Bosnjës të mbështetur nga Beogradi u përpoqën të krijonin një rajon etnikisht të pastër me synimin për t’u bashkuar me Serbinë fqinje duke dëbuar kroatët dhe boshnjakët e vendit, të cilët janë kryesisht myslimanë. Më shumë se 100,000 njerëz u vranë dhe më shumë se 2 milionë, ose mbi gjysma e popullsisë së vendit, u dëbuan nga shtëpitë e tyre përpara se të arrihej një marrëveshje paqeje në Dejton, Ohio, në nëntor 1995.

Marrëveshja e ndau Bosnjën në dy rajone – Republika Srpska e drejtuar nga serbët dhe Federata Boshnjako-Kroate – të cilave iu dha autonomi e gjerë, por mbeten të lidhura nga disa institucione të përbashkëta, duke përfshirë presidencën multietnike, parlamentin, ushtrinë, gjyqësorin e lartë dhe administratën tatimore.

Serbët kanë vite që proklamojnë ndarjen e mini-shtetit të tyre nga pjesa tjetër e Bosnjës. Por, lideri i tyre, Milorad Dodik, i cili ka mbështetje të heshtur nga Rusia dhe Serbia, së fundmi e rriti përpjekjen duke u zotuar se rajoni serb i Bosnjës, deri në fund të nëntorit, do të shpallë krijimin e ushtrisë dhe gjyqësorit të vet.

Dodik, i cili shërben si anëtar serb i presidencës trepalëshe multietnike të Bosnjës, ka kërcënuar se do të marrë kazermat e ushtrisë boshnjake në gjysmën serbe të vendit sapo të formohet ushtria serbe e Bosnjës. Ai tha se nëse Perëndimi përpiqet të ndërhyjë, ai do të thërrasë për ndihmë “miqtë” e tij serbë të Bosnjës.

“Ne jemi shumë të shqetësuar,” tha Chollet. “Ka shumë vëmendje në Washington për situatën këtu, shumë shqetësime për trajektoren në të cilën ndodhet Bosnja dhe frikësohet, për herë të parë në 26 vjet, (marrëveshja e paqes) e Dejtonit është në momentin e saj më të rrezikshëm”.

Megjithatë, Chollet tha se Shtetet e Bashkuara ende besojnë se Bosnja “nuk e ka kaluar pikën pa kthim”.

“Ne ende besojmë se ka mundësi për të ndaluar të gjithë këtë … dhe nuk janë vetëm Shtetet e Bashkuara, por janë partnerët tanë në Evropë,” shtoi ai.

Ai shtoi se do të duhet punë për të forcuar institucionet demokratike të Bosnjës dhe për ta drejtuar vendin drejt një qëllimi për t’u bashkuar përfundimisht me Bashkimin Evropian.

“Do të ketë shumë vendime të vështira që duhet të merren, por Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara të bëjnë gjithçka që mundemi për të parandaluar që më e keqja të ndodhë dhe, më shumë se kaq, të përpiqemi të arrijmë një rezultat edhe më të mirë”, duke e kthyer Bosnjën “në rrugën e saj drejt destinacionit euroatlantik”, theksoi ai.

Dodik, megjithatë, mbeti i pabindur pasi ai dhe dy anëtarët e tjerë të presidencës së Bosnjës u takuan me Cholletin të martën, duke këmbëngulur se ai i kishte thënë të dërguarit të SHBA-së që “thjesht të vazhdojë me sanksionet, ne po i përmbahemi politikës sonë” të zhbërjes së institucioneve multietnike të Bosnjës.

Kjo pavarësisht një letre që ngriti mundësinë e sanksioneve nga Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, të cilin Dodik tha se Chollet ua përcolli anëtarëve të presidencës.

“Herët a vonë, SHBA-ja do të duhet të përqafojë një politikë realiste në vend se të na kërcënojë me sanksione”, tha Dodik, duke shtuar se serbëve të Bosnjës “nuk u intereson më” për kërcënimet. Ne i shërbejmë popullit tonë dhe jo interesave të SHBA-së”.

Rruga Press