Anëtarët evropianë të NATO-s diskutojnë objektivin 3% për shpenzimet e mbrojtjes

Rritja e shpenzimeve ushtarake mund të miratohet në samitin e vitit të ardhshëm, duke shtuar presionin mbi buxhetet kombëtare

Anëtarët europianë të NATO-s po mbajnë bisedime për rritjen e objektivit të aleancës për shpenzimet e mbrojtjes në 3% të PBB-së, në samitin vjetor qershorin e ardhshëm, pjesërisht në pritje të kthimit të Donald Trump si president i SHBA.

Nga 32 anëtarët e NATO-s, 23 do të arrijnë objektivin ekzistues prej 2% këtë vit, sipas llogaritjeve të aleancës, nga gjashtë në 2018. Megjithatë, kjo do të thotë gjithashtu se shtatë shtete anëtare europiane, përfshirë Italinë dhe Spanjën, ende nuk po arrijnë të përmbushin një standard të rënë dakord një dekadë më parë.

Megjithatë, kërkesa e Trump, që Europa duhet të paguajë më shumë për mbrojtjen e saj dhe të kuptuarit se nivelet aktuale të shpenzimeve nuk janë të mjaftueshme për të mbështetur Ukrainën dhe për të penguar Rusinë, i ka detyruar qeveritë të marrin përsipër shkallën e investimit.

Bisedimet konfidenciale ende mund të mos jenë efektive në arritjen e marrëveshjes së plotë, por parashikojnë një premtim afatshkurtër për të arritur 2.5% dhe, deri në vitin 2030, një objektiv prej 3%.

Mark Rutte, sekretari i përgjithshëm i aleancës, nuk pranoi të komentonte, kur u pyet për vendosjen e një objektivi të ri, por tha se do të shtynte për një nivel “shumë më shumë” të lartë se standardi ekzistues.

Rutte tha se do të ishte “mirë” të arrihej dakordësia për një objektiv të ri në samitin e Hagës, pavarësisht presioneve fiskale në Europë, që kanë rrëzuar qeveritë gjermane dhe franceze në dy muajt e fundit.

Gjatë presidencës së parë të Trump, ai përdori samitin e NATO-s të vitit 2018 për të kërkuar më shumë shpenzime, ose SHBA do të largohej nga aleanca. Udhëheqësit, duke përfshirë Rutte si kryeministër holandez, u zotuan të përshpejtojnë rritjen e shpenzimeve për të arritur 2%.

Megjithatë, rritja e shpenzimeve erdhi vetëm si përgjigje ndaj luftës së Rusisë kundër Ukrainës. Anëtarët jo-amerikanë të aleancës kanë rritur kolektivisht shpenzimet me rreth 100 miliardë dollarë gjatë dy viteve të fundit.

Gjermania e përmbushi objektivin prej 2% për herë të parë këtë vit.

Ministri gjerman i mbrojtjes Boris Pistorius ka argumentuar prej kohësh për shpenzime më të larta të mbrojtjes, duke paralajmëruar se Rusia do të ishte në gjendje të sulmonte një vend të NATO-s deri në vitin 2029.

Rritja e mëtejshme e shpenzimeve do të jetë një sfidë e madhe për shumë vende europiane, duke përfshirë ekonomitë si Britania e Madhe, Franca, Gjermania, Italia dhe Spanja.

Mbretëria e Bashkuar do të shpenzojë rreth 60 miliardë paund ose 2.3% të PBB-së për mbrojtjen këtë vit, dhe qeveria është zotuar ta rrisë atë në 2.5%. Kryeministri Keir Starmer nuk ka thënë se kur do të ndodhë kjo – vetëm se një rishikim strategjik i mbrojtjes në pritje do të përcaktonte një “hartë” për ta arritur atë objektiv.

Zyrtarët e mbrojtjes dhe analistët pranojnë hapur se edhe shpenzimi i 2.5% nuk do të mjaftonte, që ushtria e Mbretërisë së Bashkuar të modernizohet dhe të përmbushë planet e përditësuara të NATO-s.

Italia, e cila shpenzon 1.49%, tashmë i nënshtrohet procedurës së deficitit të tepërt të BE-së për shkeljen e rregullave buxhetore të Brukselit. Qeveria e kryeministres Giorgia Meloni është zotuar të arrijë objektivin aktual të NATO-s prej 2 % të PBB-së deri në vitin 2028.

Ministri italian i mbrojtjes Guido Crosetto paralajmëroi këtë javë se kthimi i Trump do të çonte në më shumë presion ndaj Romës për të tejkaluar objektivin ekzistues.

Spanja, në fund të listës së shpenzimeve të NATO-s me 1.28% të PBB-së në mbrojtje, ka kërkuar të zbehë fokusin nga pragu 2%.

Kryeministri Pedro Sánchez u kujtoi korrespondentëve të huaj këtë javë, se Spanja tejkalon objektivin e dytë, duke i kushtuar 20% të shpenzimeve të mbrojtjes kërkimit dhe zhvillimit dhe kontribuon me një numër të madh trupash në misionet e NATO-s.

SHBA shpenzon rreth 3.4 % të PBB-së për mbrojtjen. / FT, Revista Monitor

Rruga Press