Rezistenca Pan-Ballkanike për të penguar hegjemoninë e Serbisë

Shkruan Janusz Bugajski për Washington View, sjell në shqip nga Rruga Press

Rezultatet e parakohshme të zgjedhjeve parlamentare të Serbisë më 17 dhjetor do të inkurajojnë qeverinë e Aleksandar Vuçiq që të intensifikojë axhendën e saj mini-imperialiste në Ballkanin Perëndimor. Në të njëjtën kohë, opozita demokratike e Serbisë do të mbetet shumë e dobët dhe e ndarë për të sfiduar objektivat e neo-Milosheviqit të Beogradit. Për të mbrojtur veten në mënyrë më efektive nga çdo subversion dhe agresion në rritje, disa vende fqinje me Serbinë duhet të ndjekin një plan të koordinuar të rezistencës rajonale.

Serbia po zgjeron qëllimet e saj hegjemoniste duke ushtruar presion, destabilizuar ose dominuar qeveritë fqinje në Sarajevë, Prishtinë dhe Podgoricë, si dhe duke ndjekur formate të integrimit rajonal si Ballkani i Hapur. Është momenti i fundit që Kosova, Mali i Zi dhe Bosnje-Hercegovina të demonstrojnë se nuk janë të gatshëm për të qenë të nënshtruar apo aktorë pasivë. Projektit të Serbisë së Madhe mund t’i rezistohet përmes një nisme të lirisë panballkanike, në të cilën secili shtet zotohet të ruajë pavarësinë e tyre reciproke. Një iniciativë e tillë do të kërkojë koordinim ndërqeveritar dhe ndërshoqëror në katër fusha kryesore – kombëtare, politike, ekonomike dhe informative.

Thelbi i shtetësisë është ose një identitet i fortë etno-kombëtar ose një identitet qytetar shumëkombëtar detyrues. Shtetet evropiane zakonisht i kombinojnë të dyja, në të cilat besnikëria ndaj vendit nuk varet domosdoshmërisht nga origjina juaj etnike, por shteti ende zotëron një bazë etno-kombëtare me një identitet kombëtar historik. Në rastin e shteteve që sfidohen nga fqinjët perandorakë ose lëvizjet separatiste etno-kombëtare të sponsorizuara nga këta fqinjë, është i nevojshëm një pohim efektiv i identitetit kombëtar dhe shtetëror. Prandaj, liderët politikë, aktivistët dhe intelektualët boshnjakë dhe malazezë kanë nevojë për një fushatë më aktive vendase dhe ndërkombëtare për të shpallur historitë, kulturat dhe gjuhët e tyre të ndryshme. Malazezët në veçanti duhet të mbrohen nga serbizimi në rritje i promovuar nga Beogradi dhe përfaqësuesit e tij politikë duke përfshirë Kishën Ortodokse Serbe.

Në sferën politike, nënshtrimi ndaj Serbisë jo vetëm që do të zhdukte sovranitetin shtetëror dhe pavarësinë kombëtare, por do të kontribuonte gjithashtu në krijimin e bazave politike ruse rreth rajonit që do të zvogëlojë integrimin dhe kohezionin perëndimor. Prandaj, administrata e SHBA-së dhe qeveritë e BE-së duhet të lobohen më intensivisht për të përjashtuar çdo skenar që sfidon pavarësinë e shtetit, pasi kjo do të minojë orientimin evropian dhe atlantist të rajonit. Në fakt, aftësitë e separatistëve në Bosnje-Hercegovinë dhe Kosovë duhet të pengohen.

Duhet të hetohen plotësisht raportet se forcat serbe të sigurisë dhe radikalët nacionalistë po ruajnë armë në kishat dhe manastiret ortodokse në Mal të Zi dhe Kosovë në përgatitje të dhunës së organizuar. Çdo depo armësh ilegale duhet të konfiskohet, autorët të arrestohen dhe qëllimet e Beogradit të ekspozohen. Kampet e stërvitjes paraushtarake të sponsorizuara nga Rusia në Republikën Srpska të Bosnjës nuk mund të lejohen të funksionojnë dhe BE-ja ose mund të demonstrojë autonominë e saj strategjike duke mbyllur këto ambiente dhe duke zbutur konfliktet e armatosura ose të kërkojë ndihmë të drejtpërdrejtë nga NATO.

Vetë NATO duhet të marrë një rol shumë më proaktiv për të penguar dhunën antishtetërore në të gjithë rajonin duke rritur numrin e trupave në Kosovë, duke patrulluar të gjithë kufirin verior me Serbinë dhe duke pozicionuar forcat dhe pajisjet për një ndërhyrje të shpejtë në rast provokimesh. Për më tepër, çdo shtet i shënjestruar duhet të përgatisë forcat e tij të armatosura dhe të hartojë plane emergjence për trajtimin e përleshjeve të armatosura të krijuara nga Beogradi dhe Moska përmes bashkëpunëtorëve të tyre vendas. Ata gjithashtu mund të koordinojnë planifikimin e tyre me fqinjët dhe të nxisin mbledhjen dhe shkëmbimin e inteligjencës për çdo kërcënim që shfaqet.

Në dimensionin ekonomik, një iniciativë në mbarë rajonin është shumë e vonuar për ekspozimin dhe veprimin ndaj korrupsionit të lidhur politikisht. Qeveritë bashkëpunuese mund të rrisin përpjekjet e tyre në çrrënjosjen e parave subversive ruse në ekonomitë e tyre dhe të zbulojnë levat politike që fshihen pas tyre. Çdo kompani në Ballkan e lidhur me shtetin rus, agjencitë, filialet dhe oligarkët e tij duhet të sanksionohet në një front të përbashkët me BE-në dhe SHBA-në kundër agresionit të Kremlinit. Çdo kompani boshnjake, malazeze apo kosovare që vazhdon të bashkëpunojë me bizneset ruse, në fakt po tradhton interesat kombëtare dhe shtetërore të vendeve të tyre.

Në të njëjtën kohë, qeveritë e rajonit duhet të koordinojnë më mirë aspiratat e tyre për integrim në BE. Është e qartë se çdo shtet përfiton që fqinjët e tyre të kualifikohen për anëtarësim në Union. Bashkëpunimi drejt përmbushjes së kërkesave ligjore dhe rregullatore të kapitujve të BE-së mund të përmirësojë gjithashtu perceptimet në Bruksel se përpjekjet serioze po intensifikohen në rajon, pavarësisht nga pozicioni thelbësisht anti-BE i Serbisë. Shtetet kandidate për BE në Ballkanin Perëndimor mund të imitojnë nismën e Katërshes së Vishegradit, në të cilën Polonia, Hungaria, Republika Çeke dhe Sllovakia ndihmuan njëra-tjetrën në kualifikimin për në BE dhe NATO. Një proces i ngjashëm ishte gjithashtu i dukshëm midis shteteve baltike të Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë.

Rezistenca pan-rajonale ndaj hegjemonisë së Serbisë gjithashtu duhet të mbështetet nga një nismë gjithëpërfshirëse informative. Në mënyrë të pashpjegueshme, pavarësisht viteve të luftës së informacionit që bën Moska, diplomatët perëndimorë nuk i përgjigjen mjaftueshëm fushatës së vazhdueshme të dezinformatave politike dhe antiperëndimore që burojnë nga Beogradi përmes mediave shtetërore, influencerëve të rrjeteve sociale dhe aleatëve e përfaqësuesve rajonalë të Vuçiqit. Koordinimi më i madh rajonal midis qeverive, mediave të besueshme, organizatave të shoqërisë civile dhe homologëve evropianë dhe amerikanë mund të ekspozojë më mirë informacionin e rremë që ndikon në opinionin publik, minon institucionet shtetërore, shkakton armiqësi ndëretnike dhe destabilizon shoqëritë.

Mbi të gjitha, planet e Rusisë për të ndezur një luftë tjetër në Ballkan duke inkurajuar dhe manipuluar ambiciet pan-serbe të Vuçiqit duhet të zbulohen dhe të mposhten. Si një bashkëpunëtore intime në planet strategjike të Moskës, qeveria në Beograd duhet të mbahet përgjegjëse dhe të hiqet nga fondet e BE-së derisa të dënojë dhe pengojë objektivat e Moskës. Në vend që të përfshihet në iniciativa të përbashkëta me Serbinë, një front i përbashkët në Ballkanin Perëndimor mund të përjashtojë regjimin e Vuçiqit si përfaqësuesin perandorak të Rusisë. Pse të siguroni legjitimitet përmes ndërveprimeve me një qeveri që synon destabilizimin, ndarjen ose nënshtrimin e shtetit tuaj? Strategjia e rezistencës rajonale nuk duhet të presë derisa të ndizen sërish konfliktet e armatosura.

Rruga Press