Ndërlidhja e vendeve bazuar në prosperitet lufton Rusinë në vendet kufitare

January 26, 2022 user 1

Lufta për të kufizuar ndikimin rus në Evropën Qendrore dhe Lindore kërkon infrasktrukturë dhe zhvillim më të mirë për të siguruar përparimin ekonomik. Rritja e kërcënimeve ushtarake ruse ndaj Ukrainës tërheq natyrshëm vëmendjen e madhe ndërkombëtare dhe megjithatë pavarësia dhe sovraniteti i dhjetëra vendeve që shtrihen nga Deti Baltik në Detin e Zi dhe Kaspik, kërkon jo vetëm sigurinë e këtyre kombeve, por edhe forcimin e sovranitetin e tyre ekonomik.

Nga ana tjetër, kjo kërkon një partneritet dhe bashkëpunim të ngushtë midis këtyre kombeve. Lidhje ekonomike, energjitike, dixhitale dhe më gjerë e infrastrukturës nevojitet për të lehtësuar tregtinë dhe tranzitin e mallrave, shërbimeve dhe të dhënave.

Ekziston ende një potencial ekonomik kryesisht i pashfrytëzuar në lidhjen e Azisë Qendrore të pasura me burime, por pa dalje në det dhe vendeve të Evropës Qëndrore dhe Lindore të etura për burime, të cilat mund të bashkojnë interesat ekonomike të shteteve kryesore si Polonia, Turqia, Ukraina, Rumania, Gjeorgjia, Azerbajxhani dhe Uzebekistani.

Lidhja e besuar, ose lidhja e infrastrukturës fizike dhe dixhitale ndërmjet vendeve me të njëjtin mendim, bazuar në besimin në një kuadër teknologjik dhe ligjor, duhet të jetë kuadri i ardhshëm për integrimin ekonomik rajonal.

Iniciativa për të sinkronizuar sistemin energjitik të Ukrainës me rrjetin elektrik të BE-së është një shembull i qartë: kjo do të lejonte rrjedhën e energjisë elektrike në të dy drejtimet dhe do të lejonte Ukrainën të shkëputet nga rrjeti rus elektrik deri në vitin 2023. Nëse përfundon me sukses, ky projekt do të reduktojë në mënyrë drastike varësinë nga energjia ruse dhe forcimin e sovranitetit energjitik dhe ekonomik nga ana e Ukrainës. Ai do të shënojë gjithashtu një hap drejt integrimit më të madhe evropian të një vendi me burime të pasura njerëzore dhe natyrore dhe madhësi të konsiderueshme të tregut, duke sjellë energji të reja pozitive në ekonominë evropiane.

Deti i Zi ka një rol të veçantë për të luajtur në projektin më të gjerë për vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore. Nëse elementët e infrastrukturës së fortë dhe të butë mund të mbështesin vëllimet e rritura të tranzitit për të ulur kostot e transportit, Deti i Zi do të luajë një rol më të madh në tregtinë Azi-Evropë. Tregtia e Azisë me Evropën nëpërmjet tokës po rritet, por një shumicë e madhe e ngarkesave nga Kina, Azia Juglindore dhe nënkontinenti Indian ende udhëtojnë nëpërmjet rrugëve detare, afatet mesatare të dorëzimit që i kalojnë 40 ditë. Nevoja për opsione relativisht më të shpejta të dorëzimit për mallrat me një jetëgjatësi më të shkurtër po rritet dhe transporti multimodal përmes korridorit Azi Qendrore- Kaspik-Deti i Zi- Evropë mund të sigurojë këtë.

Lexo më shumë Ukraina godet një depo nafte ruse në perëndim të Rusisë

Është interesante se Deti i Zi është një rrugë e rëndësishme tregtare edhe për Federatën Ruse. Një e katërta e eksportit të gazit natyror dhe një pjesë e konisderushme e naftës dhe produkteve të naftës, drithërave, metaleve, qymyrit dhe artikujve të tjerë, thelbësorë për qëndrushmërinë e ekonomisë ruse, tregtohen nëpërmjet Detit të Zi. Kjo do të thotë se stabiliteti në këtë fushë është thelbësor për interest ekonomike të Rusisë. Por aneksimi i Krimesë, nxitja e konfliktit në Ukrainën Lindore dhe pushtimi i dy rajoneve brenda Gjeorgjisë, i përforcuar nga kërcënimet e vazhdueshme ndaj këtyre vendeve, ka përshkallëzuar tensionet dhe ka krijuar vetë paqendrueshmërinë që dëmton mirëqenien ekonomike të Rusisë.

Tregtia e Detit të Zi ka marrë një nxitje shtesë me Iniciativën e “Tre Deteve” (3SI), që kërkon të plotësojë boshllëkun e zhvillimit të infrastrukturës prej 1.35 trilion dollarësh në rajon dhe të lidhë zonat e Adriatikut, Balltikut dhe Detit të Zi. 3SI synon të promovojë bashkëpunimin për zhvillimin e infrastrukturës në sektorët e energjisë, transportit dhe dixhitalit për 12 shtete anëtare të BE-së, Austri, Bullgari, Kroaci, Republikën Çeke, Estoni, Hungari, Letoni, Lituani, Poloni, Rumani, Sllovaki dhe Sllovenia rreth dhe midis tre deteve. Ndërsa Ukraina, Moldavia, Truqia, Azerbajxhani dhe Gjeorgjia nuk përfshihen në 3SI, ata do të jenë përfitues të lidhjes më të madhe në zonë dhe në të njëjtën kohë mund të kontribuojnë në suksesin e 3SI,programi do të përfitojë ndjeshëm nga lidhjet më të mëdha për burimet kaspik dhe potencialin tranzit të Kaukazit Jugor dhe Azisë Qendore.

Ekziston një vullnet politik për të zhvilluar këto lidhje midid Azisë Qendor dhe Evropës në të gjitha vendet e rajonit nga Balltiku në Azinë Qendore. Ekziston një zinxhir projektesh infrastrukturore që lidhin portet e Balltikut dhe Detit të Zi, si dhe zhvillimin e infrastrukturës hekurudhore, autostradë dhe portuale në Gjeorgji, Azerbajxhan, Turmenistan, Uzbekistan dhe Kazakistan, të cilat mund të mundësojnë lidhje më të madhe midis Azisë Qendore, duke përfshirë Kinën Perëndimore, Afganistanin dhe Evropa. Lidhja me traget dhe detare midis porteve bullgare, rumune dhe ukrainase me portet gjeorgjiane, si dhe linjat e energjisë nënujore dhe kabllot dixhitale në shqyrtim, do të ofrojnë lidhje të drejtpërdrejta midis vendeve 3SI dhe Kaukazit Jugor. Infrastruktura tashmë ekzistuese lejon tregti të konisderueshme midis Azisë Qendrore dhe Kaukazit Jugor me Turqinë, Ukrainën, Rumaninë dhe shtetet e Ballkanit, por mundësi shumë më të mëdha janë ende të pashfrytëzuara.

Lexo më shumë Ukraina godet një depo nafte ruse në perëndim të Rusisë

Mes tensioneve gjeopolitike në rritje me Rusinë dhe Kinën dhe riorganizimin që rezulton i zinxhirit të furnizimit global, një vizion strategjik i integrimit të tregtisë dhe tranzitit midis Azisë Qendrore dhe Evropës Lindore duhet të jetë një prioritet për SHBA-në dhe BE-në. Përpjekjet diplomatike me vendet me të njëjtin mendim, të kombinuara me investimet nga institucionet financiare të zhvillimit (DFI) si Banka Botërore, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), Korporata Financiare e Zhvillimit Ndërkombëtar të SHBA-së (DFC) dhe të tjera, do të sigurojnë gjithashtu kushtet për investime private të qëndrueshme komerciale. Megjithatë, në fund të fundit, do të jetë sektori privat ai që drejton tregtinë dhe lidhjen midis vendeve të rajonit. Si shembull, një terminal privat i ri Port-Pace në Poti, Gjeorgji, i shfrytëzuar me financim nga DFC i SHBA-së dhe duke lejuar anijet më të mëdha të ankorohen në terminale, do të fillojë operimet deri në fund të këtij muaji (janar 2022.) Kjo mundëson lidhje më efikase brenda pellgut të Detit të Zi, si dhe në Mesdhe dhe më gjerë.

Koordinimi ndërmjet përpjekjeve diplomatike ndërkombëtare, DFI-ve dhe interesave të ndryshme të sektorit privat mund të krijojë një rrjet vendesh sovrane të lidhura nëpërmjet besimit dhe formave të ndryshme të infrastrukturës. Ndërkohë që ky proces nuk do të zgjidhë sfidat e vështira të sigurisë së rajonit, ai do të ndihmojë në përmirësimin e pozicionit strategjik të zonave, zvogëlimin e burimeve të paqëndrueshmërisë së brendshme dhe forcimin e qëndrueshmërisë së tyre përballë manipulimit të jashtëm.

Dr. Mamuka Tsereteli është anëtar i lartë i Institutit Azi Qendrore-Kaukazi në Këshillin Amerikan të Politikës së Jashtme dhe Profesor në Shkollën e Shërbimit Ndërkombëtar të Universitetit Amerikan.