Vuçiqi siguroi një takim me Macronin; “Ai absolutisht duhet t’i bindë qytetarët serbë se ka miq në Perëndim”, ja pse

Slobodna Dalmacija

Veljko Popović

Presidenti serb Aleksandar Vuçiç u takua të premten me homologun e tij francez, Emmanuel Macron, dhe, siç njoftoi ai, zhvilloi një drekë tre-orëshe me të për të diskutuar “të gjitha çështjet strategjike” që na presin.

“I lumtur dhe i kënaqur që pata mundësinë të flisja me një nga udhëheqësit më të rëndësishëm në botë, @emmanuelmacron, dhe të diskutoja qëndrimin e Serbisë për tema të ndryshme. Biseduam për çështje strategjike, ekonominë, bujqësinë dhe perspektivat e ardhshme, si dhe për marrëdhëniet dypalëshe dhe integrimin evropian të Serbisë. Gjithashtu trajtuam bashkëpunimin ushtarako-teknik, gjeopolitikën dhe çështjet aktuale ndërkombëtare dhe evropiane. Jam i bindur se mund të arrijmë shumë në vitin e ardhshëm”, shkroi Vuçiç në llogarinë e tij në Instagram.

“Mbrova Serbinë dhe interesat e vendit tonë, përshkrova të gjitha sfidat me të cilat përballemi dhe jam i bindur se Franca do të jetë një aleat i vlefshëm dhe i sinqertë në të ardhmen.”

Macron, nga ana e tij, nuk ka shkruar asgjë, ndërsa zakonisht cicëron gjerësisht, madje edhe në cirilik, në situata të ngjashme. Franca zyrtare gjithashtu ka heshtur, dhe heshtja e mediave kryesore franceze është po aq e habitshme, veçanërisht ajo e Agence France-Presse, e cila sot publikoi një analizë të Vuçiçit dhe “aktit të tij të pasigurt balancues” midis Perëndimit dhe Rusisë, por në të cilën as nuk e përmendi vizitën e Vuçiçit në Paris.

Ata të intervistuar nga “Slobodna” besojnë se kjo vizitë u imponua nga Vuçiç, por gjithashtu se Macron përfitoi prej saj.

“Ku ka ekonomi, ka edhe politikë. Vuçiç e gjen veten në një pozicion delikat përballë Bashkimit Evropian dhe shteteve anëtare të tij. Ai absolutisht duhet të gjejë aleatë brenda BE-së dhe t’u tregojë qytetarëve serbë se ka miq në Perëndim, se Bashkimi Evropian nuk e ka braktisur e kështu me radhë. Kjo është një nga arsyet e kësaj vizite dhe mënyra se si u komunikua: njoftime për investime të rëndësishme, bashkëpunim etj.”, tha për Slobodna Dalmacija Nikola Burazer, kryeredaktor i portalit “European Western Balkans”, i cili specializohet në integrimin evropian të Serbisë.

Kur diskutohen marrëdhëniet midis Serbisë dhe Francës, ose ato midis Vuçiç dhe Macron në vitet e fundit, është e qartë se konteksti ekonomik ka qenë vendimtar dhe ka çuar në një shkallë të caktuar mbështetjeje nga Franca për Serbinë në rrugën drejt integrimit evropian.

Në fakt, Macron kishte shprehur më parë një skepticizëm të konsiderueshëm në lidhje me zgjerimin – veçanërisht veton e tij për rastet e Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë në vitin 2019, ku vendosja e një pikembështetjeje ekonomike në Ballkanin Perëndimor ishte një përparësi kryesore për të.

Këtu filluan marrëdhëniet franko-serbe: Franca siguroi koncesionin për aeroportin e Beogradit, e ndjekur nga bashkëpunimi për ndërtimin e metrosë së Beogradit dhe së fundmi, verën e kaluar, u njoftua blerja e avionëve luftarakë francezë Rafale. Franca po mbron interesat e saj ekonomike dhe këto nuk janë detaje të parëndësishme. Ky bashkëpunim ekonomik gjithashtu i lejon asaj të sigurojë vullnetin e mirë të Serbisë për bashkëpunim në nivele të tjera, shpjegon Burazer.

Ai gjithashtu vëren se Franca, ndryshe nga periudha e mëparshme kur kundërshtoi zgjerimin e BE-së, tani është në favor të saj dhe mbështet Serbinë në rrugën e saj drejt integrimit evropian. Ajo ka qenë gjithmonë e hapur për të eksploruar rrugë të reja në negociata.

“Kjo vizitë dhe temat e diskutuara nuk sollën asgjë të re. Çështja e termocentralit bërthamor ishte tashmë në axhendë; është një çështje e rëndësishme për Francën. Prandaj, duket e qartë se kjo është një përpjekje për të fituar Francën përmes këtij bashkëpunimi ekonomik, ose për të gjetur një aleat”, pohon Burazer.

Radomir Diklić, ish-ambasador serb në Francë dhe drejtor dhe bashkëthemelues i agjencisë së pavarur të lajmeve Beta, i tha Slobodna se ende ekziston një “strategji për menaxhimin e krizave” rreth Vuçiçit.

“Ai aktualisht po përpiqet me të gjitha mjetet, në Perëndim dhe veçanërisht brenda BE-së, të sigurojë mbështetje për kauzën e tij për shkak të situatës në vend, e cila është e njohur për të gjithë dhe e njohur mirë për vendet anëtare të BE-së. Nëse e zgjerojmë pak fushën e veprimeve të tij, shohim gjithashtu se ai po i josh udhëheqjes ushtarake me të cilën mban marrëdhënie me Trumpin, dhe pastaj është kjo vizitë e paparalajmëruar që Serbia e orkestroi qartë, sepse e enjtja (një ditë para vizitës) ishte një ditë e rëndësishme dhe e dhimbshme për Francën: përvjetori i sulmit terrorist në Bataclan, i cili mori shumë viktima. Me sa duket, gjithçka u bë për t’u siguruar që Macron ta priste atë në këtë darkë, gjatë së cilës, sipas Vuçiç, ata biseduan për tre orë”, shpjegon Dikliç.

Christian Castagna, një konsulent politik i specializuar në monitorimin e vendeve ish-socialiste, veçanërisht Polonisë dhe vendeve të ish-Jugosllavisë, shpjegon se pas votimit bindës në Parlamentin Evropian për një rezolutë shumë kritike ndaj Serbisë dhe raportit nga Komisioni Evropian që njeh se Serbia nuk po përparon në rrugën drejt anëtarësimit në BE, dhe në një kontekst të shënuar nga suksesi i përkujtimeve të rënies së kupolës qiellore më 1 nëntor, Vuçiçit iu desh të tregonte mbështetje të konsiderueshme për të justifikuar zgjedhjet e tij politike.

Megjithatë, në nivel evropian, i vetmi udhëheqës që është ende i interesuar të takohet me të është Macron, për shkak të kontratave që lidhin dy vendet: Dassault për avionët luftarakë Rafale dhe Falcon, kompani nënkontraktuese si Vinci, Veolia dhe Egis, dhe tani furnizues pajisjesh si Alstom, thekson ai.

Ai gjithashtu beson se qëndrimi pro-regjimit i medias ndaj kësaj vizite si në Serbi ashtu edhe në Francë zbulon qartë se kush do të përfitonte nga takimi, pavarësisht respektimit të protokollit të vendosur për pritjen e Vuçiçit në Pallatin Elize.

Është e qartë se Vuçiç erdhi në Paris duke kërkuar mbështetje simbolike në bllokimin aktual me Komisionin Evropian, veçanërisht në lidhje me hapjen e Grupit 3 dhe zbatimin e rekomandimeve të OSBE-së për azhurnimin e listave të regjistrimit të votuesve dhe përgatitjen e proceseve zgjedhore. Vlen të përmendet se e vetmja pikë shqetësimi e shprehur publikisht nga pala franceze lidhej me marrëdhëniet me Prishtinën.

Asgjë nuk është thënë për mangësitë e supozuara të sundimit të ligjit, për shembull, thekson Castagna, ish-zyrtar i çështjeve të Ballkanit në departamentin ndërkombëtar të Partisë Socialiste Franceze nga viti 1990 deri në vitin 2017 dhe president aktual i organizatës kërkimore VoisinageS, e cila mban lidhje të ngushta me aktorët e shoqërisë civile në fqinjësinë evropiane, veçanërisht në lidhje me situatat në Serbi dhe Ukrainë.

A KA ZGJEDHUR VUÇIÇ NJË ANË?

Me çdo udhëtim që bën Vuçiç – qoftë për një paradë ushtarake në Moskë, pavarësisht paralajmërimeve të BE-së, për një takim me një udhëheqës perëndimor si Macron, apo për takimin midis Kryetares së Parlamentit Serb, Ana Brnabiç, dhe Volodymyr Zelensky në Kiev disa ditë më parë – faqet serbe të lajmeve nxitojnë të shpallin se ai më në fund ka marrë anë. Megjithatë, Vuçiç vazhdon të xhonglojë role të shumta diplomatike pas çdo mundësie.

“A mban ai dy apo tre pozicione? Kam përshtypjen se të gjitha vendet e tij janë shumë të paqëndrueshme për momentin. Le të kujtojmë vërejtjet e Maria Zakharova (zëdhënëse e Ministrisë së Punëve të Jashtme Ruse), le të kujtojmë situatën aktuale brenda institucioneve evropiane, dhe në veçanti brenda Partisë Popullore Evropiane (PPE), anëtare e së cilës është SNS: një komision hetimor po vlerëson ende marrëdhëniet me këtë parti… E gjithë kjo shërben për ta paraqitur atë si një burrë shteti të madh”, vazhdon Diklić.

“Në fund të fundit, në deklaratën e tij për RTS, ai u mburr se kishte kontakte me të gjithë njerëzit e fuqishëm të kësaj bote, dhe në realitet, gjithçka është, siç do të thoshin fëmijët, ‘e improvizuar’. Sigurisht, më duket se Franca në fund të fundit mund të jetë e kënaqur me diskutimet e djeshme, sepse gjithçka sillej rreth të njëjtës temë: metroja do të fillojë të funksionojë, do të blejmë anije luftarake Mistral, raketa, teknologji bërthamore, helikopterë të rinj luftarakë francezë… Kur një bashkëbisedues i tillë paraqitet para jush dhe ju ofron gjithçka, Macron mund të jetë vetëm i kënaqur, sado e pamundur që të duket kjo.”

Burazer thekson se Macron u shfaq gjithashtu si një lloj pasardhësi i Angela Merkel (ish-kancelarit gjerman) në lidhje me aleatin e Vuçiçit në Evropë; kjo duket se e konfirmon këtë imazh.

“Megjithatë, nuk jam i sigurt se këtë herë, duke pasur parasysh situatën në Serbi, nisma të tilla do të çojnë në rezultate konkrete në politikën e jashtme, sepse asnjë vend i vetëm – në këtë rast, Franca – nuk mund ta çojë përpara integrimin evropian të Serbisë i vetëm. Për më tepër, nuk jam i sigurt se Franca do të heshtë plotësisht përballë krizës serbe, pasi ajo është përshkallëzuar në një shkallë të tillë sa nuk mund të injorohet. Mbetet të shihet se deri në çfarë mase sjellja e Francës do të zbutet nga e gjithë kjo”, pohon Burazer.

Objektivi i Vuçiçit është t’u tregojë qytetarëve serbë se ai ka miq dhe aleatë në Perëndim, se nuk është i kërcënuar nga kjo perspektivë, se qëndrimi i BE-së mbetet i pandryshuar dhe se një nivel i caktuar mbështetjeje është ende i garantuar. Kjo në përgjithësi zhgënjen shumë serbë që kundërshtojnë qeverinë, BE-në dhe Perëndimin në përgjithësi.

“Ndërsa mendoj se ndjenja mbizotëruese në Perëndim është kritika ndaj autoriteteve serbe për sjelljen e tyre autoritare, shkatërrimin pothuajse total të institucioneve demokratike dhe krizën e thellë politike që i rrethon ato, besoj se ky është rasti edhe në Francë.”

Burazer gjithashtu thekson se media franceze ka qenë më kritike në muajt e fundit. Disa artikuj që janë shfaqur në gazetat kryesore nuk janë botuar më parë atje. “Pra, mendoj se imazhi që qeveria po përpiqet të projektojë nuk është plotësisht realist.”

“Është e qartë se qeveria franceze do të shfrytëzojë dëshirën e Serbisë për integrim ekonomik për t’i shërbyer disa prej interesave të veta, kryesisht ekonomike, por edhe ushtarake dhe politike – kjo është thelbësore për Francën, veçanërisht për forcimin e industrisë së saj ushtarake, duke pasur parasysh rëndësinë e saj për Evropën në tërësi dhe pavarësinë e parashikuar të Evropës nga Shtetet e Bashkuara, përfshirë çështjet e sigurisë. Por a do të jetë kjo mjaftueshëm e rëndësishme që Franca të shpërfillë gjithçka tjetër në mënyrë që të ofrojë një lloj tjetër mbështetjeje për autoritetet serbe? Nuk jam aq i sigurt. Thjesht, situata ka ndryshuar. Macron nuk është më aq i qëndrueshëm sa dikur, dhe klima politike në Serbi ka evoluar. Franca mban të njëjtat marrëdhënie me Serbinë si më parë”, deklaron Nikola Burazer.

Megjithatë, Castagna thekson se fakti që zgjerimi i BE-së nuk është një temë aktuale në Francë mund të shpjegohet me bindjen se opinioni publik nuk do të ishte në favor të tij.

Prandaj, një nga motivimet pas kësaj politike të miratuar nga autoritetet franceze është thellimi i tregut ekzistues me Serbinë dhe Ballkanin, gjë që është e favorshme për interesat franceze. Kjo u lejon atyre të shmangin debatet rreth shkeljeve të sundimit të ligjit, shembjes së dukshme të çatisë prej qelqi të stacionit të trenit të Novi Sadit, ose ndikimit të trafikut të drogës në Francë, gjë që tani sugjeron ekzistencën e rrjeteve të pastrimit të parave.

Çfarë dha Vuçiç në këmbim

Castagna vazhdon duke thënë se, për të marrë mbështetjen franceze, Vuçiç i premtoi Alstom një kontratë për të furnizuar trena për metronë e Beogradit, vazhdoi negociatat me EDF në lidhje me zhvillimin e një industrie bërthamore serbe – në këtë kontekst, duhet theksuar se qendra kërkimore Vinča nënshkroi një marrëveshje partneriteti të privilegjuar me Kinën në fund të vitit 2023 – dhe blerjen e një superkompjuteri të ri.

“Dhe meqenëse situata financiare e Serbisë është shumë më e mirë se ajo e Francës, kushtet e pagesës për këto kontrata nuk paraqesin problem”, thotë Vuçiç.

“Si rezultat, marrëdhënia e varësisë përmbyset, sepse këto kontrata e marrin legjitimitetin e tyre ekskluzivisht nga marrëdhënia Vuçiç-Macron. Nëse Vuçiç do të humbiste pushtetin nesër, a do ta mbante një qeveri e re, për shembull, kontratën e Rafale?” pyet Castagna. “Sidomos nëse zbulohet se ndërmjetësit kishin përfituar financiarisht nga situata… si dega serbe e Egis, e përfshirë në projektin e ndërtimit të stacionit të trenit në Novi Sad…”

“Dhe pastaj ka çështje që dy krerët e shteteve padyshim duhet t’i trajtojnë privatisht, por që nuk është e mençur t’i diskutojnë publikisht. Po mendoj, për shembull, për rrjetet e trafikimit të drogës që veprojnë nga Serbia, të cilat janë objekt hetimesh nga sistemi francez i drejtësisë – Filip Korać, i arrestuar në Hungari në tetor 2023 me kërkesë të sistemit francez të drejtësisë, është një shembull. Ka edhe kërkesa për ndihmë të ndërsjellë ligjore drejtuar Serbisë, të cilat kanë mbetur pa përgjigje deri më sot… A po i jep përparësi Macron biznesit mbi drejtësinë këto ditë?” pyet Christian Castagna.

Rruga Press