Të mbijetuarit e dhunës seksuale në Bosnjë “ndihen të tradhtuar nga sistemi”
Shumica e të mbijetuarve të dhunës seksuale të kohës së luftës në Bosnje dhe Hercegovinë i shohin pengesat me të cilat përballen nëse përpiqen të marrin kompensim si një dënim shtesë, sipas gjetjeve të një anketimi të ri.
Shumica e të mbijetuarve të dhunës seksuale të kohës së luftës në Bosnjë dhe Hercegovinë ndihen të tradhtuar nga sistemi, sepse statuti i kufizimeve thirret shpesh kur ata ngrenë padi civile për kompensim kundër autoriteteve, duke bërë që çështjet të rrëzohen, sipas gjetjeve paraprake të një anketimi të ri.
Të mbijetuarit e dhunës seksuale të kohës së luftës e shohin këtë praktikë si “një ndëshkim shtesë për ta”, thonë gjetjet e publikuara të enjten nga TRIAL International në bashkëpunim me Global Survivors Fund dhe shoqatën Vive Zene.
Të mbijetuarit që arrijnë të fitojnë dëmshpërblim në gjykatë përballen me probleme në marrjen e parave, sepse shumë autorë këmbëngulin se nuk kanë mundësi të paguajnë.
“Kjo, së bashku me faktin se prokurorët nuk marrin një rol aktiv dhe nuk kryejnë hetime në kohë për pasurinë e autorëve për të lehtësuar pagesën efektive të dëmshpërblimit, bën që të mbijetuarit të mos marrin dëmshpërblimin që u takon”, thuhet në gjetjet paraprake.
Dhuna seksuale në luftën e Bosnjës 1992-1995 ishte sistematike dhe e institucionalizuar, siç konfirmohet nga vendimet e Gjykatës Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, sipas gjetjeve.
Rreth 20,000 gra dhe burra u përdhunuan ose abuzuan seksualisht gjatë luftës në Bosnje dhe vendimet e GJPNJ-së tregojnë se motivi i dhunës seksuale ishte intoleranca etnike.
Stigma sociale ende e bën të vështirë që shumë të mbijetuar të flasin për traumën e tyre, e cila, së bashku me mungesën e mbështetjes adekuate, çon në frikën e kërkimit të drejtësisë dhe dëmshpërblimeve.
“Shumë të mbijetuar, dhe veçanërisht burra, ndiejnë turp dhe fshehin atë që ndodhi nga familja e tyre. Shumica dërrmuese e të mbijetuarve e fshehin traumën e tyre nga fëmijët e tyre për shkak të frikës se si fëmijët do t’i përgjigjeshin asaj. Kjo ndikon edhe në marrëdhëniet familjare”, thuhet në gjetjet e anketimit të TRIAL International.
Edhe pse Bosnja dhe Hercegovina ka krijuar një program të brendshëm dëmshpërblimi, duke përfshirë të mbijetuarit e dhunës seksuale të lidhur me luftën, vendi është ende larg ofrimit të dëmshpërblimit adekuat, të shpejtë dhe efektiv për të mbijetuarit sipas standardeve ndërkombëtare.
“Shumë nga të mbijetuarit janë të pakënaqur me nivelin e ndjekjes penale të krimeve të luftës në Bosnje dhe Hercegovinë, të cilin ata e konsiderojnë të ulët dhe jokonsistent, duke theksuar se shumë autorë ende jetojnë të lirë si jashtë vendit ashtu edhe në Bosnje dhe Hercegovinë, ndërsa të mbijetuarit dhe familjet e tyre janë të privuar nga drejtësia”, thuhet në gjetjet paraprake të anketimit.
“Edhe pse gjykatat kanë adoptuar praktikën novatore të dhënies së kompensimit për të mbijetuarit në procedurë penale, ajo është e aksesueshme vetëm për ata që kanë dëshmuar në procedurë. Shumë të mbijetuar kanë frikë se nuk do të jetojnë për të parë që autorët e tyre të ndiqen penalisht dhe se për këtë arsye nuk do të kenë mundësinë të kërkojnë dëmshpërblim përmes procedurave të tilla”, shtojnë gjetjet.
Ata shprehin gjithashtu shqetësimin se kuadri ligjor i fragmentuar në të gjithë vendin rezulton në procedura të pabarabarta dhe trajtim të pabarabartë të viktimave të dhunës seksuale të lidhura me luftën./balkaninsight/