Tani e dimë pse/Sistemi Diellor ekziston brenda një zbrazëtie gjigande e misterioze

SHBA – Sistemi ynë Diellor noton në mes të një rajoni të veçantë të zbrazët të hapësirës. Ky rajon i plazmës me densitet të ulët dhe me temperaturë të lartë, rreth 1000 vite dritë e gjerë, është i rrethuar nga një guaskë gazi dhe pluhuri neutral më i dendur e më i ftohtë. Quhet Flluska Lokale, dhe saktësisht se si dhe pse u krijua, me Sistemin Diellor që lundronte në mes, ka qenë një sfidë për t’u shpjeguar.

Një ekip astronomësh i udhëhequr nga Qendra për Astrofizikë e Harvardit dhe Smithsonian (CfA) hartoi Flluskën Lokale me saktësinë më të lartë deri më tani dhe zbuloi se Flluska Lokale ka të ngjarë të ishte gdhendur nga mediumi ndëryjor nga një seri shpërthimesh supernovash miliona vjet më parë.

Kjo është në përputhje me studimet e mëparshme që thonë se, Flluska Lokale ende në zgjerim është përgjegjëse për rajonet e formimit të yjeve të rritur në perimetrin e saj.

“Për herë të parë ne mund të shpjegojmë se si filloi formimi i yjeve aty pranë,” thotë astronomja Catherine Zucker e Institutit Shkencës të Teleskopit Hapësinor, e cila kreu kërkimin në fjalë.

Flluska Lokale u zbulua relativisht kohët e fundit, në vitet 1970 dhe 1980, përmes një kombinimi të astronomisë optike, radio dhe rreze X. Gradualisht, këto sondazhe dhe vëzhgime zbuluan një rajon të madh rreth 10 herë më pak të dendur se mediumi mesatar ndëryjor në galaktikën e Rrugës së Qumështit. Meqenëse ne e dimë se supernova mund të gërmojë zgavra në hapësirë, duke fshirë gazin dhe pluhurin ndërsa zgjerohen nga jashtë, ky dukej një shpjegim i arsyeshëm për Flluskën Lokale.

Por bashkimi se si dhe kur ishte më i ndërlikuar. Është e vështirë të matësh dimensionet e një zone të hapësirës kur je brenda saj dhe dyfish e vështirë për të matur një zbrazëti kur jeni të rrethuar nga yje të shndritshëm dhe objekte të tjera kozmike.

Zucker dhe ekipi i saj përdorën të dhënat nga publikimi më i fundit i të dhënave Gaia – një projekt në vazhdim për të vëzhguar pozicionet dhe lëvizjet e yjeve në Rrugën e Qumështit me saktësinë më të lartë deri më tani – për të hartuar gazin dhe yjet e rinj brenda 200 parsekëve (rreth 650 dritë- vjet) të Diellit. Ata zbuluan se të gjithë yjet e rinj dhe rajonet e formimit të yjeve janë në “sipërfaqen” e Flluskës Lokale.

Më pas, studiuesit kryen simulime dhe gjurmë të lëvizjeve të rajoneve të formimit të yjeve për të modeluar zgjerimin e Flluskës. Kjo i lejoi ata të rindërtonin historinë e saj, duke përputhur rezultatet e llogaritjeve të tyre me hartën e tyre të flluskës. Ata zbuluan se historia e Flluskës filloi rreth 14.4 milionë vjet më parë, së pari me një periudhë lindjeje yjore, e ndjekur nga supernova e yjeve masive dhe jetëshkurtër.

Pra, pse Sistemi Diellor është në mes? Epo, kjo është thjesht rastësi.

“Kur supernova e parë që krijoi Flluskën Lokale u shpërtheu, Dielli ynë ishte shumë larg veprimit. Por rreth pesë milionë vjet më parë, rruga e Diellit përmes galaktikës e çoi atë drejt në flluskë, dhe tani Dielli ulet – vetëm për fat – pothuajse mu në qendër të Flluskës.”, thotë fizikani dhe astronomi João Alves nga Universiteti i Vjenës në Austri.

Sipas studiuesve, kjo do të thotë se Rruga e Qumështit ka të ngjarë të jetë plot me flluska të ngjashme, pasi gjasat që kjo të ndodhë është shumë e ulët nëse flluskat janë të rralla.

Rruga Press