Qyteti italian ku njerëzit nuk janë rritur në gjatësi për 2000 vjet
Pavarësisht se mesatarja e gjatësisë së pjesës tjetër të botës është rritur ngadalë gjatë mijëra viteve të fundit, një qytet italian ka mbetur në të njëjtin parametër fizik që nga epoka romake.
Sipas një studimi, të botuar më 23 shkurt në revistën Scientific Reports, si qytetarët meshkuj ashtu edhe femra të Milanos nuk kanë ndryshuar ndjeshëm në gjatësi gjatë 2000 viteve të fundit. Kjo është e pazakontë, pasi shumica e studimeve të tjera të ndryshimeve në gjatësi përgjatë brezave kanë zbuluar se ne po bëhemi mesatarisht më të gjatë.
“Ky është një nga studimet e rralla që nuk tregon asnjë ndryshim në tendencën e ndryshimit të shtatlartësisë me kalimin e kohës në Evropë,” tha për Newsweek Mirko Mattia, bashkëautor i punimit dhe student postdoktoral në Università degli Studi di Milano në Itali, transmeton Rruga Press.
“Në fakt, studimet evropiane kanë vërejtur një tendencë në formë U-je në grafikun e përmasave të shtatit të të rriturve, me individë të gjatë në kohërat romake dhe mesjetare të hershme, një prirje negative në mesjetën e vonë dhe/ose epokën moderne, dhe më në fund një rikuperim të gjatësisë në shekullin e 20.”
Gjatësia në mbarë botën është rritur gjatë shekujve të fundit: vetëm gjatë 150 viteve të fundit, gjatësia mesatare e njerëzve në vendet e industrializuara është rritur me rreth katër inç, raportoi Scientific American. Mesatarja e të rriturve të rinj është rreth pesë për qind më e gjatë se njerëzit që kanë jetuar 100 vjet më parë, thotë Our World in Data.
Studiuesit zbuluan se gjatësia e meshkujve varionte midis 152 deri në 195.4 centimetra, me një mesatare prej 168.5 centimetra, ndërsa gjatësia e femrave ishte midis 143.5 deri në 177,6 centimetra, me një shtat mesatar prej 157,8 centimetra. Të dyja këto mesatare u zbuluan se nuk ndryshojnë ndjeshëm me kalimin e kohës.
Autorët përdorën burime të të dhënave historike dhe skelete antike për të matur se si gjatësia mesatare e milanezëve ndryshoi me kalimin e kohës.
“Skeletet janë dëshmi të jetëve të kaluara dhe ato mund të zbulojnë shumë për historinë e jetës së një personi. Në veçanti, këtu, ne shikuam tendencën evolucionare të gjatësisë së shtatit në Milano. Për studimin, ne ekzaminuam mbi 500 skelete (549 saktësisht), duke zgjedhur mbi 50 femra dhe 50 meshkuj për çdo periudhë historike: epoka romake (shek. I-V pas Krishtit), Mesjeta e hershme (shek. 6-10 pas Krishtit), Mesjeta e vonë (shek. 11-15 pas Krishtit), Moderniteti (shek. 16-18 pas Krishtit) dhe epoka bashkëkohore (shekulli 19-21 pas Krishtit),” tha Mattia.
I gjithë kampioni erdhi nga i njëjti kontekst urban, të cilat ishin varrezat në qytetin e Milanos, dhe nga e njëjti prejardhje socio-ekonomike kryesisht e klasës së ulët. Kjo ishte për të kufizuar paragjykimet gjeografike dhe sociale. Mbetjet skeletore erdhën nga Koleksioni Antropologjik i LABANOF (Laboratori Antropologjik dhe Odontologjik i Universitetit Shtetëror të Milanos), të cilat janë ekspozuar në Muzeun Universitar të Shkencave Antropologjike, Mjekësore dhe Ligjore për të Drejtat e Njeriut.
“Disa faktorë mund të shpjegojnë këtë ndryshim: së pari, konteksti gjeografik dhe socio-ekonomik është homogjen, i bazuar në individë nga një vend i vetëm (qyteti i Milanos) dhe me një sfond të ngjashëm socio-ekonomik, duke kufizuar efektet e pabarazive gjeografike dhe socio-ekonomike,” shpjegoi Mattia.
Autorët sugjeruan gjithashtu se arsyet për gjatësinë e pandryshuar të milanezëve gjatë 2000 viteve të fundit mund të jenë për shkak të kushteve relativisht më të mira të jetesës në qytetin e Milanos në krahasim me zonat e tjera, me qytetin që është i pasur me burime natyrore dhe ushqimore, me mure që ofrojnë një mbrojtje kundër kërcënimeve të mundshme.
“Së dyti, përdorimi sistematik i një metodologjie unike. Së treti, ne propozojmë që tendenca e qëndrueshme e gjatësisë së shtatit me kalimin e kohës në Milano (si për burrat ashtu edhe për gratë) mund të lidhet me kushte relativisht më të mira jetese në qytetin e Milanos, në lidhje me të tjerët. Zonat urbane evropiane”.
Rruga Press