Nicolas Baverez: “Bashkimi Evropian është peng i burokracisë së tij”

BE-ja nuk po ndërmerr iniciativa që do të ringjallnin kapitalizmin evropian. Dhe nën presionin e burokracisë së saj, ajo refuzon të përmbysë gabimet që shkatërruan bujqësinë dhe industrinë e saj.

Shkruan Nicolas Baverez për The Figaro

Bashkimi Evropian e gjen veten në një situatë paradoksale. Nga njëra anë, ajo vëzhgohet nga tronditjet që po shumëfishohen dhe të cilat vënë në pikëpyetje jo vetëm institucionet dhe rregullat e saj, por edhe vlerat e saj. Nga ana tjetër, ajo ka një mundësi unike për t’u rilidhur me historinë dhe fatin e saj duke mishëruar dhe mbrojtur lirinë politike dhe ekonomike në shekullin e 21-të.

Për ta arritur këtë, BE-ja, e themeluar mbi parimin se paqja ndërtohet rreth ligjit dhe tregtisë, duhet të transformohet në një fuqi të aftë për të siguruar sigurinë e saj. Dhe kjo rreth tre prioriteteve kryesore. Para së gjithash, prodhimi dhe konkurrueshmëria, që përfshin përmirësimin e të gjithë faktorëve të prodhimit me qëllim rikrijimin e avantazheve krahasuese. Pastaj është mbrojtja, e cila kërkon zbatimin e një plani riarmatimi dhe një preferencë evropiane për t’iu përgjigjur kërcënimit të Rusisë dhe xhihadizmit, si dhe rreshtimit të Shteteve të Bashkuara me perandoritë autoritare. Së fundmi, sovraniteti, përmes forcimit të qëndrueshmërisë së ekonomisë dhe shoqërisë dhe zvogëlimit të varësisë nga blloqet e tjera.

Duke e bërë Evropën shënjestrën e tij të parë edhe para Kinës, Donald Trump shkaktoi një elektroshok që dukej se e zgjoi Unionin. Ursula von der Leyen kishte premtuar kështu se do t’u përgjigjej masave proteksioniste të Shteteve të Bashkuara, do të hiqte pengesat rregullatore ndaj rritjes dhe inovacionit përmes ligjeve gjithëpërfshirëse, do të përshtatte “Marrëveshjen e Gjelbër” për të mbështetur një industri të papërfunduar, do të lehtësonte financimin e riarmatimit në shumën prej 800 miliardë eurosh duke hequr investimet në mbrojtje nga llogaritja e deficiteve publike. Por rritja e shpresuar ishte jetëshkurtër. Bashkimi jo vetëm që po dështon në marrjen e masave të nevojshme për të mbrojtur potencialin e tij të zhvillimit, kushtet e jetesës së popullsisë së tij dhe sigurinë e tij, por po e bllokon veten në mohimin e realitetit dhe po refuzon të vërë në pikëpyetje parimet dhe politikat që kanë dështuar.

Në sferën tregtare, Bashkimi Europian, pasi shfaqi vendosmëri, zgjodhi qetësimin përballë Donald Trump, ndërsa Kina zgjodhi konfrontimin dhe përshkallëzimin duke iu përgjigjur jo vetëm me rritje simetrike të detyrimeve, por edhe duke shitur letra me vlerë të borxhit amerikan dhe duke kufizuar eksportet e metaleve të rralla. Kështu, Pekini e detyroi Uashingtonin të dorëzohej brenda pak ditësh, ndërsa Evropa, pa mbrojtje efektive, e gjen veten të zënë në mes të zjarrit të proteksionizmit amerikan dhe hedhjes së mallrave nga Kina, e cila po hedh kapacitetin e saj të tepërt në tregun e madh pa u ndëshkuar plotësisht.

Industria evropiane, pjesa e tregut global të së cilës është tkurrur nga 22.5% në 14% që nga viti 2000, ndërsa pjesa e Kinës u rrit nga 10% në 28%, është e kërcënuar me vdekje. Prodhimi i çelikut, i cili ka rënë nga 7% në 4% të tregut global, po shtypet nga eksportet kineze, të cilat përfaqësojnë më shumë se një të tretën e tregut dhe janë të përjashtuara nga të gjitha detyrimet deri në 30 milionë ton, ndërsa mbikapaciteti arrin në 550 milionë ton. Aktiviteti kimik ka rënë me gati 15% që nga viti 2020. Numri i automobilave të prodhuar në kontinent ka rënë nga 18.7 milionë në 14 milionë që nga viti 2017. Shein dhe Temu kanë shitur tekstilet evropiane, duke u mbështetur në pako të vogla pa taksa. Pasojat janë rënia e projekteve ndërkombëtare në kontinentin tonë – me 5% – dhe zhvendosja e përshpejtuar e vendeve industriale dhe qendrave kërkimore në Amerikën e Veriut (+20%).

Përballë kësaj anijeje të mbytur, Bashkimi mbetet i lidhur me modelin e tij të një tregu të hapur të rregulluar nga konkurrenca. Ndërsa 3 milionë ferma janë zhdukur në dhjetë vjet dhe pavarësisht revoltës së tyre në fillim të vitit 2024, fermerët ende presin reformën e planit “Nga Ferma në Pirun”, i cili planifikon një ulje prej 15% të prodhimit, duke rritur kështu varësinë nga ushqimi dhe pasigurinë në kontinent. Ndërsa energjia është 4 herë më e shtrenjtë se në Azi dhe 5 herë më e shtrenjtë se në Shtetet e Bashkuara, ndërsa përparësia absolute që u jepet burimeve të rinovueshme sapo ka shkaktuar një ndërprerje gjigante të energjisë në Spanjë dhe Portugali që ka zhytur 60 milionë evropianë në errësirë, trajektorja për vitin 2040 errëson dimensionin e sigurisë, hedh poshtë nocionin e dekarbonizimit i cili siguron neutralitet midis teknologjive dhe ndjek zhdukjen e energjisë bërthamore. Ndërsa industria evropiane e automobilave po luan për mbijetesën e saj, penalitetet prej 15 miliardë dollarësh të lidhura me objektivat e shitjes së automjeteve elektrike, të shkëputura nga realitetet e tregut dhe gjendja e infrastrukturës, nuk janë hequr, por janë shpërndarë gjatë tre viteve. Ndërkohë që liria dhe siguria e Evropës nuk kanë qenë kurrë më të kërcënuara që nga vitet 1930, ndërkohë që nuk ka investim më etik dhe të përgjegjshëm në një demokraci në epokën e perandorive dhe autokratëve sesa mbrojtja, taksonomia dhe kriteret ESG bllokojnë financimin për industrinë e armëve duke e barazuar atë me pornografinë, varësinë dhe bixhozin.

Vëzhgimi tani është i qartë. Bashkimi Evropian nuk po ndërmerr iniciativa që do të konsolidonin tregun e vetëm dhe do të ringjallnin kapitalizmin evropian, siç është bashkimi bankar ose bashkimi i tregjeve të kapitalit. Nga ana tjetër, nën presionin e burokracisë së saj, ajo refuzon të përmbysë gabimet që shkatërruan bujqësinë, telekomunikacionin – liderin botëror në vitin 2000 – energjinë, çelikun, kimikatet dhe automobilat. Ajo mbron një “Marrëveshje të Gjelbër” që është shkatërruese si për ekonominë ashtu edhe për shoqërinë dhe, me mbështetjen e BQE-së, kundërshton çdo vënie në pikëpyetje të taksonomisë ose të direktivave CRDS dhe CS3D. Ai sterilizon kursimet evropiane për t’i bërë ato të disponueshme për Shtetet e Bashkuara, në mes të një gare globale për kapital (në vitin 2024, shtetet dhe kompanitë do të kenë marrë hua 25,000 miliardë dollarë, tre herë më shumë se në vitin 2007). Po eutanizon inovacionin përmes rregulloreve, me më shumë se 13,000 tekste të reja që nga viti 2019, krahasuar me 3,500 në Shtetet e Bashkuara.

Deri në vitin 2030, Evropa do të luajë rolin e saj në shekullin e 21-të. Ose do të afirmohet si një fuqi më vete midis blloqeve që do të strukturojnë kursin e saj, ose do të vasalizohet dhe do të ndahet midis perandorive. Por ka një fillim shumë të keq. Dështimi i parashikuar i Donald Trump, i cili do të sjellë fatin e Kinës dhe Rusisë, perceptohet gabimisht nga Brukseli si vërtetim i parimeve të Unionit. Në realitet, kjo përbën një paralajmërim të fundit për riorientimin e tyre. Shumica e shteteve, me përjashtim të vetëm të Francës, po mobilizohen për të shpëtuar bizneset e tyre dhe për t’u riarmatuar. Bashkimi këmbëngul ta bëjë standardin një qëllim në vetvete, kur ai duhet të jetë një instrument në shërbim të një politike dhe nuk ka perspektivë tjetër përveç një zgjerimi vdekjeprurës, pasi nuk bazohet as në një projekt të përbashkët politik dhe as në vlera të përbashkëta. Ursula von der Leyen tani duhet të përballet me përgjegjësitë e saj: ose të arrijë transformimin efektiv të Unionit brenda një afati shumë të shkurtër kohor, ose t’ia lërë vendin e saj Mario Draghi-t. Dhe Franca duhet të veprojë përsëri edhe më shpejt, sepse Unioni aktualisht është i pafuqishëm, i mbajtur peng nga burokracia e tij.

Rruga Press