Kaosi me “Ballkan të Hapur” dhe plani i Macronit për të mbajtur jashtë BE-së vendet e Ballkanit perëndimor

Shkruan Shada Islam, Euobserver

Vizitat e nivelit të lartë, fjalimet emocionuese dhe projektet e reja shtohen ndërsa liderët e BE-së përgatiten për një takim të shumëpritur me gjashtë homologët e tyre të Ballkanit Perëndimor më 23 qershor.

Agresioni i Rusisë kundër Ukrainës, ndikimi në rritje i Moskës në Evropën Juglindore dhe aplikimet për anëtarësim në BE nga Ukraina, Gjeorgjia dhe Moldavia kanë ripërqendruar vëmendjen në përpjekjet e ngecura të zgjerimit të BE-së.

Vitet e premtimeve të paplotësuara të BE-së dhe mundësive të humbura nuk mund të harrohen brenda natës

Ata kanë ringjallur gjithashtu interesin e BE-së për sigurinë, stabilitetin dhe cenueshmërinë e vendeve në Ballkanin Perëndimor.

Vëmendja është shumë e vonuar dhe vrulli i ri është shumë i nevojshëm.

Qasja shumë shpesh e vetëkënaqur e BE-së ndaj Evropës Juglindore, e karakterizuar nga premtime të shëmtuara për anëtarësim “ndoshta, një ditë”, kanë shkaktuar zhgënjim dhe kanë çuar në humbjen e popullaritetit dhe besueshmërisë së BE-së.

Me fuqinë e shumëpërfolur “transformuese” të BE-së në rënie, reformat e Ballkanit Perëndimor janë ngadalësuar dhe nacionalizmi është në rritje.

Qëndrimi në shabllonin e vjetëruar të zgjerimit “i njëjti i vjetër” i vendosur në samitin e Selanikut pothuajse 20 vjet më parë nuk është më një opsion i vlefshëm.

Një qasje e re më e mprehtë gjeopolitike nevojitet dëshpërimisht.

Ritmi akullnajor

Lëvizjet për të inkorporuar gjashtë shtetet në BE-në po përparojnë me një ritëm akullnajor.

Mali i Zi, në negociatat e anëtarësimit për 10 vjet, është i vetmi vend që ka hapur të tridhjetë kapitujt e negociatave edhe pse vetëm tre janë mbyllur përkohësisht.

Bisedimet e pranimit me Serbinë janë jashtëzakonisht të ngadalta, me vetëm 22 nga 35 fushat e politikave të hapura. Marrëdhëniet e ngushta të Beogradit me Rusinë dhe refuzimi i qeverisë për të vendosur sanksione ndaj Moskës kanë tensionuar lidhjet me Brukselin.

Kosova dhe Bosnja dhe Hercegovina janë ende në pritje të statusit të kandidatit. Ndryshe nga pjesa tjetër e rajonit, Kosovës ende nuk i është dhënë një regjim udhëtimi pa viza në pjesën tjetër të BE-së.

Më e dëmshme është se Brukseli ka dështuar në fillimin e negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut edhe pse të dyja vendet kanë marrë dritën jeshile nga Komisioni Evropian, me Parlamentin Evropian gjithashtu që kohët e fundit ka vënë në dukje nevojën për vendime të shpejta në funksion të “konteksit të ri gjeostrategjik”.

Një përparim i menjëhershëm nuk ka gjasa, megjithatë, me Bullgarinë, e cila iu bashkua BE-së në vitin 2007 dhe Maqedonia e Veriut ende e bllokuar në një mosmarrëveshje të pazgjidhur mbi referencat ndaj historisë, identitetit dhe gjuhës.

Padurimi me BE-në është i kuptueshëm i lartë në Shkup, i cili pa përpjekjet e saj për anëtarësim në NATO dhe BE të mbajtura nga Greqia deri në nënshkrimin e marrëveshjes së Prespës në qershor 2018, e cila zgjidhi çështjen e mprehtë të emrit të vendit.

Shqipëria, rruga e pranimit të së cilës është e lidhur me anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut, është dëm kolateral në këtë çështje – edhe pse disa tani lënë të kuptohet për “shkëputjen” e dy vendeve.

Vështirësitë ekonomike

Ndërsa shpresat për anëtarësim në BE zbehen, Evropa Juglindore po bëhet “një enklavë e shqetësimeve ekonomike, tensioneve sociale dhe konflikteve të pazgjidhura në mes të Evropës”, paralajmëron Fondacioni Robert Schuman.

Përveç rënies së natalitetit, emigracioni drejt BE-së është në rritje. Nacionalizmi është i përhapur, me luftën në Ukrainë që ndihmon në rindezjen e plagëve dhe grindjeve të vjetra.

Udhëheqësit e rajonit janë të ndarë mes mbështetjes së tyre për iniciativën e integrimit rajonal të miratuar nga Gjermania, e njohur si “Procesi i Berlinit” dhe planit të “Ballkanit të Hapur” për lehtësimin e kufijve të nisur nga liderët e Serbisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut dhe që Mali i Zi tani ka lënë të kuptohet se mund të bashkohet.

Me perspektivat për përmbushjen e premtimeve të së kaluarës duke u zbehur shpejt, presidenti francez Emmanuel Macron dhe Charles Michel, presidenti i Këshillit të BE-së, po kërkojnë të sjellin risi.

Projekti i Macron, i cili u zbulua muajin e kaluar, kërkon krijimin e një “Komuniteti Politik Evropian” të ri që do t’i lejojë Ukrainës, Gjeorgjisë dhe Moldavisë të përfshihen më ngushtë me BE-në pa pritur anëtarësimin e plotë.

Por presidenti francez deri më tani ka qenë i shkurtër në detaje.

Michel, më i afërt në përshkrimin e synimeve të propozuar prej tij “Komuniteti Gjeopolitik Evropian”, ka thënë se në vend të “lojës me shumën zero” aktuale gjithçka ose asgjë, në të cilën vendet duhet të presin deri në fund për të përfituar nga anëtarësimi në BE duhet të ketë dispozita për integrimin e tyre gradual, me faza, gjatë procesit të anëtarësimit.

Përparimi në negociata do të nënkuptonte akses në programet e ndihmës dhe financimin e BE-së, kthimi prapa do të ndëshkohej dhe mosmarrëveshjet dypalëshe do të merrnin vëmendje të menjëhershme, sipas planit.

Si Macron ashtu edhe Michel këmbëngulin se propozimet e tyre nuk zëvendësojnë zgjerimin. Por Kievi tashmë ka refuzuar çdo alternativë gjysmë të rrugës drejt anëtarësimit në BE.

Këmbanat e alarmit janë ndezur edhe në Ballkanin Perëndimor, të cilët kanë frikë nga zvarritja e mëtejshme.

Megjithatë, të dyja idetë, si dhe propozimi i politikanit italian Enrico Letta për të krijuar një konfederatë evropiane, duhet të shqyrtohen seriozisht.

Kështu bëjnë sugjerimet që BE-ja duhet të rrisë qëndrueshmërinë ekonomike në Evropën Juglindore duke ofruar ndihmë financiare më të konsiderueshme (kryesisht grante, jo kredi) për të rritur standardin e jetesës dhe për të përmirësuar kapitalin e përgjithshëm njerëzor në rajon.

Këto propozime tani duhet të mishërohen, të hulumtohen më tej midis shteteve të BE-së dhe më pas t’i shpjegohen Ballkanit Perëndimor.

Vitet e premtimeve të paplotësuara të BE-së dhe mundësive të humbura nuk mund të harrohen brenda natës.

Por samiti i ardhshëm është një mundësi për BE-në për të sqaruar se çfarë do të ndodhë më pas dhe për të dëgjuar shqetësimet e rajonit.

Ndërsa konkurrenca për ndikim në rajon rritet, liderët e BE-së duhet të flasin me një zë me liderët dhe njerëzit e Ballkanit Perëndimor.

Rruga Press