Është koha për një bast të madh filantropik

Michael KREPON

Michael Krepon është bashkëthemeluesi i Qendrës Stimson. Ai ka punuar më parë në Carnegie Endowment, Departamentin, e Shtetit dhe në Capitol Hill. Ai ka shkruar mbi 500 artikuj dhe është autor ose redaktor i njëzet e dy librave, kryesisht produkt i programimit Stimson. Ai tani po shkruan një libër mbi rritjen, shkatërrimin dhe ringjalljen e kontrollit të armëve bërthamore. Atij i’u dha një çmim, për arritjet e jetës për punën joqeveritare, për të zvogëluar rreziqet bërthamore nga Carnegie Endowment për Paqen Ndërkombëtare në 2015.

Dalja e Fondacionit MacArthur, nga përpjekjet e financimit, për të zvogëluar rrezikun bërthamor vjen në një kohë të keqe. Marrëdhëniet midis Uashingtonit dhe Pekinit dhe midis Uashingtonit dhe Moskës janë të dobëta. Gjeometria e kontrollit të armëve nuk ka qenë kurrë më e vështirë, me katër çifte të papara të konkurrentëve të armatimit bërthamor. Koreja e Veriut mbetet një rrugë e jashtme dhe nëse Irani merr armë bërthamore, të tjerët ka të ngjarë të ndjekin shembullin. Katër vende në Azi – Kina, India, Pakistani dhe Koreja e Veriut – po shtojnë në rezervat e tyre koka bërthamore të gatshme për përdorim.

Ne jemi në një territor të pashkruar, që kemi nevojë për një Rimendim të Madh, se si të merremi me një Kinë në rritje, një Rusi të ashpër dhe shtete të armatosura bërthamore të prirura për përplasje kufitare. Tre nga katër çiftet rivale nuk kanë histori të kontrollit të armëve bërthamore. Ata mbështeten në parandalimin bërthamor, për të shmangur rastet më të këqija – armë që udhëheqësit do të bëjnë çmos për të mos përdorur.

Vetëm parandalimi bërthamor, nuk siguron siguri publike, sepse parandalimi është qëllimisht i rrezikshëm: nëse parandalimi nuk kërcënon, nuk do të pengojë. Kontrolli i armëve mund të sigurojë mallra thelbësore në formën mbrojtëse dhe siguri, që vetëm parandalimi nuk mund të arrijë.

Këto mallra thelbësore, janë gjithnjë e më të pakta, sepse kontrolli i armëve është në gjendje të dobët. Traktatet janë hedhur poshtë në favor të lirisë së manovrimit. George W. Bush, Vladimir Putin dhe Donald Trump i kanë bërë dëm të rëndë praktikës së kontrollit të armëve. E megjithatë, kontrolli i armëve vazhdon sepse është shumë thelbësore për t’i hequr plotësisht.

Kontrolli dhe parandalimi i armëve janë të domosdoshme.

Rregullat paradoksale: rreziku i rritur bërthamor bashkëjeton, me arritje të jashtëzakonshme. Prova e fundit bërthamore në atmosferë (Kina) ishte mbi katër dekada më parë. Shteti i fundit që mori armë bërthamore (Koreja e Veriut) kapërceu këtë prag dy dekada më parë. Inventari global i armëve bërthamore është reduktuar në nivelet e administratës Eisenhower. Përdorimi i parë dhe i fundit i një arme bërthamore në luftë ishte mbi shtatë dekada më parë.

Ne nuk arrijmë ta vlerësojmë plotësisht këtë rekord të arritjeve të jashtëzakonshme, të paparashikuara, sepse tani i marrim këto fitime si të dhëna Ne priremi të harrojmë se kontrolli i suksesshëm i armëve ishte rezultat i një pune shumë të vështirë. Që nga vitet 1970, kur Fondacioni MacArthur filloi të ndihmonte, kjo punë është mundësuar dhe mbështetur nga filantropia.

Pse, përveç që mësohet me suksesin e pazakontë, suksesi është gjerësisht i panjohur? Një arsye është sepse ne përqendrohemi në problemet e ngutshme sesa në arritjet e së kaluarës. Një tjetër është që ne e masim suksesin me atë që ndodh, jo me atë që nuk ndodh. Por në këtë fushë, ajo që nuk ndodh është aq e rëndësishme sa ajo që ndodh. Në të vërtetë, sukseset filantropike pas kontrollit të armëve kanë ndodhur në të dy frontet, të pasqyruara nga shkurtime të thella, traktate dhe mbrojtje si dhe nga mungesa e testeve bërthamore, reve të kërpudhave dhe bërthamave të lira.

Diplomacia e kontrollit të armëve, ka qenë historia më e madhe e suksesit, e panjohur e Luftës së Ftohtë. Unë kam shkruar një libër për këtë, me ndihmën e Fondacionit MacArthur. Filantropia ishte thelbësore për suksesin e kontrollit të armëve.

Nuk kishte asnjë teori të kontrollit të armëve derisa u zhvillua, kryesisht në akademi, në fillim të administratës së Kennedy. Nuk kishte asnjë udhërrëfyes për mospërhapjen e armëve dhe për të parandaluar që hapësira e jashtme, të bëhej një galeri gjuajtjesh derisa ato të dilnin në hartë gjatë administratës Johnson. Nuk kishte asnjë kërkesë publike, për kufizime në mbrojtjen, për të shërbyer si një kallëzues për kontrollin e armëve deri në administratën e Nixon.

Një komunitet i lulëzuar i organizatave joqeveritare, që bërtitën për ndërprerje të thella në forcat bërthamore përpara se Ronald Reagan ta shqiptojë këtë qëllim dhe të gjente një partner në Mikhail Gorbachev për ta realizuar atë. Nuk kishte asnjë plan për t’u marrë me bërthamat e lira pasi Bashkimi Sovjetik po shpërbëhej derisa u konceptua nga talentë të jashtëzakonshëm në Harvard, Stanford dhe Brookings.

Kjo pjesë e jashtëzakonshme e punës u ndërpre kryesisht nga Fondacioni MacArthur, Carnegie Corporation i Nju Jorkut, si dhe fondacione më të vogla për krijimin e granteve. Vit pas viti, MacArthur dhe Carnegie vendosën baste të mëdha për parandalimin e luftës bërthamore. Një bast i tretë i madh, Fondi Ploughshares, u bashkua me ta në vitin 1981. Mbështetja e fondacionit ndërtoi dhe mbështeti një komunitet që ka vizualizuar dhe arritur më shumë me më pak fonde sesa për çdo problem tjetër jashtëzakonisht të vështirë të denjë për mbështetjen e fondacionit.

Ky komunitet ka tre pjesë përbërëse: akademikë të orientuar drejt politikave, aktivistë në nivelin bazë dhe ato të përqendruara në Capitol Hill, dhe OJQ-të. Ndonjëherë grindemi, por të gjithë jemi në të njëjtën skuadër. Kontributet e Qendrës Stimson në kontrollin dhe çarmatimin e armëve bërthamore nuk do të ishin të mundshme pa financues si MacArthur dhe Carnegie. Njerëz si unë nuk do të kishin qenë në gjendje të krijonin një karrierë profesionale duke bërë këtë punë pa ndihmën e tyre.

Tani MacArthur po largohet nga fusha, e fundit në një progres të trishtuar. Asetet e MacArthur janë rritur ndjeshëm së bashku me financuesit e tjerë me rritjen e tregut të aksioneve, por udhëheqja e saj e re ndjen nevojën, për të zgjedhur midis kontrollit të armëve bërthamore dhe deficiteve të tjera të dukshme në sigurinë publike.

Modat ndryshojnë në dhënien e granteve, si kudo tjetër. MacArthur është lodhur duke punuar në këtë hapësirë. Çdo bast i madh, vjetor që MacArthur vendosi në parandalimin e luftës bërthamore ishte një sukses, por një tjetër “provë” e dhënies së vazhdueshme të granteve në këtë fushë u konsiderua e nevojshme.

MacArthur vendosi të vendosë një bast të madh në ndalimin e prodhimit të materialit të copëtueshëm të përdorur për armët bërthamore dhe – ja dhe ja – ky problem vazhdon. Pas deklarimit të këtij fakti për të ardhur keq, udhëheqja e re e MacArthur ka vendosur të lërë fushën dhe të vendosë një bast të madh për çrrënjosjen e të pastrehëve – mos ki parasysh që ky problem i zorrëve do të vazhdojë gjithashtu dhe do të bëhej shumë më i keq në rast të shpërthimeve bërthamore.

Problemet e mëdha dhe të rëndësishme i rezistojnë çrrënjosjes. Ato kërkojnë menaxhim dhe përpjekje të vazhdueshme për të zvogëluar problemin e vendosur. Për mua, ky është thelbi i dhënies së granteve të mençura në fushën e zvogëlimit të rrezikut bërthamor. Çdo vit që rezultatet e tmerrshme nuk ndodhin, kërkon përpjekje të konsiderueshme dhe është një histori suksesi për dhënien e granteve në këtë fushë. Komuniteti i kontrollorëve të armëve, anëtar i të cilit jam krenar, do të heqë qafe për të parandaluar rastet më të këqija ndërsa kërkojnë mundësi për të bërë fitime dhe për të parandaluar vendime të paarsyeshme.

Derisa të shfuqizohen armët bërthamore, parandalimi duhet të shoqërohet nga kontrolli i armëve. Kontrolli i armëve nuk mund të ketë sukses pa mbështetjen filantropike. Nevojitet ndihmë. Dikush atje duhet të vendosë një bast të madh për të shmangur luftën bërthamore.

©RrugaPress Të gjitha të drejtat të rezervuara