Cilat janë kupolat termike që shkaktojnë nxehtësi të madhe dhe zjarre në Evropë?
Kupolat termike janë bërë një fenomen i rregullt i motit. Rajonet e tëra po përballen me nxehtësi dhe zjarre në rritje.
Zjarret që shpërthyen në Turqi, Greqi dhe Itali, me temperaturat që janë rritur në 47 gradë Celsius. Temperatura rekord të larta u regjistruan gjithashtu në Amerikën e Veriut në qershor, me më shumë se njëqind njerëz që vdiqën në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada.
Shkaku i të dyja këtyre ngjarjeve ekstreme të motit në kontinente të ndryshme janë kupolat termike.
Çfarë është një kupolë e nxehtësisë?
Kupola termike është, thënë thjesht, një mal me ajër të ngrohtë të bllokuar në një vend nga rrymat e ajrit në atmosferën e sipërme. Me fjalë të tjera, është një sistem i ndërlidhur i presionit të ulët dhe të lartë që zgjat mbi rajonin. Në këtë rast të veçantë, kurrizi me presion të lartë, i cili është një kube termike, është bllokuar mbi Paqësorin veriperëndimor.
Në një zonë të madhe, një zonë me presion të lartë mbahet për ditë, ndonjëherë javë. Ashtu si një kapak në një tenxhere, ai mban ajrin e nxehtë poshtë dhe mund të shkaktojë valë të nxehtësisë me temperatura shumë mbi normale.
Një kupolë nxehtësie krijohet kur ajri i nxehtë përhapet vertikalisht në atmosferë, dhe pastaj presioni i lartë nga lart, sepse nuk ka ku të shkojë tjetër, e shtyn atë ajër të ngrohtë poshtë.
Ndërsa ajri i ngrohtë zhytet, ai ngjesh dhe nxehet duke mbajtur gjithnjë e më shumë nxehtësi nën të. Toka nën të gjithashtu nxehet dhe humbet lagështinë, duke krijuar kushte për zjarre. Kupola me presion të lartë i shtyn retë përreth dhe mban edhe më shumë nxehtësi.
Erërat zakonisht mund të “lëvizin” një zonë me presion të lartë, por ndërsa kupola shtrihet lart në atmosferë, sistemi i presionit të lartë bëhet shumë i ngadalshëm, pothuajse i palëvizshëm.
Cili është shkaku i kupolës evropiane të nxehtësisë?
Ajri i ngrohtë nga reja e pluhurit saharian gjithashtu kontribuoi në temperaturat më të ngrohta se zakonisht. Presioni i lartë i kurrizit të përmendur dhe ajri i ngrohtë saharian që mbeti i ‘mbërthyer’ mbi Evropën Juglindore për ca kohë, mbajti temperatura prej 10 deri në 15 gradë Celsius mbi mesataren.
A janë kupolat e nxehtësisë një dukuri e rrallë?
Kupolat termike janë të zakonshme në zonat e buta, por po bëhen më intensive dhe të rregullta në zonat ku një nxehtësi e tillë nuk është e zakonshme.
Shkencëtarët nga Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike e SHBA (NOAA) kanë zbuluar se shkaktari kryesor për shfaqjen e kupolave termike është një ndryshim i fortë i temperaturës së oqeanit gjatë dimrit të mëparshëm.
Ata gjithashtu thonë se temperaturat në Paqësorin perëndimor janë rritur në dekadat e fundit në krahasim me Paqësorin lindor, “duke krijuar dallime të forta në temperaturë – ose ndryshime në presionin e erës – përtej oqeanit në dimër.”
Ky ndryshim në temperaturë shkakton konveksion të ajrit më të ngrohtë të ndezur nga sipërfaqja e oqeanit dhe i cili më pas ngrihet mbi Paqësorin perëndimor, duke zvogëluar konveksionin mbi Paqësorin qendror dhe lindor.
Në Evropë, temperaturat e ujit janë të larta, veçanërisht në rajonin e Baltikut ku ato janë më shumë se 6 gradë Celsius mbi normalen.
Oqeani Atlantik rreth Britanisë së Madhe dhe Irlandës ishte rreth 2 – 4 gradë Celsius mbi normën në fund të korrikut.
Sidoqoftë, MSN shkruan se më shqetësuese është Mesdheu, i cili tashmë është më i ngrohtë se detet e tjera evropiane, me temperatura të detit pothuajse 3 gradë Celsius mbi mesataren afatgjatë.