Beogradi lë dyert e hapura për rublën ruse

“Për mua këto ditë janë si një makth”, tha presidenti serb Aleksandar Vuçiq, duke përshkruar “baraspeshimin” e Beogradit mes Lindjes dhe Perëndimit, në një kohë kur Moskës po i vendosen sanksione për pushtimin e Ukrainës.

Përderisa Perëndimi dita-ditës po forcon sanksionet kundër Rusisë, më 28 shkurt, Brukseli i bëri sërish thirrje Serbisë që të harmonizohet me politikën e jashtme evropiane dhe të vendosë sanksione ndaj Moskës, gjë që Beogradi deri më tani ka refuzuar.

Më 28 shkurt, Vuçiq deklaroi se merr mbi vete “të gjitha kritikat, të gjitha vërejtjet, të gjitha presionet” nga zyrtarët evropianë dhe botërorë, për shkak se Serbia nuk po e sanksionon Rusinë.

“Për aq kohë dhe si do që ta ruajmë pozitën e vendit tonë”, tha Vuçiq.

Në konkluzionet e prezantuar nga Qeveria e Serbisë, më 27 shkurt, thuhet se “interesi jetik politik dhe ekonomik i Serbisë” nuk është të vendosë sanksione ndaj Rusisë në këtë moment – dhe as ndaj cilitdo shtet, zyrtarëve apo kompanive të tij.

Sanksionet perëndimore “më të ashpra deri më tani” kundër Rusisë përfshijnë sektorin bankar dhe financiar, mediat, transportin ajror, energjinë, ushtrinë dhe teknologjinë e lartë, kontrollet e eksportit për produkte të caktuara dhe një “listë të zezë” të zyrtarëve dhe kompanive, si dhe individëve rusë që ndihmojnë Kremlini.

Si të shkohet nga Moska në Beograd?

Qiejt e Bashkimit Evropian, por edhe disa vende të Ballkanit Perëndimor – Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, janë të mbyllura për linjat ajrore ruse, si dhe për avionët privatë rusë.

Siç ka sqaruar presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Layen, më 27 shkurt, hapësira ajrore e BE-së është e ndaluar për avionët në pronësi ruse, të regjistruar në Rusi dhe nën kontrollin rus, “përfshirë avionët privatë të oligarkëve”.

Ndonëse Serbia nuk e ka mbyllur hapësirën e saj ajrore për avionët rusë, trafiku ajror pengohet nga fakti se Serbia është e rrethuar nga vende që kanë ndaluar fluturimin e avionëve rusë. Kështu që, dy fluturimet e kompanisë shtetërore ruse Aeroflot, për 28 shkurt, Beograd-Moskë dhe Moskë-Beograd, sipas aeroportit Nikolla Teslla të Beogradit, janë anuluar.

Nga ana tjetër, kompania ajrore Air Serbia mund të fluturojë pa pengesa përmes vendeve evropiane për në Moskë.

‘Mysafirët e mirëseardhur’ të Beogradit, nën sanksione

Sanksionet perëndimore përfshijnë edhe përfaqësues të autoriteteve ruse dhe disa oligarkë të afërt me Kremlinin. Pronat e tyre në vendet perëndimore, të cilat vendosën sanksione ndaj tyre, janë ngrirë, sikurse dhe udhëtimet në ato vende.

Lista me qindra persona të sanksionuar, që kur u prezantua pakoja e parë e sanksioneve për shkak të krizës ukrainase më 23 shkurt, është zgjeruar pas ashpërsimit të veprimeve të Moskës.

Në atë listë, që nga 25 shkurti, janë presidenti rus, Vladimir Putin, dhe ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov.

Mediat botërore shkruajnë se nuk dihet nëse Putin dhe Lavrov kanë prona dhe llogari bankare në Perëndim dhe sa do të ndikojnë sanksionet mbi ta.

Edhe pse zyrtarët rusë mund të shkojnë në Beograd pa pengesa, në kohën kur po vazhdon pushtimi i Ukrainës, u anulua vizita e oficerit të parë të inteligjencës së Kremlinit, Nikolai Patrushev, bashkëpunëtor i ngushtë i presidentit rus, Vladimir Putin. Në mediat pro-qeveritare kjo vizitë ishte paralajmëruar për 28 shkurt.

“Patrushev është dashur të vinte në Beograd. Vizita ishte paralajmëruar rreth dhjetë ditë më parë dhe ajo u anulua”, tha Vuçiq më 27 shkurt, por nuk shpjegoi arsyet e anulimit.

Serbia dhe Rusia mbajnë marrëdhënie të ngushta dypalëshe në nivelin më të lartë. Putini ishte për herë të fundit në Beograd në vitin 2019, kur u mirëprit nga dhjetëra-mijëra qytetarë.

Kjo ishte vizita e tij e katërt në Serbi që nga viti 2000, kur ai erdhi në krye të Rusisë.

Sergei Lavrov është një mysafir më i shpeshtë i Beogradit zyrtar. Ai u takua për herë të fundit me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, në Beograd, në tetor të vitit 2021.

‘Makina mediale e Kremlini’ në gjuhën serbe

Mediat që promovojnë politikat zyrtare të Kremlinit – si Russia Today (RT), Sputnik dhe filialet e tyre, janë ndaluar në Bashkimin Evropian që nga 27 shkurti.

Këto redaksi kanë zyrat e tyre në gjuhë të ndryshme në mbarë botën dhe financohen nga shteti rus.

Duke paraqitur ndalimin, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Layen, tha se Russia Today dhe Sputnik ishin pjesë e “makinerisë mediale të Kremlinit” dhe se BE-ja po “zhvillonte mjete për të ndaluar dezinformimin e tyre toksik dhe të dëmshëm në Evropë”.

Shtëpia mediale, Sputnik ka zyrën e saj korrespondente në Beograd dhe lajmet në serbisht. Operatorët kabllorë në Serbi transmetojnë kanale televizive shtetërore ruse.

Operatori shtetëror kabllor ‘Telekom Srbija’ ofron disa kanale ruse nën kontrollin e Kremlinit – Russia 24, RTR Planeta dhe RT (Russia Today) News.

RT News është i qasshëm edhe në operatorin privat kabllor SBB. Në të njëjtin rrjet kabllor transmetohet edhe programi informativ Channel One Russia, i kontrolluar gjithashtu nga Kremlini.

Në fillim të shkurtit, në ditët kur sytë e botës ishin përqendruar te Moska, për shkak të krizës ukrainase, nga Gjermania arriti ndalimi i kanalit zyrtar shtetëror RT në gjuhën gjermane (RT DE), i cili u përpoq të arrinte tek audienca gjermane përmes Serbisë.

Më 6 dhjetor të vitit të kaluar, rregullatori serb, Organi Rregullues për Media Elektronike (REM), i dha licencë kanalit për transmetim satelitor të programit.

Në këtë mënyrë, RT DE donte të anashkalonte rregulloret gjermane që ndalojnë transmetimin kanaleve nën pronësi të shteteve të huaja, në mesin e të cilave është edhe RT, si një medium i financuar nga Kremlini.

Gazi dhe nafta ‘rrjedhin papengueshëm’ drejt Serbisë

Që nga fillimi i krizës në Ukrainë, ka pasur turbulenca në çmimet e naftës dhe gazit në tregun botëror.

Megjithatë, sipas marrëveshjes për gazin me Rusinë, Serbia ka një çmim të gazit që është dukshëm më i ulët se çmimi i tregut për momentin. Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, ka deklaruar në nëntor të vitit 2021 se në gjashtë muajt e ardhshëm çmimi i gazit për Serbinë nuk do të ndryshojë dhe do të jetë 270 dollarë për metër kub. Këtë deklaratë ai e bëri pas takimit me presidentin rus, Vladimir Putin, në Soçi.

Serbia është plotësisht e varur nga gazi rus. Kontrata dhjetëvjeçare me kompaninë shtetërore ruse të gazit, Gazprom skadoi në fund të vitit 2021 dhe është duke u negociuar një marrëveshje e re. Nga 1 janari i vitit 2021, Serbia iu bashkua gazsjellësit rus, “Rrjedha turke”, duke vënë në punë “Rrjedhën Ballkanike”.

Filiali i Gazpromit rus në Serbi është Yugorosgaz dhe merret me transportin dhe shpërndarjen e gazit. Gazprom është përballur me sanksione perëndimore që nga viti 2014, kur Rusia aneksoi ilegalisht Gadishullin ukrainas të Krimesë.

Përveç gazit, Rusia ka monopolin edhe mbi prodhimin dhe shpërndarjen e naftës në Serbi.

Gjiganti i dikurshëm shtetëror, Industria e Naftës së Serbisë (NIS), është në pronësi të shumicës së kompanisë ruse, Gazprom Neft, i cili është gjithashtu nën sanksionet perëndimore.

Për shkak të sanksioneve të SHBA-së dhe BE-së, NIS nuk ka mundur të marrë kredi nga bankat perëndimore për të tetin vit radhazi, tregojnë raportet financiare të kompanisë.

Në Serbi operon edhe kompania ruse e naftës Lukoil, e cila është gjithashtu nën kufizimet perëndimore./REL/

Rruga Press