Al Jazeera: Boshnjakët janë të shqetësuar se shtytja për krijimin e ushtrisë serbe mund të shkaktojë dhunën e luftës së fundit
Ahmed Hrustanoviç, një imam dhe mësues në qytetin e Srebrenicës në Bosnje dhe Hercegovinë, ka frikë për veten dhe familjen e tij, ndërsa vendi përballet me krizën më të keqe politike dhe të sigurisë që nga lufta në vitet 90-ta.
Sipas Al Jazeera, në muajin korrik të vitit 1995, forcat serbe kishin vrarë babanë e 35-vjeçarit të dy gjyshërit, katër xhaxhallarët dhe të afërmit e tjerë gjatë gjenocidit në Srebrenicë, e cila është shpallur “zonë e sigurt” e Kombeve të Bashkuara.
Nga viti 1992 deri në vitin 1995, Bosnja u sulmua nga forcat serbe dhe kroate që synoni të ndanin vendin në një Serbi të Madhe dhe një Kroaci të Madhe. Rreth 100 mijë njerëz u vranë dhe gati dy milionë të tjerë u larguan.
Konflikti përfundoi në dhjetor të vitit 1995, me nënshkrimin e Marrëveshjes së Paqes së Dejtonit të ndërmjetësuar nga SHBA-ja, që themeloi Bosnjën dhe Hercegovinën si një shtet të përbërë nga dy entitete: Një entitet i Federatës me dominim boshnjako-kroat dhe një entitet Republika Srpska e drejtuar nga serbët.
Milorad Dodik, anëtar serb i Bosnjës dhe Hercegovinës i presidencës trepalëshe, e cila rrotullohet çdo tetë muaj midis një anëtari boshnjak, një serb dhe një kroat, ka kërcënuar për 15 vjet që Republika Srpska të shkëputet.
Por në muajin e kaluar, ai ka ndërmarrë hapa të rëndësishëm drejt një lëvizjeje të tillë, duke njoftuar se Republika Srpska do të tërhiqet nga institucionet kryesore shtetërore për të arritur autonomi të plotë brenda vendit, në kundërshtim me marrëveshjet e paqes të vitit 1995, shkruan Al Jazeera.
Kriza filloi në korrik kur Valentin Inzko, atëherë përfaqësuesi i lartë që mbikëqyrte zbatimin e marrëveshjes së paqes, ndaloi mohimin e gjenocidit dhe vendosi krimet e luftës, si dhe glorifikimin e kriminelëve të luftës.
Përfaqësuesit serbë u përgjigjën duke bojkotuar institucionet qendrore të shtetit.
Republika Srpska, së bashku me aleatët Kinën dhe Rusinë, nuk e njeh Zyrën e Përfaqësuesit të Lartë dhe prej kohësh ka kërkuar mbylljen e saj.
Javën e kaluar, Dodik njoftoi se Republika Srpska do të lëvizte drejt formimit të ushtrisë së saj serbe të Bosnjës, pas tërheqjes nga forcat e përbashkëta të armatosura të Bosnjës. Njoftimi ka alarmuar shumë boshnjakë si Hrustanoviç, të cilët kanë frikë nga një rikthim në dhunën e viteve 90-ta.
“Nuk mund të them se nuk kam frikë dhe nuk mund ta besoj se pas kaq shumë vitesh dhe pasi i kemi mbijetuar gjenocidit, ende kemi frikë për vetën, familjen, dhe jetën tonë”,tha Hrustanoviç për Al Jazeera.
“Njerëzit [në Srebrenicë] janë të frikësuar. Sot, takova një nga Nënat e Srebrenicës (një grup aktivistësh që përfaqësonte të afërmit e viktimave të gjenocidit) dhe ajo më pyeti: ‘Biri im, çfarë po ndodh? A do të duhet të kandidojmë përsëri?”, ka shtuar ai.
Ishte ushtria serbe e Bosnjës së bashku me policinë, inteligjencën dhe sigurinë serbe që kryen dhunë sistematike kundër joserbëve në luftën e mëparshme.
Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vitin 2007 e shpalli ushtrinë serbe të Bosnjës si përgjegjëse për gjenocidin në Srebrenicë, e vendosur në entitetin Republika Srpska pranë kufirit me Serbinë.
Hrustanoviç u kthye në Srebrenicë në vitin 2014, dy vjet pasi ai dhe familja e tij varrosën mbetjet e paplota skeletore të babait të tij dhe dy xhaxhallarëve të tij.
Një baba i katër fëmijëve, Hrustanoviç tha se shpresonte që familja e tij të mos ikte – por nuk e përjashtoi këtë.
“Situata politike nuk ka qenë kurrë kaq e keqe [që nga lufta], deri në pikën ku ata haptazi po shkojnë drejt formimit të ushtrisë së Republika Srpska që kreu gjenocid”, tha Hrustanoviç. “Çfarë humbjeje e njerëzimit është kjo të lejosh dikë të formojë një ushtri që kreu një gjenocid”.