A mundet Barcelona të krijojë një lloj të ri ekonomie turistike?

Pasi priti Lojërat Olimpike në vitin 1992, kryeqyteti katalanas u bë një nga destinacionet më të njohura të Evropës, por fluksi i turistëve e lodhi infrastrukturën dhe nxiti pakënaqësi midis banorëve. Pandemia e COVID-19 i ka dhënë qytetit një shans për të provuar nisma të reja që i bëjnë vizitorët pjesë të komunitetit.

Kur fillova të vizitoja për herë të parë Barcelonën në fillim të viteve 2000, qyteti ishte një metropol verbues – optimist, i gjallë, progresiv dhe i mbushur me të rinj nga e gjithë Evropa. Qyteti ekuilibronte krenarinë e saj katalane me një hapje ndaj botës. Filmi i vitit 2002 “The Spanish Apartment”, një komedi për një grup studentësh në Barcelonë, tregoi pse ai konsiderohej kryeqyteti jozyrtar i Evropës Mesdhetare.

Për fat të keq, në vitet që pasuan, Barcelona është bërë viktimë e vetë suksesit të saj. Por pandemia e COVID-19 mund të hapë rrugë të reja për të ardhmen e saj.

Nuk do të ishte hera e parë që Barcelona tërhiqet pas. Gjatë diktaturës së Francisco Frankos, ai konsiderohej një vend gri që e shtypte bukurinë e tij natyrore dhe jetën e tij qytetare. Pas tranzicionit të Spanjës drejt demokracisë, Barcelona shfrytëzoi mundësinë për të rilindur. Shumë thonë se pika e kthesës ishin Lojërat Olimpike të vitit 1992, të cilat administratorët e zgjuar vendas i përdorën për ta prezantuar qytetin ndërkombëtarisht dhe për ta transformuar atë në një qendër të rëndësishme urbane.

Me një buxhet të kufizuar, kryebashkiaku Pasqual Maragall përfitoi nga Lojërat Olimpike për të filluar një nga rizhvillimet urbane më të suksesshme në Evropën e fundit të shekullit të njëzetë. Ai kërkoi ndihmën e profesionistëve të lartë vendas dhe ndërkombëtarë të dizajnit për të krijuar një plan komunal që garantonte që qyteti të përfitonte nga trashëgimia e Lojërave Olimpike edhe shumë kohë pasi ato të përfundonin.

Përtej ndërtimit të qendrave sportive, plani trajtoi dy nga sfidat më të thella urbane të Barcelonës: bregdetin e saj dhe hapësirat publike. Pjesa e bregdetit ishte shkëputur prej kohësh nga pjesa tjetër e qytetit për shkak të zhvillimit miop infrastrukturor dhe industrial. Sot, falë punës së madhe të përfunduar pikërisht në kohën e Lojërave Olimpike, porti është integruar me qytetin me rrugë dhe transport publik dhe është bërë një lagje plot gjallëri ku notarët dynden në plazhe.

Ripërshtatja e hapësirave publike kërkonte që ato të mendoheshin jo vetëm si vende fizike, por si shpirti i shpirtit qytetar të Barcelonës. Projektet për rikuperimin e shesheve dhe parqeve riorientuan konceptimin e qytetarëve për trashëgiminë dhe identitetin e tyre kolektiv dhe ndihmuan në kultivimin e talentit arkitekturor vendas, duke ringjallur një traditë fisnike që Spanja e Frakos e kishte ndërprerë.

Këto zgjedhje të zgjuara dizajni u përforcuan përmes “marketingut urban”. Me zbutjen e kufijve kombëtarë në të gjithë Evropën në fund të viteve 1990, kryeqytetet rajonale e gjetën veten duke konkurruar për të tërhequr talente, turistë dhe kapital duke përdorur mjetet e planifikimit dhe dizajnit. Përpjekjet e Barcelonës në marketingun urban, duke filluar me Lojërat Olimpike të vitit 1992, rezultuan veçanërisht të suksesshme. Që nga viti 2012, qyteti ka tërhequr 25 deri në 30 milionë vizitorë çdo vit – një numër i madh për një komunë me pak më shumë se 1.5 milionë banorë.

Ashtu si shumë destinacione të tjera të rëndësishme, Barcelona ka vuajtur pasojat negative të turizmit masiv: tendosje mbi mallrat publike, erozion të shërbimeve tregtare për banorët dhe dëbim indirekt të popullsisë vendase për t’i lënë vend hoteleve dhe qirave afatshkurtra.

“Të jesh turist, do të thotë të shpëtosh nga përgjegjësia”, siç e ka thënë edhe romancieri Don DeLillo. Turistët shpesh janë të pandëshkueshëm, duke shtrembëruar ekonomitë lokale dhe duke ecur përpara. Ata shfrytëzojnë urbs – qytetin fizik, siç quhej nga romakët e lashtë – pa vendosur asnjë marrëdhënie me njerëzit, apo civitas.

Vendasit janë përgjigjur me një zemërim në rritje. Grafitit kundër turistëve dhe madje edhe episode të vogla dhune kundër grupeve turistike u bënë tituj ndërkombëtarë lajmesh. Reagimi e ndihmoi populisten Ada Colau të fitonte zgjedhjet për kryebashkiak të vitit 2015. Colau propozoi politika radikale, duke përfshirë konfiskimin e apartamenteve bosh për t’u përdorur si banesa publike. Por propozime të tilla nuk i shkojnë një vizioni të ri urban.

Pandemia e COVID-19 i ktheu problemet e Barcelonës në krizë. Në vitin 2020, turma e turistëve u zhduk papritur, duke lënë rrugët bosh dhe qindra dyqane në prag të mbylljes. Liderët politikë, të biznesit dhe krerët akademikë bien dakord se epoka e nisur nga Lojërat Olimpike të vitit 1992 – e përkufizuar nga turizmi ditor që solli suksesin e Barcelonës – po përfundon. Barcelona e së nesërmes mbetet e pacaktuar. Cili do të jetë momenti i saj olimpik?

Ndoshta ka ardhur koha të shqyrtohet një model alternativ udhëtimi – le ta quajmë “turizëm me ritëm” – që mund të përdoret për të rishpikur Barcelonën dhe qytete të tjera anembanë botës. Turistët me ritëm do të qëndronin për javë ose muaj në një vend të vetëm, në vend që lëviznin vazhdimisht nga një qytet në tjetrin, duke u dhënë atyre kohë për të rizbuluar kuptimin e koncepteve si integrimi dhe kontributi qytetar. Historikisht, qëndrimet e gjata janë konsideruar si një luks për elitat – mendoni Peggy Guggenheim ose Cole Porter në Venecia – por shtimi i punës në distancë mund t’i bëjë këto afate të arritshme për shumë më tepër njerëz.

Video-konferencat tashmë i lejojnë “nomadët digjitalë” të vendosen në vende larg shtëpisë pa ndërprerë jetën e tyre profesionale. Dhe fleksibiliteti përndryshe i diskutueshëm i të ashtuquajturës “gig economy” mund të krijojë mundësi pune lokale që përshtaten me shpejtësi me sfidat urbane në ndryshim. Qytete si Barcelona mund të shfrytëzojnë fuqinë e platformave online për të tërhequr turistët me shpejtësi. Qeveritë mund të inkurajojnë hotelet, linjat ajrore dhe madje edhe restorantet që të ofrojnë zbritje më të mëdha për qëndrime më të gjata.

Po kështu, qytetet mund të përfitojnë nga ndikimi i pandemisë në infrastrukturën e arsimit të lartë dhe atij profesional. Nëse Barcelona do t’u ofronte studentëve mundësi që të ndiqnin mësimet online dhe strehim me kosto të ulët, ata mund ta mbaronin shkollën dhe më pas të punonin në qytet si infermierë, instalues ​​të paneleve diellore, apo edhe sipërmarrës teknologjie.

Ka shumë çështje komplekse që duhet të zgjidhen për të realizuar këto ide. Dhe ekzekutimi i tyre do të kërkonte guxim dhe kurajë. Por pak vende i kanë këto cilësi në bollëkun e Barcelonës. Kreativiteti dhe shkathtësia katalanase mund të kontribuojnë në zgjidhjen e enigmës së madhe urbane – si të angazhohemi me turizmin global pa iu nënshtruar atij – që vetë Barcelona ndihmoi për t’ia prezantuar botës moderne./reporter.al/

Rruga Press