Kriza Greqi-Turqi në ‘vend numëro’, Mitsotakis pas takimit ‘kokë më kokë’ me Erdogan: S’jemi dakord për çështjen e Qipros

Ndonëse u përfol se kishte klime optimiste, kryeministri grek Kyriakos Mitsotsakis dhe Presidenti turk, Rexhep Taip Erdogan edhe pas këtij takimi ‘kokë më kokë’ nuk e kanë gjetur një kompromis për çështjen e Qipros. Erdogan dhe Mitsotakis kanë folur në një konferencë për mediat pas takimit të tyre ku theksuan se në dy muajt e fundit dy vendet po ecin në një rrugë dialogu më të qetë. E ç’ është e vërteta krahasuar me vitin që lamë pas, nuk ndihet krisja e njëjtë mes dy vendeve, megjithatë konkretizimi dhe dialogu konkret mungon.

Kyriakos Mitsotakis u shpreh se dy vendet do duhet të jetojnë në paqe, ndërsa shtoi se dialogu për çështjen e Qipros do duhet të rifillojë nga ku u la në vitin 2017.

 “Greqia dhe Turqia duhet të jetojnë në paqe. Të artikulojnë dallimet e tyre dhe të kërkojnë zgjidhje. Dhe nëse këto nuk kalohen, nuk duhet të prodhojnë tensione dhe kriza. Në këtë drejtim, ne ramë dakord të kapim fillin dhe të kërkojmë mënyra bashkëpunimi. Udhërrëfyesi që kemi miratuar përfshin tre nivele, dialogun politik, agjendën pozitive dhe memorandumin e mirëkuptimit. Ne vetë jemi këtu për herë të tretë në gjashtë muaj. Sot në Këshillin e Lartë po vlerësojmë sërish përpjekjet tona të përbashkëta, të cilat sollën marrëveshje të përmirësuara në shumë nivele”.

Në lidhje me çështjen e Qipros, Kyriakos Mitsotakis tha, se Greqia gjithashtu nuk pajtohet për çështjen e Qipros dhe se nuk ka zgjidhje tjetër përveç zbatimit të vendimeve të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Ai shtoi se dialogu duhet të rifillojë nga ku e la në vitin 2017 dhe se vetëm përmes tij mund të ketë përparim thelbësor.

Çështja e Qipros:

Qiproja ka qenë prej kohësh e diskutueshme mes turqve dhe grekëve qipriotë. Në vitin 1974 një grusht shteti ushtarak në Qipro që synonte bashkimin e ishullit me Greqinë kontinentale çoi në një pushtim turk në të tretën veriore të ishullit dhe në një ndarje të qëndrueshme. Republika e vetëshpallur Turke e Qipros Veriore nuk e njeh të drejtën e Republikës së Qipros të njohur ndërkombëtarisht – një anëtare e BE-së që nga viti 2004 – për t’u dhënë të drejta kërkimore kompanive të huaja pa pëlqimin e saj.

Ankaraja dërgoi anije turke shpuese për naftë dhe gaz në ujërat e Qipros jugore në maj 2019 si pjesë e doktrinës së saj të zgjerimit detar Mavi Vatan (Atdheu Blu) . Në nëntor 2019, një muaj pasi dërgoi anijen stërvitore Yavuz në blloqet e eksplorimit që autoritetet greke qipriote i kishin dhënë ENI dhe Total, Turqia nënshkroi dy memorandume mirëkuptimi me Qeverinë e Pajtimit Kombëtar të Libisë (GNA) të njohur nga OKB për zgjerimin e kufijve detarë të Turqisë me veriun vend afrikan. Masa i hapi rrugën Greqisë për të nënshkruar një marrëveshje të ngjashme me Egjiptin në gusht 2020 për të kufizuar juridiksionet e tyre përkatëse detare.

Greqia dhe Turqia ishin në prag të  një konfrontimi ushtarak në gusht dhe shtator 2020, pasi Turqia nisi anijen e saj të vëzhgimit sizmik Oruc Reis të shoqëruar nga një flotë e vogël detare për të eksploruar naftë dhe gaz në zonat që Greqia pretendon se janë pjesë e shelfit të saj kontinental dhe EEZ. por që Turqia e konteston. Tensionet vazhduan derisa Turqia ndaloi kërkimet e gazit në det të hapur në dhjetor 2020, menjëherë pasi BE kërcënoi me sanksione ekonomike dhe Joe Biden u zgjodh president i SHBA. Në anën turke qipriote të qytetit të ndarë të Nikosias, Cavit Atalar, kreu i Departamentit të Inxhinierisë së Naftës dhe Gazit Natyror në Universitetin e Lindjes së Afërt, përshëndeti largimin e Abdullhamid Hanit.