Ekonomia e Evropës po lëkundet / Euro vazhdon rënien në tregjet botërore, njëjtë dhe në Shqipëri

Euro ka hyrë në javën e tetë të zhvlerësimit ndaj dollarit, me investitorët që po reagojnë ndaj lëkundjeve të ekonomisë në Europë dhe rritjes së fortë në SHBA. Monedha ka humbur më shumë se 5% që nga mesi i korrikut dhe këmbehet me 1.07 dollarë. Ulja e qëndrueshme reflekton dyshimet në rritje nëse Banka Qendrore Europiane do të rrisë përsëri normat e interesit në takimin e saj javën e ardhshme mes sinjaleve të qarta se ekonomia e eurozonës po shkon drejt një tkurrjeje.

Prodhimi industrial në Gjermani, motori i ekonomisë së Europës ra për të tretin muaj radhazi. Ndërkohë shifrat e papunësisë në SHBA u ulën, duke treguar shenja të përmirësimit. Kjo do të thotë se Banka Federale atje, mund të pezullojë një rritje të mëtejshme të normës së interesit, duke e bërë dollarin më tërheqës.

“Të dhënat nga SHBA janë të mira dhe janë të kundërta me Europën. Ka dyshime se Banka Qendrore Europiane do ta bëjë dhe një rritje tjetër të normës” tha Chris Turner, kreu i ING.

“Ekonomia nuk duket mirë dhe inflacioni duhet patjetër të ulet” tha Dirk Schumacher, ish-anëtar i BQE-së.

Ai parashikoi se Banka Europiane do të bëjë një pezullim të normës, por do të qartësojë se është ende e shqetësuar për inflacionin dhe mund ta rrisë përsëri atë nëse presioni rritet. “Kjo do ta mbante tregun më shumë në këmbë, sesa një rritje, që investitorët do të supozonin menjëherë se ishte e fundit,” tha Schumacher.

Disa investitorë mendojnë se shenjat e afërta të recesionit në Europë do ta bëjnë të vështirë për BQE-në të heqë kostot e huamarrjes edhe një herë, edhe nëse mendon se është e nevojshme të ulë inflacionin në objektivin e saj prej 2%. Inflacioni bazë, i cili përjashton çmimet më të paqëndrueshme të energjisë dhe ushqimeve dhe monitorohet nga afër nga banka qendrore, mbetet shumë mbi objektivin në 5.3%.

“Një rritje e mëtejshme e normës] në të vërtetë mund të jetë kundërproduktive sepse nëse ata hyjnë në një recesion do të thotë se do të duhet të ulin shumë më tepër duke shkuar përpara,” tha Tomasz Ëieladek, kryeekonomist europian në T Rowe Price. “Ky është një rrezik serioz dhe unë mendoj se ata mund t’i kenë ndërtuar vetes një kurth, të dhënat e fundit kanë qenë pa turp”.

Dobësimi i mëtejshëm i euros mund të komplikojë detyrën e BQE-së për të luftuar inflacionin duke rritur koston e importeve, të tilla si energjia dhe produktet ushqimore.

Një rritje e çmimit të naftës pasi Arabia Saudite dhe Rusia zgjatën shkurtimet e prodhimit këtë javë ka shtuar gjithashtu presionet inflacioniste. Nafta e papërpunuar Brent u rrit mbi 90 dollarë për fuçi këtë javë, niveli i saj më i lartë që nga nëntori i kaluar.

Disa investitorë tani po flasin që zona e euros po përjeton një periudhë stagflacioni – inflacion i lartë i kombinuar me një ngecje të rritjes ekonomike.

“Me inflacionin e eurozonës ende mbi mesataren dhe rritjen shumë më poshtë, është e qartë se sipas shumicës së përkufizimeve eurozona po vuan nga stagflacioni”, tha Michael Metcalfe, kreu i strategjisë makro në State Street Global Markets.

Investitorët presin që dollari të vazhdojë rimëkëmbjen e tij nga një periudhë dobësie në fillim të këtij viti, pasi ekonomia e fuqishme e SHBA-së ofron pak nxitje për SHBA-në për të ulur normat në çdo kohë së shpejti, një lëvizje që kryetari i Fed Jay Powell e ka shtyrë vazhdimisht prapa.

“Ka pasur shumë negativitet rreth dollarit dhe unë mendoj se ai do të vazhdojë të ripohojë veten,” tha Greg Peters, bashkë-shefi i investimeve të PGIM Fixed Income. “Shtyesi qendror i normave vazhdon të jetë rritja.”

Investitorët presin që Fed të ketë përfunduar me rritjen e normave të interesit, por tregtarët tani po vënë bast se nuk do të fillojë të ulë normat deri në mesin e vitit të ardhshëm. Kohët e fundit në qershor, tregjet e swap-eve po vlerësonin uljen e normave para fundit të këtij viti.

Euro ka pasur të njëjtën ecuri edhe në tregun shqiptar ku vazhdon zhvlerësimi i fortë ndaj lekut, ndonëse për arsye të ndryshme nga ato në Europë. Të enjten e 7 shtatorit (kursi i fundit zyrtar nga BSH) një euro këmbehej me 107.65 lekë, duke humbur rreth 0.3 pikë në pak orë. Rënia u rikthye pas një jave forcimi, ku monedha europiane arriti 110 kundrejt lekut, por nuk zgjati shumë. Leku vazhdon të jetë dominant mbi valutat në kursin e këmbimit. Sipas zyrave të këmbimit sot (8 shtator) euro ka humbur më shumë se 1 pikë ndaj lekut, duke rënë në 106.8.

Në korrik, euro preku kufirin e 1=100 lekëve, por gushti, që ka edhe më shumë fluks turistësh, e përmirësoi. Turizmi përmendet si faktor kryesor i zhvlerësimit të monedhës europiane, por rritjet e shpeshta të euros brenda pak ditëve e vënë në dyshim këtë argument. Ekspertë të pavarur kanë folur për spekulim të qëllimshëm të kursit të këmbimit dhe për masë të parasë informale. Për ekspertët e BSH-së, ky është kursi i ri i këmbimit dhe nuk ka gjasa që të rikthehet në nivelet e mëparshme./GazetaSi

Rruga Press