Çfarë parashikon propozimi 11-pikësh i BE-së për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi

Nga Federico Baccini

Palët kanë dhënë dritën jeshile. Tani do duhet punë intensive për zbatimin dhe nënshkrimin e marrëveshjes përfundimtare. Mbrëmjen e djeshme (27 shkurt) në Bruksel u ndez drita jeshile për versionin më të fundit të propozimit franko-gjerman, për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, një propozim i BE-së, sepse siç edhe theksoi përfaqësuesi i lartë për politikën e jashtme dhe sigurisë, Josep Borrell, “të 27 vendet anëtare e mbështetën atë”. Përfshirë pesë vendet që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës (Qipro, Greqia, Rumania, Spanja dhe Sllovakia).

Gjithsej janë 11 pika, dy pika më shumë se versioni fillestar i shtatorit të kaluar, i cili do të duhet të rregullojë marrëdhëniet e ardhshme mes dy vendeve ballkanike. Marrëveshja politike mes presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq dhe kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti – që ishte e qartë në Bruksel, por pak a shumë e pa shfaqur brenda vendeve, për shkak të të gjitha implikimeve të saj për të dyja vendet – është sigurisht një hap përpara në krahasim me gjashtë takimet e tjerë të nivelit të lartë të mbajtura në Bruksel, nga viti 2019 deri dje. Megjithatë, vëmendja tashmë është kthyer në takimin e radhës në mesin e marsit, kur do të duhet të merren vendime praktike për të bazuar zotimet parimore të përcaktuara në 11 pikat e propozimit të BE-së, me titull Marrëveshja për Rrugën e Normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Teksti i propozimit të BE-së për marrëdhëniet Kosovë-Serbi

Duke lexuar tekstin e propozimit të BE-së, rimëkëmbja e pikënisjes franko-gjermane është e qartë, e rrënuar nga rezultatet e pesë muajve të konfrontimit diplomatik midis Brukselit, Prishtinës dhe Beogradit. Neni 1 thotë se “Palët do të zhvillojnë marrëdhënie normale dhe të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën në bazë të të drejtave të barabarta”, por shton se të dy vendet do të duhet gjithashtu “të njohin dokumentet dhe simbolet përkatëse shtetërore të njëri-tjetrit. Përfshirë pasaportat, diplomat, targat dhe vulat doganore”. Një kujtesë e qartë e asaj që ndodhi në lidhje me tensionet në veri të Kosovës nga fundi i korrikut deri në dhjetor, për shkak të vendosjes së targave të Kosovës ndaj minoritetit serb.

I hequr nga neni 2, është referenca për aspiratat e ndërsjella për anëtarësim në BE, i zëvendësuar nga “objektivat dhe parimet e mishëruara në Kartën e Kombeve të Bashkuara, në veçanti ato të barazisë sovrane të të gjitha shteteve, respektimit të pavarësisë, autonomisë dhe pavarësisë së tyre dhe integriteti territorial, e drejta për vetëvendosje, mbrojtja e të drejtave të njeriut dhe mosdiskriminimi”. Njohja e pavarësisë së Kosovës nga Serbia mbetet e nënkuptuar (në fuqi në mënyrë të njëanshme që nga 17 shkurt 2008), e përforcuar nga pika 4: “Palët nisin nga supozimi se asnjëra nga të dyja nuk mund të përfaqësojë tjetrën në sferën ndërkombëtare ose të veprojë në emër të saj”. Shtimi i ri me peshë, është paragrafi i cili thotë pa mëdyshje se “Serbia nuk do ta kundërshtojë pranimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare”. Çdo mosmarrëveshje duhet të zgjidhet “ekskluzivisht me mjete paqësore” dhe duke u përmbajtur “nga kërcënimi ose përdorimi i forcës”, specifikon neni 3.

Referenca për rolin e BE-së, gjen hapësirë ​​në dy pikat e mëposhtme. Neni 5 e vendos me shkrim se “asnjëra nga dy palët nuk do të bllokojë, as nuk do të inkurajojë të tjerët të bllokojnë” – një rikujtues mes rreshtave për anëtarët e BE-së që kundërshtojnë pranimin e Kosovës, por edhe për marrëdhëniet e ngushta midis Serbisë dhe Hungarisë – “Përparimi i njëri-tjetrit në udhëtimet e tyre përkatëse drejt BE-së sipas meritave të tyre”. Neni 6 shton se Prishtina dhe Beogradi “do të vazhdojnë me një shtysë të re procesin e dialogut të udhëhequr nga BE-ja, i cili duhet të çojë në një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme për normalizimin gjithëpërfshirës të marrëdhënieve të tyre”. Më konkretisht, do të nevojiten “marrëveshje shtesë” për “bashkëpunimin e ardhshëm në sektorët e ekonomisë, shkencës dhe teknologjisë, transportit dhe konektivitetit, marrëdhënieve gjyqësore dhe zbatimit të ligjit, postës dhe telekomunikacionit, shëndetësisë, kulturës, fesë, sportit, mbrojtjes së mjedisit, personave të zhdukur, personave të zhvendosur”.

Neni 7 zhvillon pikën e mëparshme, por duke u fokusuar në të drejtat e pakicës serbe në Kosovë. Gjithashtu në këtë rast referenca për Asociacionin e komunave serbe në vend e paraparë me marrëveshjen e vitit 2013 (asnjëherë e zbatuar) nuk është e qartë, por nuk është e vështirë të lexohen kushtet që Prishtina do të duhet të pranojë. “Marrëveshjet dhe garancitë specifike” për të “siguruar një nivel adekuat të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë dhe aftësinë për të ofruar shërbime në sektorë të veçantë” do të bazohen në “instrumentet përkatëse të Këshillit të Evropës dhe duke u mbështetur në përvojat ekzistuese evropiane”. Ekziston gjithashtu mundësia e “mbështetjes financiare nga Serbia dhe një kanali i drejtpërdrejtë komunikimi për komunitetin serb me qeverinë e Kosovës”, por edhe zyrtarizimi i statusit të Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë dhe një “nivel i fortë i mbrojtjes së vendeve të trashëgimisë fetare dhe kulturore serbe”.

Neni 8 përfshin të njëjtën pikë në propozimin franko-gjerman në tërësinë e tij: “Palët do të shkëmbejnë misione të përhershme, të cilat do të vendosen në selitë e qeverive të tyre përkatëse” dhe “çështjet praktike në lidhje me krijimin e misioneve do të jenë trajtohen veçmas”. Para sqarimit, neni 10 thotë se Prishtina dhe Beogradi “konfirmojnë detyrimin për të zbatuar të gjitha marrëveshjet e mëparshme të dialogut, të cilat mbeten të vlefshme dhe detyruese” nën kujdesin e një “komiteti të përbashkët të kryesuar nga BE-ja për monitorimin e zbatimit të kësaj marrëveshjeje”- e cila merr dhe zgjerohet në pikën e fundit të versionit fillestar të propozimit të ndërmjetësimit – në Bruksel u vendos që të futet një nen tjetër. Ai që kujton dhe përforcon “angazhimin e BE-së dhe donatorëve të tjerë për të krijuar një paketë të veçantë investimesh dhe mbështetje financiare për projektet e përbashkëta të palëve në fushat e zhvillimit ekonomik, tranzicionit ekologjik dhe sektorëve të tjerë kyç”.

Pika e fundit është ajo mbi të cilën do të ketë më shumë për të punuar, sepse është gurthemeli i vërtetë i gjithë marrëveshjes: “Palët zotohen të respektojnë Udhërrëfyesin e Zbatimit si aneks të kësaj Marrëveshjeje.” Teksti i aneksit nuk është publik; burime diplomatike në Bruksel sqarojnë për EuNews se për momentin duhet të mbetet konfidencial për një sërë arsyesh të paspecifikuara (por e kuptueshme, duke pasur parasysh ekuilibrin delikat, për të arritur një marrëveshje përfundimtare midis Prishtinës dhe Beogradit). Megjithatë, është e sigurt se puna e javëve në vijim do të fokusohet në detajet e këtij dokumenti zbatimi të marrëveshjes, në pritje të takimit të ri kokë më kokë mes Kurtit dhe Vuçiqit dhe negociatorëve të BE-së, në mes të marsit.

Marrë nga media italiane, EuNews.it, përkthyer nga Rruga Press

© Rruga Press