Finlanda dhe Suedia duan të anëtarësohen në NATO. Ja si funksionon dhe çfarë vjen më pas

Finlanda dhe Suedia janë gati t’i japin fund neutralitetit të dekadave duke iu bashkuar NATO-s, një evolucion dramatik në sigurinë dhe gjeopolitikën evropiane të shkaktuar nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia.

Dy kombet nordike e kishin mbajtur për një kohë të gjatë aleancën ushtarake në distancë, edhe pse e shikonin Rusinë në lindje të tyre me kujdes.

Por sulmi i Moskës ndaj Ukrainës ka ringjallur shqetësim për sigurinë në të gjithë rajonin dhe udhëheqësit e secilit vend kanë sinjalizuar dëshirën e tyre për t’u bashkuar me bllokun pas më shumë se 75 vitesh mos-angazhimi ushtarak.

Çfarë ka ndodhur deri tani? Udhëheqësit finlandezë njoftuan synimet e tyre për t’u bashkuar me NATO-n të enjten dhe e paraqitën zyrtarisht këtë dëshirë në një konferencë shtypi të dielën.

Në Suedi, të dielën, kryeministrja Magdalena Andersson njoftoi gjatë një konference për shtyp mbështetjen e partisë së saj që vendi të aplikojë për t’u bashkuar me NATO-n.

Masa duhet të miratohet me një votim në parlamentin e çdo vendi, por duke pasur parasysh mbështetjen e qeverive në pushtet, kjo pengesë pritet të kalohet me lehtësi.

Çfarë vjen më pas? NATO ka atë që ajo e quan një “politikë të dyerve të hapura” për anëtarët e rinj – çdo vend evropian mund të kërkojë të anëtarësohet, për sa kohë që ata përmbushin disa kritere dhe të gjithë anëtarët ekzistues pajtohen.

Një vend teknikisht nuk “aplikon” për t’u anëtarësuar; Neni 10 i traktatit të tij themelues thotë se, pasi një komb të ketë shprehur interesin, shtetet anëtare ekzistuese “mund, me marrëveshje unanime, të ftojnë çdo shtet tjetër evropian që është në gjendje të çojë përpara parimet e këtij Traktati … të aderojë”.

Diplomatët e NATO-s i thanë Reutersit se ratifikimi i anëtarëve të rinj mund të zgjasë një vit, pasi legjislaturat e të 30 anëtarëve aktualë duhet të miratojnë aplikantët e rinj.

Si Finlanda ashtu edhe Suedia tashmë përmbushin shumë nga kërkesat për anëtarësim, të cilat përfshijnë të paturit e një sistemi politik demokratik funksional të bazuar në një ekonomi tregu; trajtimi i drejtë i popullatës minoritare; angazhimi për zgjidhjen e konflikteve në mënyrë paqësore; aftësia dhe vullneti për të dhënë një kontribut ushtarak në operacionet e NATO-s; dhe angazhimin për marrëdhëniet dhe institucionet civile-ushtarake demokratike.

Procesi mund të mos jetë pa pengesa; Presidenti i Turqisë, Rexhep Tajip Erdogan tha të premten se nuk po e shikon “pozitivisht” anëtarësimin e të dyja vendeve në NATO, duke i akuzuar ata për strehimin e “organizatave terroriste” kurde.

Ndërkohë, të dy vendet do të duhet të mbështeten tek aleatët dhe partnerët e tyre aktualë për garancitë e sigurisë, në vend të nenit 5 – klauzola e cila thotë se një sulm kundër një vendi të NATO-s është një sulm kundër të gjithëve dhe që shkakton një përgjigje kolektive në këtë ngjarje.

Suedia dhe Finlanda kanë marrë garanci mbështetjeje nga Shtetet e Bashkuara dhe Gjermania nëse sulmohen, ndërkohë që kryeministri britanik Boris Johnson nënshkroi marrëveshje reciproke sigurie me homologët e tij finlandez dhe suedez javën e kaluar./CNN

©Rruga Press