Çfarë janë raketat “anti-ajrore”, të cilat po rrëzojnë avionët dhe helikopterët rus në Ukrainë

The Economist

Sistemet e mbrojtjes ajrore (MANPADS) po luajnë një rol të rëndësishëm në luftën e Ukrainës kundër Rusisë. Këto raketa “anti-ajrore” janë efektive në rrëzimin e avionëve dhe helikopterëve që fluturojnë në një lartësi të ulët.Gjithashtu kanë shkaktuar qindra viktima dhe po pengojnë operacionet ajrore ruse. Tani forcat ukrainase po fuqizohen edhe më shumë, pas furnizimit të raketave britanike STARSstreak.

Por pse MANPADS janë vendimtare për mbrojtjen e Ukrainës dhe çfarë ndryshimi kanë nga raketat e tjera?

Analistët ushtarakë ishin në mëdyshje në lidhje me efektivitetin e raketave kur Rusia nuk arriti të eliminonte rrjetin ukrainas të raketave tokë-ajër S-300 me rreze të gjatë, në fillim të luftës. Megjithëse disa janë shkatërruar, S-300 të tjerë vazhdojnë të operojnë, duke detyruar avionët rusë të fluturojnë në lartësi të ulëta për të shmangur zbulimin e radarëve.

Dhe ndërsa helikopterët e NATO-s mund të gjuajnë raketa me rreze të gjatë, helikopterët rusë veprojnë si avionë të sulmit tokësor përpara se të sulmojnë. Të dy këta faktorë ndihmojnë që avionët rusë të dallohen nga MANPADS.

MANPADS, të cilët  janë prodhuar në 1950 përdorin infrat e kuqe për të deportuar në tubat e shkarkimit të motorëve reaktiv. Gjermania ka furnizuar Ukrainën me strela të epokës sovjetike( siç i quan NATO, SA-7) ose MANPADS  e hershme nga stoqet e vjetra të Gjermanisë Lindore.

Raketat më moderne, të tilla si Igla (ose SA-18) dhe Stinger (të cilat u zhvilluan në vitet 1980), mund të qëllojnë në çdo drejtim. Megjithatë, ata mund të mos jenë mjaftueshëm të shpejtë për të kuptuar drejtimin e një avioni përpara se të zhduket jashtë rrezes.

Raketat moderne kanë gjithashtu kufizime. Bateria e Stinger siguron energji vetëm për 45 sekonda, kështu që raketës i nevojitën tre deri në pesë sekonda për të arritur temperaturën e duhur pasi të jetë ndezur.

Stinger fluturon me dyfishin e shpejtësisë së zërit dhe ka një kokë shpërthyese prej një kilogram që mund të shpërthejë gjatë përplasjes. Kjo nuk është domosdoshmërisht e mjaftueshme për të shkatërruar një avion, por është e mjaftueshme për ta detyruar atë të kthehet në bazë.

Efektiviteti i Stinger në fushën e betejës është shumë i kontestuar. Ishin fillimisht muxhadinët në Afganistan të cilët fillimisht i përdorën këto raketa në luftën kundër Bashkimit Sovjetik. Sipas tyre, saktësia e raketave ishte prej 79%, por një raport i tillë mund të jetë përdorur nga muxhadinët pët të bindur  mbështetësit e tyre amerikanë që të vazhdonin furnizimin me armë. Realiteti mund të ketë qenë më shumë se 20%.

STARSstreak është më ndryshe. Ukraina mori furnizimin e parë në mes të marsit. Ndërsa Stinger është testuar në beteja, ky do të jetë debutimi i STARSstreak në luftime. Arma u zhvillua në vitet 1980, megjithëse versioni më i fundit, STARStreak II, u demonstrua për herë të parë në vitin 2008.

Një disavantazh i STARSstreak është se operatori duhet të ndjekë objektivin.  Prodhuesit e STARStreak e quajnë atë një “raketë me shpejtësi të lartë” për të tërhequr vëmendjen për shpejtësinë e saj prej më shumë se 3 Mach( trefishi i shpejtësisë së zërit), gjë që e bën shumë më të vështirë shmangien e saj.

Dhe në vend të kokës së vetme të Stinger-it, STARStreak lëshon tre shigjeta çeliku secila me peshë 900 gram.  Të gjitha shigjetat ndjekin udhëzimet me lazer, duke rritur mundësinë e një goditjeje. Shigjetat mund të shpojnë armaturën e helikopterit dhe të shpërthejnë pas depërtimit, duke shkaktuar shumë më tepër dëme sesa një shpërthim sipërfaqësor.

Mund të ndodhë që kjo armë ultra-moderne të rezultojë shumë komplekse ose të mospërmbushë pritshmëritë tona. Megjithatë, raportet nga Ukraina sugjerojnë se një STARSstreak tashmë ka rrëzuar një helikopter rus Mi-28. Qeveria e Ukrainës i ka kërkuar vazhdimisht NATO-s të vendosë një zonë ndalim-fluturimi.

Dhe diçka e tillë nuk do të miratohet. Por raketat STARStreak dhe MANPADS në përgjithësi, mund të ndihmojnë forcat ukrainase të neutralizojnë fuqinë ajrore ruse pa pasur nevojë për avionë të rinj ose ndërhyrje të drejtpërdrejtë nga shtetet e tjera./abcnews.al

Rruga Press