“Shtëpia e Xhafer Devës”, rrënimi nuk është zgjidhje

Shkruan Enver Robelli

Për 92 vjet ekzistencë shtëpia e Xhafer Devës më së paku ka qenë e tij. Për arsye të njohura. Pas Luftës së Dytë Botërore shtëpia ka qenë ambulancë dhe strehimore për familjet e pastreha. Mendoj se institucionet e Kosovës kanë bërë gabim kur e kanë reduktuar atë në “Shtëpia e Xhafer Devës”. Ministri i Kulturës i Kosovës sot shkroi se “nuk është e thënë që duhet ta mbajë këtë emër me çdo kusht”. Ky është një hap i duhur në drejtim të duhur.

Rrënimi i ndërtesës nuk është zgjidhje, sepse po të bëhej kjo, atëherë duhet rrënuar gjysmën e Berlinit, të Romës dhe të Tiranës për shkak se aty kanë lënë gjurmë arkitektët nazistë apo fashistë. Në Tiranë nuk e kanë rrëzuar ende shtëpinë e Enver Hoxhës. Aty madje shkon gati komplet qeveria e Shqipërisë për të marrë pjesë në aktivitete kulturore. Gjatë sundimit të Enver Hoxhës janë vrarë së paku 6 mijë shqiptarë. Pa i përmendur viktimat e tjera (të burgosur, të damkosur, të keqtrajtuar, të terrorizuar). Kur flasim për historinë, duhet të flasim për të gjithë. Fakti që komunistët paskan qenë të rreshtuar në anën e drejtë të historisë deri më 1945, nuk i bënë ata më të mirë moralisht, sepse pas 1945 shumë prej tyre kanë kryer krime që janë të matshme me ato të nazizmit.

Reagimi i ambasadorit gjerman në Prishtinë ka mundur të jetë më i moderuar. Nuk mund të akuzosh njëherë autoritetet për falsifikim të historisë, e pastaj të thuash se ambasada gjermane ofron ndihmë për kulturën e memorizimit në Kosovë. E kundërta është dashur të ndodhë, sepse lajmi se po restaurohet kjo shtëpi ka qenë në media ngaherë.

Në Austri restaurohet shtëpia e lindjes së Adolf Hitlerit dhe askush nuk e akuzon Austrinë për revizionizëm historik. Sa i përket shtëpisë në Mitrovicë: në kuadër të restaurimit mund të vendoset një pllakë që përkujton se pronari i hershëm i saj ka qenë bashkëpunëtor i nazizmit. Mund të ketë brenda ndërtesës edhe informacione të tjera mbi pronarin dhe kontekstin historik.

Në lidhje me reagimet e Serbisë: ato janë të pritshme dhe në funksion të propagandës tradicionale. Pse autoritetet e Beogradit nuk e kanë rrënuar këtë shtëpi gjatë kohës sa kanë sunduar në Kosovë? Vetëm kjo pyetje e demaskon dyfytyrësinë e propagandës zyrtare dhe paramediale serbe. Në përgjithësi mund të thuhet se do të ishte për t’u përshëndetur nëse diplomatët gjermanë do të ishin po aq vigjilentë në dënimin e rehabilitimit të çetnikut Drazha Mihajlloviq në Serbi apo në dënimin e glorifikimit të përditshëm të kriminelëve të luftës në Serbi.

Sa i përket Kosovës: polemika aktuale mund të shërbejë për një debat më serioz mbi trajtimin e figurave që kanë luajtur role të ndryshme gjatë historisë.

Rruga Press