Shtatë njerëzit që ndihmuan ta çojnë përpara shkencën sivjet
Një hetues i variantit Omicron të COVID-19, një eksplorues i Marsit dhe një pionier i etikës së Inteligjencës Artificiale, janë disa nga njerëzit që qëndrojnë pas historive të mëdha të formimit të shkencës së vitit 2021.
Lista e shtatë personave që ndihmuan ta çojnë përpara shkencën këtë vit sipas ‘Nature’, eksploron zhvillimet kryesore në shkencë këtë vit dhe disa nga njerëzit që luajtën rol të rëndësishëm në këto momente historike.
Së bashku me kolegët e tyre, këta individë ndihmuan për të bërë zbulime të mahnitshme dhe sollën vëmendjen ndaj çështjeve thelbësore.
“Nature’s 7” nuk është një çmim apo një renditje. Përzgjedhja është përpiluar nga redaktorët e kësaj faqe për të nxjerrë në pah ngjarjet kryesore në shkencë përmes tregimeve bindëse të atyre që janë përfshirë.
Winnie Byanyima, e njohur si ‘Luftëtare e vaksinës’, para se të ekzistonin vaksinat për COVID-19, e dinte se shpërndarja e tyre në mënyrë të barabartë do të ishte një sfidë.
Në fillim të vitit 2020, ajo ishte një nga zërat e paktë që paralajmëronte se vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme nuk mund të mbështeteshin vetëm në donacione për të vaksinuar njerëzit e tyre.
E vetmja mënyrë për t’i marrë të gjithëve fotografitë e shpëtimit, argumentoi ajo, do të ishte duke ndihmuar sa më shumë kompani që të jetë e mundur për t’i prodhuar ato dhe duke vendosur sisteme shpërndarjeje për t’i çuar ato atje ku nevojiten.
Friederike Otto, apo detektivi i motit.
Sa herë që godet moti ekstrem këto ditë, pyetja më e shpeshtë në publik është nëse ndryshimi i klimës është fajtor. Kjo është pikërisht pyetja që Otto dhe bashkëpunëtorët e saj në grupin “World Weather Attribution” (WWA) përpiqen t’i përgjigjen. Otto vendosi një video-telefonatë me ekipin e WWA dhe ata planifikuan një studim të shpejtë kërkimor. Ekipi analizoi të dhënat meteorologjike për të vlerësuar se sa e madhe ishte vala e të nxehtit, studioi të dhënat klimatike për rajonin dhe përdori modele kompjuterike për të zbuluar se sa më e mundshme është bërë kjo lloj valë të nxehti, në krahasim me një botë hipotetike pa ndryshime klimatike. Rezultati: do të kishte qenë krejt e pamundur që një valë të nxehti e asaj përmasash të kishte ndodhur në rajon pa ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njerëzit.
Zhang Rongqiao, apo siç njihet si “Eksploruesi i Marsit”, është inxhinieri i cili drejton misionin e parë të suksesshëm të Kinës në Mars, i cili arriti në planet këtë vit dhe zbarkoi një rover në sipërfaqen e tij.
Timnit Gebru – Udhëheqëse e etikës së Inteligjencës Artificiale (AI), dhjetorin e kaluar humbi punën në ‘Google’ pas një grindjeje mbi verifikimin e punës së saj nga gjiganti i teknologjisë. Mijëra studiues u mblodhën për ta mbështetur atë, duke përforcuar shqetësimet e saj rreth diskriminimit kundër njerëzve me ngjyrë në AI dhe rreth dëmeve që teknologjia mund t’u shkaktojë grupeve të margjinalizuara në shoqëri.
Më 2 dhjetor të këtij viti, saktësisht 12 muaj pas ndarjes së saj me ‘Google’, Gebru hapi një institut kërkimor për të studiuar AI, pavarësisht nga kompanitë e mëdha të teknologjisë. Ngjarjet e vitit të kaluar, thotë ajo, pasqyrojnë një kuptim në rritje se gabimet e AI nuk duhet të kornizohen si probleme teknike: ato janë një simptomë e mjedisit me të meta në të cilin është zhvilluar teknologjia.
Tulio de Oliveira : Gjurmues i varianteve të COVID-19. Është një bioinformatikan në Afrikën e Jugut që ndihmoi në identifikimin e varianteve shqetësuese të koronavirusit SARS-CoV-2.
John Jumper – Parashikues i proteinave: Një ekip i udhëhequr nga ky studiues i AI lëshoi një mjet që po transformon biologjinë.
Meaghan Kall, e cila njihet si “Komunikues COVID” është një epidemiologe e cila në janar veproi kundër normave të Qeverisë për të raportuar shpjegimet e të dhënave të koronavirusit në Mbretërinë e Bashkuar. Kall donte të shpjegonte publikisht atë që tregonin të dhënat e qeverisë.
Ajo nuk kishte kërkuar leje nga shefat e saj në Shëndetin Publik në Angli (PHE) – një agjenci e ngarkuar për t’iu përgjigjur kërcënimeve shëndetësore, tashmë e pasuar nga Agjencia e Sigurisë Shëndetësore në Mbretërinë e Bashkuar.
“Unë thjesht e bëra atë,” thotë ajo. Por ajo shpejt fitoi audiencën e saj.
Nëpërmjet postimeve të saj në ‘Twitter’, të përgatitura dhe të postuara rreth punës së saj ditore, Kall u bë një fytyrë publike që ka dhënë shumë përgjigje të hershme për pyetjet djegëse rreth COVID-19 në 2021.
Rruga Press