3022 Ditë Lufte në Evropë: Lufta që po vjen, katastrofa e madhe dhe dorëheqja e Natanyahut

FOTOGRAFITË E SË DIELËS 15-06-2025

Shkruan Jean Christophe Cambadelis për Nouvelle Societe, sjell në shqip nga Rruga Press

1- Lufta që po vjen.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Rutte, po u bën thirrje anëtarëve të bëjnë një hap përpara në aftësitë e tyre mbrojtëse, duke përfshirë rritjen e mbrojtjes ajrore dhe raketore me 400 për qind për t’iu kundërvënë kërcënimit në rritje nga Rusia.

Në rrëmujën e botës, është aty spiralja e luftës.

Mark Rutte, ish-kryeministër liberal i Holandës, nuk është as demagog dhe as fanatik. Ai thjesht vlerëson dy rreziqe: mosangazhimin amerikan dhe angazhimin rus.

Ekonomia ruse e luftës, një produkt i shpërthimit të konfliktit në Ukrainë dhe reagimit të mbështetur nga NATO të ukrainasve, vetë – përforcon dinamikën e luftës. Nacionalizmi luftarak i Hitlerit ishte po aq për shkak të idesë së hapësirës jetësore sa edhe për shkak të militarizimit të ekonomisë pas ardhjes së tij në pushtet.

Të përballur me përparimin e ngadaltë të Rusisë në Donbas, ukrainasit, pa mjetet për të goditur thellë në rrethin e ngushtë të agresorit, po e projektojnë veten, duke shumëfishuar sulmet e tyre dhe duke e çuar luftën në vetë Rusinë. Nuk kishte dyshim se Putini do të godiste me forcë pas këtyre pengesave. Ne nuk jemi në mes të deeskalimit, por të përshkallëzimit përtej vijës së frontit.

Në de-perëndimizimin e botës, përbërësit e luftës po mpiksen: nga nacionalizmi përjashtues te pasiguria masive, nga presioni migrator te lufta tregtare, në një sfond të riarmatimit global.

Organet rregullatore globale po konfiskohen ose shpërfillen. Një shkëputje shoqërore – do të thoshim në Francën Republikane – është duke u zhvilluar në një planet që po dëmtohet çdo ditë e më shumë.

Katastrofizëm? Si ata që parashikuan luftën në vitin 1912 ose 1938.

Putini po e mban peshën e tij sa më fort që mundet pa u prishur me Trumpin. Koha është në anën e tij, mendon ai. Ai e vëren presidentin amerikan në rënie të lirë në 15 nga 24 vende, sipas sondazhit të Qendrës Kërkimore Pew. Ndërsa 91% e meksikanëve nuk kanë besim tek D. Trump, gjë që është e kuptueshme, ata janë 79% në Suedi, e cila sapo është anëtarësuar në NATO. Putini vëren se çfarë po ndodh në botë, ku 147 nga 193 vende janë në favor të njohjes së një shteti palestinez dhe mbështetjen e pakushtëzuar të Trump për Netanyahun. Putini sheh se Trump është i aftë t’i dërgojë një letër Khameneit për pesë raunde negociatash me iranianët… dhe i paaftë të frenojë krahun e Izraelit, i cili po organizon sulme parandaluese. Ai vëren se Koreja e Veriut është deklaruar në anën e Iranit dhe se Arabia Saudite dhe Katari e kanë dënuar sulmin. Pakistani, i cili po bën thirrje për unitetin e kombeve islamike “kundër bombardimit të Iranit, Gazës dhe Jemenit”, nuk i ka shpëtuar vëmendjes së tij. Ai vëren se Irani po kërcënon Francën, gurthemelin e mbështetjes për Ukrainën, nëse ajo angazhohet të mbështesë Izraelin.

Putini nuk mund të mos e shohë se Amerika e Trump po çon përpara dy super-aeroplanmbajtëse – Nimitz  dhe George Washington – në Paqësor kundër Kinës. Ai po vëzhgon gjithashtu përballjen midis dy Amerikave: gjendjen e rrethimit në Los Angeles, ëndrrën për arrestimin e guvernatorit të Kalifornisë, përjashtimin e senatorit demokrat Alex Padilla, i prangosur gjatë një konference për shtyp nga një ministër i Trump, gjendjen financiare të Amerikës, të zhytur në borxhe dhe gati të bëhet edhe më e madhe, dhe rritjen e demokratëve në sondazhe përpara zgjedhjeve të mesmandatit, ndërsa për herë të parë të pakënaqurit janë më të shumtë se mbështetësit e Trump.

Shkurt, ai vëren përkeqësimin e lidershipit amerikan, mungesën e besueshmërisë së tij dhe çarmatimin e njëanshëm të Trump, duke pranuar pothuajse të gjitha kërkesat e Rusisë në lidhje me territoret ose mospraninë e Ukrainës në NATO, madje duke shkuar deri në një lloj tërheqjeje ushtarake amerikane.

Kriza e identitetit në botën perëndimore, po aq sa edhe dobësia e Trumpit, nxit vendosmërinë e Putinit. Sidomos që nga rritja e nacionalizmit, gjithnjë e më e pafavorshme ndaj mbështetjes së Ukrainës – si në Poloni – ose ndërhyrjes ruse në Moldavi, Gjeorgji, Rumani, dhe madje edhe trazirave raciste në Ballymena të Irlandës, tregojnë gjendjen e shoqërive evropiane.

Pra, Putini po bën politikë siç e kishin mësuar në MKVD, pastaj në FSB, ndërsa Trump dëshiron të bëjë marrëveshje. Zotëria i Kremlinit i fut në xhep përfitimet politike, e kursen Trumpin, por nuk jep asgjë, duke mos u shkëputur as nga Kina dhe as nga dëshira e tij për të hapur Kaliningradin. Ai po ecën përpara sa më shumë që të mundet.

Fakti që udhëheqësi pro-rus në Lituani e përfundoi fjalimin e tij në rusisht në parlament për të mbrojtur pakicën rusishtfolëse flet shumë për atë që është në rrezik për një Rusi, qasja e së cilës në Detin Baltik është jetike për nëndetëset e saj – prandaj, rastësisht, manovrat ushtarake ruse pranë kufirit të shteteve baltike.

Presioni ushtarak rus mbi Evropën do të jetë i vazhdueshëm, me kushtet për konflikt të armatosur që do të shtohen. Putini nuk do ta sulmojë NATO-n, por do ta pakësojë atë derisa të mos jetë më e mundur ta pranosh atë.

Ka një tingull çizmesh në kufijtë e Evropës, në një botë që është shndërruar në një fuçi baruti.

2- Katastrofa e madhe e shpërbërjes.

Ajo që do të mbahet mend nga mandati dy-pesëvjeçar i E. Macron është aksidenti i tij industrial ku, në një lëvizje të vetme, presidenti shpërbëu shumicën e tij relative dhe provokoi një zgjedhje parlamentare të vitit 1968, deri në atë pikë sa krijoi kushtet për një zgjedhje nacional-populiste të vitit 1958.

Midis gabimit monumental dhe cinizmit politik, ende nuk e dimë nëse presidenti po mbështetej te përçarja e së majtës apo te ngritja e së djathtës ekstreme në pushtet për të spastruar çështjen dhe për t’u bërë një fortesë e Republikës. Sigurisht që kishte nga pak nga të dyja. Rezultati ishte kataklizmik. Presidenti, i mbyllur në Pallatin Élysée, humbi partinë e tij dhe kontrollin mbi qeverinë, duke e sjellë të djathtën përsëri në pushtet nëpërmjet Michel Barnier dhe B. Retailleau. Këto qeveri ishin gjithashtu në mëshirën e Tubimit Kombëtar, edhe nëse e djathta ekstreme u ndalua në vend nga një Front Republikan. Kjo rezultoi në një fitore në vende për të majtën që Macron, i tronditur nga ky “rikthim”, refuzoi ta nderonte. Macron dukej se parashikoi një bashkëjetesë të mundshme me të djathtën ekstreme, por e hodhi poshtë një me të majtën. Duhet thënë se Mélenchon luajti rolin e tij. Ai nxitoi të përparonte rreth një triptiku: “programi, asgjë tjetër përveç programit, i gjithë programi” i Frontit të Ri Popullor.

Natyrisht, tregu i aksioneve u përfshi nga një trazirë dhe Parlamenti kërcënoi me një censurë a priori. E majta ishte në pakicë, e cila dukej se i kishte shpëtuar udhëheqësve të NFP-së. Më keq akoma: ia mbylli derën një blloku republikan. Askush nuk donte ta merrte në konsideratë mandatin popullor të këtij fronti republikan, deri në pikën e shkatërrimit të tij për zgjedhjet e ardhshme. Sapo u shpërbë, Partia Socialiste preferoi të bënte një pakt me LFI-në në vend të Place publique; Mélenchon në vend të Glucksmann-it, i cili megjithatë e kishte çuar Partinë Socialiste në krye të së majtës në zgjedhjet evropiane. Partia Socialiste injoroi udhëheqësin e saj, i cili, i habitur, nuk ishte në gjendje të reagonte. Faure megjithatë shfrytëzoi rastin për të negociuar vendin e tij në diellin e Mélenchon-it për sa i përket vendeve. Pasi u bë kjo, ai u rreshtua me një mocion censure agjituese të LFI-së kundër Barnier, i cili e përkeqësoi krizën dhe çoi në një qeveri Bayrou. Dhe ja ku! Një kthesë 180 centimetrash, mbështetja e PS-së pa pjesëmarrje në bllokun qendror, duke u shkëputur nga Mélenchon, por jo nga NFP-ja (a po e ndjekin të gjithë?). Ishte “hëna e hidhur” me Bayrou-n. Që nga përfundimi i kongresit të PS-së, ka pasur një rikthim të kërcënimeve me censurë dhe një aleancë të mundshme me LFI-në aty ku do të kishte një kërcënim nga e djathta ekstreme. Domethënë, në 300 zona zgjedhore dhe 500 qytete.

Po, e djathta ekstreme, e çliruar nga shpërbërja e margjinalizimit të saj parlamentar, tani po ngjitet lart në mbi 30% në të gjitha sondazhet, pa llogaritur pikët e pakta për Éric Zemmour dhe Dupont-Aignan. Ky rezultat i RN është aq i fortë sa nuk shqetësohet në sondazhe nga rrëzimi i mundshëm i udhëheqësit të saj nga gjykatat dhe i transmetohet me kënaqësi udhëheqësit të ri të së djathtës ekstreme, “Jordan Bardella”. Në të njëjtën kohë, ky anticiklon nacionalist po shkakton një tërheqje të së djathtës ekstreme në të djathtën tradicionale. Le të jemi të qartë: Le Figaro dhe grupi Bolloré po bëjnë fushatë për Retailleau, duke shpresuar të kthejnë faqen në kurthin e Mitterrand, siç thotë Ciotti, duke kriminalizuar aleancat me të djathtën ekstreme. E djathta tradicionale tani është në temën e një zgjedhjeje paraprake të së djathtës, mundësisht kombëtare, midis Retailleau dhe Bardella, pastaj bashkimin e këtyre të dyve. Jean-Luc Mélenchon po luan rolin e idiotit të dobishëm në këtë strategji. Shkurt, linja e Zemmour është bërë mantra e së djathtës.

Ky grumbullim politik, një produkt i shpërbërjes, vjen në momentin më të keq politik: midis deficiteve kolosale publike – Franca merr hua 12 deri në 15 miliardë euro çdo dy javë – një ekonomie në rënie, falimentimeve që shumohen dhe një shpërbërjeje republikane ku Franca po humbet vetë shpirtin e një bashkësie kombëtare. Nëse doni të vendosni gishtin te hegjemonia kulturore e së djathtës ekstreme: një sondazh i CSA-së (natyrisht për JDD) tregon se 68% e francezëve besojnë se Islami është i papajtueshëm me vlerat e Republikës. Rastësisht, pra kemi një vend që beson se myslimanët janë jashtë Republikës dhe një shumicë të majtë që beson se hebrenjtë janë në solidaritet me një “Izrael gjenocidal”. Përveç kësaj, demokracia franceze po ecën mirë.

Dhe këtu fillon 58-ta pa De Gaulle: domethënë, një ndryshim regjimi me një hap drejt pak a shumë joliberalizmit ksenofobik. Të gjitha këmbët janë ulur. Kapelet poshtë artistit!

3- Netanyahu jep dorëheqjen.

Të enjten, më 12 qershor, Knesseti dështoi të rrëzonte kryeministrin Benjamin Netanyahu. Ai u shpëtua nga partia fetare e ekstremit të djathtë Shas, nën duartrokitjet e ministrave që ishin vetë supremacistë të ekstremit të djathtë, duke e quajtur atë një “parti vëllazërore”.

Kjo është të paktën simbolike për atë se kush e qeveris Izraelin.

Megjithatë, Netanyahu duhej të ishte rrëzuar thjesht për shkak të zhvillimit të luftës, në të cilën për 18 muaj ai ka goditur, shkatërruar dhe tani ka vrarë urie pa arritur të eliminojë Hamasin, të shpëtojë pengjet ose të gjejë një zgjidhje politike.

Frédéric Encel, i cili është larg të qenit një pro-palestinez i vendosur, shkruan në Le Figaro: “Një shumicë e madhe e izraelitëve janë kundër Benjamin Netanyahut.” Ish-kryeministrat izraelitë E. Barak dhe E. Olmert shpjegojnë se Kryeministri po e ndjek luftën “për përfitime personale”. Udhëheqësi i Partisë Laburiste, Yair Golan, beson se “qeveria nuk përfaqëson shumicën dërrmuese të izraelitëve” dhe thekson klanin e vogël të fanatikëve që kërcënojnë demokracinë izraelite, ndërsa bëjnë thirrje për paqe, mënyra më e mirë për të rimarrë pengjet, dhe bëjnë thirrje, së bashku me E. Olmert, për një zgjidhje me dy shtete.

Një numër gjithnjë e në rritje zërash të lidhur me Shtetin e Izraelit po ngrihen kundër asaj që e konsiderojnë një përbindësh për hebrenjtë: domethënë, deportimit të një populli.

Përballë dënimit ndërkombëtar, i cili e sheh luftën e shfarosjes kundër banorëve të Gazës si një tmerr humanitar dhe një disfatë morale për shtetin hebraik.

I përballur me protesta brenda vetë Izraelit, Benjamin Netanyahu sulmon Iranin pasi është ruajtur në Knesset. Ai e di se do të ketë më pak mosmiratim në këtë fushë. Është e vërtetë që Irani ka armatosur Hezbollahun, Hamasin dhe Huthitët, të mbikëqyrur më 7 tetor, dhe regjimi i brendshëm i terrorit të të cilëve është i fyer në të gjithë botën.

Sot, Irani është humbësi i madh në luftën me ndërmjetësim të Lindjes së Mesme. Shteti fetar është në prag të kolapsit, dhe kjo është një gjë e mirë. Sipas IAEA-s, objektet bërthamore nuk janë shkatërruar, por komanda ushtarake dhe e Gardës Revolucionare është prerë kokën.

Por demokracia nuk mund të imponohet me bomba, dhe përgjigja mund të jetë mbyllja e Ngushticës së Hormuzit, duke e shkatërruar më tej ekonominë globale.

Sidoqoftë, konsensusi perëndimor kundër Iranit nuk do ta maskojë mosmarrëveshjen masive globale mbi Gazën. Sidomos që nga 120 vdekjet e së shtunës gjatë shpërndarjes së ushqimit, vetëm sa do ta përkeqësojnë mosmiratimin legjitim. Çështja e heqjes së bllokadës humanitare mbetet e pazgjidhur.

Dhe vazhdimi në këtë rrugë nuk e mbron Izraelin, i cili e fitoi luftën falë ushtrisë së tij dominuese, të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara dhe kërcënimit të armëve bërthamore.

Por reagimi negativ ka krijuar një valë në rritje të antisemitizmit të paparë. Netanyahu nuk është i shqetësuar. Nëse hebrenjtë kudo kanë frikë, kjo mund t’i çojë vetëm drejt popullimit të Izraelit, beson ai.

Politika e Netanyahut nuk është kriminale vetëm në Gaza: ajo braktis hebrenjtë në të gjithë botën.

Çështja e dorëheqjes së tij po ngrihet për të siguruar mbrojtjen e hebrenjve, të cilët gabimisht shoqërohen me politikën e tij në një antisemitizëm të ri, për të arritur heqjen e bllokadës humanitare, kthimin e pengjeve dhe fundin e luftës e cila është bërë e paligjshme, siç thotë Ehud Olmert.