Vizita e Vuçiqit dhe Fico-s në Moskë, sfida ndaj BE-së dhe strategjia e dyfishtë e Serbisë
Udhëheqësit e Sllovakisë dhe Serbisë udhëtuan të dy për në Moskë për të festuar Ditën e Fitores me Putinin, pavarësisht paralajmërimeve të BE-së për të mos e bërë këtë. Si mund ta pengojë Brukseli bashkëpunimin e mëtejshëm?
Javën e kaluar, Dita e Fitores u festua në Rusi për të përkujtuar fitoren ndaj nazistëve dhe kështu për t’i dhënë fund Luftës së Dytë Botërore në Evropë. Dita e Fitores në Rusi nuk zhgënjeu dhe simbolizoi një ngjarje krenarie, patriotizmi dhe propagande. Putini e ka pranuar se politika botërore ndikohet fuqishëm nga perceptimi, dhe se pala që kontrollon informacionin në mënyrë më efektive ka avantazhin. Për ta portretizuar Rusinë si një fuqi botërore të rëndësishme, më shumë se dy duzina krerë shtetesh dhe qeverish festuan në Kremlin.
Dy prej tyre – serbi Aleksandar Vuçiq dhe sllovaku Robert Fico – përfaqësojnë suksesin e Rusisë në rezistencën ndaj izolimit diplomatik perëndimor, duke legjitimuar ndikimin e saj global dhe duke sfiduar presionin e BE-së.
Pavarësisht thashethemeve se do ta anulonin vizitën e tyre për arsye shëndetësore, Presidenti serb dhe Kryeministri sllovak mbërritën në Moskë përpara festimeve të Ditës së Fitores më 9 maj.
Vuçiç postoi fotografi nga Moska në llogaritë e tij në mediat sociale dhe tha se i kishte “dhënë fjalën Putinit” se do të merrte pjesë dhe se “bëra atë që thashë”.
Ndërkohë, Fico e kritikoi BE-në për paralajmërimin e tij që të mos merrte pjesë në paradë. Ai përmendi statusin e tij si udhëheqës i një shteti sovran dhe deklaroi: “Askush nuk mund të më tregojë se ku duhet ose nuk duhet të shkoj.” Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, i vlerësoi dy krerët e shteteve për “aktin e tyre heroik” kundër “presionit të hapur dhe të pakufizuar” të Bashkimit Evropian.
BE-ja i kishte kërcënuar Ficon dhe Vuçiçin se do të udhëtonin për në Rusi, dhe Brukseli e kishte dënuar planin e Vuçiçit për të marrë pjesë në ceremoni, duke argumentuar se një gjë e tillë do ta vinte Serbinë në shkelje të kritereve të përcaktuara të pranimit në BE.
Brukseli duhet ta kuptojë se Vuçiç nuk është i interesuar të bashkohet me BE-në. Vuçiç po e mban derën hapur për anëtarësim në BE vetëm për të shfrytëzuar fondet e BE-së. Ai nuk ka interes ta sjellë Serbinë në përputhje me rregullat e rrepta të BE-së mbi korrupsionin, sundimin e ligjit dhe qeverisjen demokratike. Në fakt, një nga gjërat e para që bëri Vuçiç pasi erdhi në pushtet ishte minimi i opozitës politike pro-perëndimore, ndërkohë që forcoi grupet e ekstremit të djathtë me qëllim përmirësimin e pozicionit të tij politik.
Nga ana tjetër, Vuçiç po përballet me protesta masive në vendin e tij pasi çatia e një stacioni të ri treni në qytetin e Novi Sadit u shemb, duke vrarë 16 persona.
Në fund të fundit, Vuçiq ka nevojë për Putinin. Për këtë qëllim, politikanët perëndimorë janë përpjekur ta qetësojnë presidentin serb duke i ofruar atij stimuj, duke përfshirë iniciativa ekonomike dhe investime, me shpresën për ta bërë atë një partner. Ky është një gabim. Vuçiç nuk dëshiron që Serbia të afrohet me Perëndimin dhe Bashkimin Evropian. Qëllimi i tij përfundimtar është të qëndrojë në pushtet duke luajtur me të dyja palët, duke mbajtur lidhje të ngushta me Rusinë dhe Kinën, ndërkohë që merr përfitime ekonomike nga BE-ja.
Putini poshtëron Brukselin duke pritur Vuçiçin dhe Ficon në Moskë dhe siguron që përgjigja e BE-së të mbetet e dobët dhe kryesisht retorike, pa ndikim konkret. Pavarësisht kërcënimeve të BE-së dhe vizitës së Vuçiçit në Moskë, Presidenti i Këshillit Evropian António Costa vizitoi Vuçiçin në Beograd më 13 maj dhe theksoi se Serbia ishte “plotësisht e përkushtuar ndaj procesit të pranimit në BE”.
Ndërkohë, deputetja britanike Emma Lewell i dërgoi një letër Sekretarit të Jashtëm Britanik David Lammy, të bashkëfirmosur nga 25 parlamentarë të tjerë, duke dënuar vizitën e Vuçiçit në Moskë. Ajo i bëri thirrje “qeverisë të ndryshojë kursin e saj, duke filluar me një sërë sanksionesh të rëndësishme kundër qeverisë dhe punonjësve të saj…”.
Tani Brukseli duhet t’i përmbushë kërcënimet e tij kundër Serbisë dhe Sllovakisë. Së pari, BE-ja duhet të ndalojë financimin e Vuçiçit, pasi fondet e pranimit në BE mbështesin regjimin e tij autoritar. Brukseli nuk duhet të ketë frikë nga përshkallëzimi i situatës nga Beogradi, pasi Vuçiç ka nevojë për BE-në më shumë sesa BE-ja ka nevojë për Vuçiçin – ky do të ishte gjithashtu një sinjal i qartë për Moskën dhe Beogradin se BE-ja është serioze në lidhje me ruajtjen e vlerave të saj, diçka që Vuçiç duket se di ta shfrytëzojë.
Së dyti, Brukseli duhet ta trajtojë Ficon ashtu siç bëri me Viktor Orbanin, duke imponuar kosto më të konsiderueshme financiare për të legjitimuar pushtetin e BE-së dhe për të krijuar një themel të mbështetur nga kërcënime të besueshme. Pavarësisht mburrjes së Ficos dhe Vuçiçit, strategjia e tyre politike është jashtëzakonisht e brishtë dhe BE-ja nuk duhet të bjerë pre e lojërave të tyre.
Dr. Ivana Stradner është bashkëpunëtore kërkimore në Qendrën Barish për Integritetin e Medias në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive./FDD/
Rruga Press