“Travel and Tour World”: Rreziqet që i kanosen Shqipërisë nga rritja e tuzimit

Të shikosh Shqipërinë të kalojë nga një shtet i izoluar i epokës komuniste në një destinacion të nxehtë turistik ka qenë mjaft e jashtëzakonshme. Dikur një vend i parë si një skaj i jashtëm, ai është tashmë gjithnjë e më shumë një vend i preferuar i industrisë së udhëtimeve.

Një vend me shumë histori, një terren të larmishëm dhe çmime relativisht më të ulëta, Shqipëria ka joshur turistë dhe udhëtarë globalë që kërkojnë të largohen nga destinacionet kryesore tashmë të njohura. Por fluksi i turistëve ka sjellë edhe disa ndikime të papritura, si mbi-turizëm, mungesë uji dhe dëmtime mjedisore.

Rritja shpërthyese e turizmit: Nga 5 mijë në 11 milionë vizitorë

Nën sundimin komunist, sektori i turizmit në Shqipëri praktikisht nuk ekzistonte, duke pritur vetëm rreth 5 000 turistë të huaj në vit. Kryeqyteti i vendit, Tirana, kishte vetëm dy hotele që u shërbenin mysafirëve ndërkombëtarë, ndërsa restorantet jashtë qytetit mund të kenë shërbyer pak më shumë se ton të konservuar me qepë të njoma. Megjithatë, deri në vitin 2014, vendi kishte mirëpritur rreth 3.4 milion vizitorë të huaj në vit. Vitet e fundit, numrat janë rritur ndjeshëm, me një shifër zyrtare që arriti në 11 milionë vizitorë në vitin 2024.

Kjo rritje e numrit i atribuohet pjesërisht diasporës shqiptare, e cila viziton rregullisht disa herë në vit. Pavarësisht ekzagjerimit të mundshëm të shifrës, është e qartë se sektori i turizmit në Shqipëri ka përjetuar një rritje shpërthyese. Kjo rritje ka nxitur zhvillimin e shpejtë të hoteleve, komplekseve të vilave dhe infrastrukturës tjetër turistike, veçanërisht përgjatë vijës bregdetare piktoreske.

Një pamje e lulëzuar në bregdet: Zhvillimi dhe sfidat

Vija bregdetare shqiptare, dikur pak e zhvilluar, tani sheh hotele dhe komplekse të reja vilash që rriten me një ritëm të shpejtë. Shtimi i një aeroporti të ri në Vlorë, një destinacion i njohur plazhi jugor, pritet të nxisë më tej turizmin në rajon. Teksa diaspora shqiptare kthehet në atdheun e tyre, ata po blejnë apartamente pushimi dhe po shijojnë lehtësitë bregdetare njësoj si çdo turist tjetër. Sektori i turizmit në Shqipëri ka tërhequr gjithashtu investime nga të huajt, me agjencitë ruse që reklamojnë në tregun vendas. Ndërkohë, italianët dynden në Shqipëri jo vetëm për bukurinë e saj natyrore, por edhe për procedurat dentare të përballueshme.

Megjithatë, vendpushimet bregdetare të Sarandës dhe Ksamilit, dikur të qeta, kanë filluar të tregojnë shenja të mbi-turizmit. Këto perla dikur të fshehura kanë parë një rritje të ndjeshme të vizitorëve, me mbipopullimin që po bëhet një problem gjithnjë e më shqetësues. Për më tepër, fluksi i turistëve ka përkeqësuar mungesën e fuqisë punëtore në rajon, me shumë hotele që u drejtohen punëtorëve të huaj, veçanërisht nga Filipinet, për të mbushur pozicionet në shërbim.

Mungesa e ujit: Një shqetësim në rritje mes zhvillimit të pakontrolluar

Një nga problemet më urgjente që rezulton nga rritja e shpejtë e turizmit në Shqipëri është presioni mbi burimet e saj ujore. Pavarësisht se vendi ka furnizime të bollshme me ujë natyror, vitet e mungesës së investimeve në infrastrukturë kanë çuar në mungesa të mëdha uji në zonat urbane. Teksa ndërtimet e reja po shfaqen përgjatë bregdetit, kërkesa për ujë është rritur ndjeshëm. Po vendosen tuba për të devijuar ujin nga brendësia e vendit për të përmbushur nevojat në rritje të vendpushimeve bregdetare. Vendasit nga rajonet e brendshme po shprehin gjithnjë e më shumë shqetësimin se burimet e tyre tashmë të kufizuara ujore po shfrytëzohen për resortet luksoze që u shërbejnë turistëve të huaj.

Një rast i njohur është lumi Shushica, i cili po ridrejtohet në rajonin turistik të Himarës. Lumi rrjedh përmes një parku kombëtar dhe aktivistët mjedisorë paralajmërojnë se devijimi i ujit të tij jo vetëm që do të prishë ekosistemet lokale, por do të kontribuojë edhe në efektet e vazhdueshme të ndryshimeve klimatike. Me rritjen e temperaturave dhe zvogëlimin e burimeve të ujit, rreziku i dëmtimit ekologjik afatgjatë rritet me çdo zhvillim të ri luksoz të miratuar nga qeveria.

Protesta dhe pakënaqësi: Vendasit kundër qeverisë

Situata ka shkaktuar një numër protestash, me vendasit që përleshen me policinë dhe bllokojnë përpjekjet e ndërtimit që synojnë devijimin e ujit për projekte turistike. Në Dukat, një fshat pranë Vlorës, fshatarët kohët e fundit ndaluan punën në një projekt prej 9 milionë eurosh për të ridrejtuar ujin në vendpushimet luksoze bregdetare. Në mënyrë të ngjashme, banorët e Tragjasit, një fshat fqinj, u përleshën me forcat e ligjit për të njëjtën çështje në mars. Kritikët argumentojnë se qeveria po u jep përparësi interesave të investitorëve të pasur mbi mirëqenien e qytetarëve të vet.

Kryeministri Edi Rama ka siguruar se Shqipëria ka ujë të mjaftueshëm për të përmbushur nevojat e të gjithëve. Megjithatë, grupet mjedisore dhe qytetarët e shqetësuar pohojnë se fokusi i qeverisë ka qenë i dritëshkurtër duke theksuar nevojën për planifikim afatgjatë për të siguruar rritje të qëndrueshme për sektorin e turizmit në vend. Shumë veta mendojnë se dëshira e qeverisë shqiptare për të përfituar nga turizmi ka çuar në një shpërfillje të ruajtjes së mjedisit dhe nevojave të komuniteteve lokale.

Rasti i Jared Kushner: Ndërtesa luksoze dhe beteja ligjore

Ndërlikimeve të bumit turistik të Shqipërisë i është shtuar edhe përfshirja e investitorëve të huaj të profilit të lartë, siç është Jared Kushner, dhëndri i Presidentit të SHBA-së Donald Trump. Kushner ka plane të investojë 1.4 miliardë euro në zhvillimin e një resorti luksoz në ishullin e Sazanit, i cili ndodhet pranë bregdetit të Shqipërisë. Teksa projekti premton përfitime të konsiderueshme ekonomike, ai ka ngritur alarmin mes ambientalistëve dhe banorëve vendas.

Planet e Kushner, të cilat u miratuan pak para inaugurimit të Trump, përfshijnë zhvillimin e ishullit të Sazanit dhe zonës së Zvërnecit, një plazh i paprekur midis Detit Adriatik dhe lagunës së Nartës, një habitat i njohur për flamingot. Megjithatë, zona e Zvërnecit është pjesë e një zone të mbrojtur dhe aktivistët mjedisorë, përfshirë organizatën EcoAlbania, po sfidojnë planet e qeverisë për zhvillime të tilla në këto zona të ndjeshme. Beteja ligjore mbi ligjet e reja që lejojnë ndërtime luksoze në zonat e mbrojtura vazhdon, me banorët dhe aktivistët vendas që kërkojnë të parandalojnë degradimin e mëtejshëm mjedisor.

E ardhmja e turizmit në Shqipëri: Balancimi i rritjes dhe qëndrueshmërisë

Me turizmin në rritje në Shqipëri, vendi po përpiqet të gjejë ekuilibrin e tij në një sektor që ofron potencial ekonomik, por e gjitha mes një ekuilibri delikat midis qëndrueshmërisë afatgjatë të natyrës dhe komuniteteve lokale. Sfidat, si mungesa e ujit, mbi-turizmi dhe një prani në rritje e investitorëve të huaj janë sfidat kryesore përpara. Shumë vendas, ambientalistë dhe madje edhe disa zyrtarë qeveritarë po kërkojnë planifikim dhe rregullim më të mirë për t’u siguruar që shndërrimi i Shqipërisë në një pikë të nxehtë turistike nuk do të thotë shkatërrimi i peizazhit dhe kulturës lokale.

Sigurisht, një fluks turistik mund të nxisë motorin e rritjes ekonomike të Shqipërisë, por është e qartë se ky është një komb që duhet të veprojë më shpejt dhe më konstruktivisht në lidhje me problemet që po krijon kjo rimëkëmbje e shpejtë. Qoftë kjo përmes infrastrukturës më të mirë, përdorimit më të kontrolluar të burimeve, apo rregulloreve më të rrepta kundër ndërtesave luksoze. Thjesht duhet të ketë një mënyrë që qeveria të ruajë pikërisht gjërat që e bëjnë Shqipërinë një tërheqje kaq të madhe për vizitorët në radhë të parë. ©Marrë nga TTW, përshtati në shqip, LAPSI.al

Rruga Press