Si u çlirua Polonia nga gazi rus dhe pse ka rëndësi për BE-në

Gjatë dekadës së fundit, Polonia ka zbatuar një nga planet më ambicioze të Evropës për të arritur pavarësinë energjetike nga Rusia.

Vetëm dhjetë vjet më parë, 84% e importeve të energjisë në Poloni vinin nga burimet ruse. Megjithatë, deri në vitin 2025, Polonia ka hequr plotësisht naftën dhe gazin rus nga ekonomia e saj dhe gati trefishoi pjesën e burimeve të rinovueshme në prodhimin e saj të energjisë elektrike.

Varësia e Polonisë nga gazi rus krijoi një cenueshmëri strategjike që Moska e shfrytëzoi vazhdimisht.

Në vitin 2016, Rusia uli presionin e gazit pak para samitit të NATO-s në Varshavë. Në vitin 2017, ajo dërgoi gaz të papërdorshëm, të ngarkuar me ujë në sistemin polak.

Përgjigja e Polonisë ishte sistematike: diversifikimi i rrugëve të furnizimit me gaz, ndërtimi i një terminali importi LNG, ndërtimi i tubit Baltik nga Norvegjia nëpërmjet Danimarkës dhe krijimi i ndërlidhësve me Lituaninë dhe Sllovakinë.

Qëllimi afatgjatë i Varshavës ishte i qartë: t’i jepte fund kontratës së saj me Gazprom.

Kjo u arrit edhe kur pjesa tjetër e Evropës thelloi lidhjet e saj energjetike me Rusinë.

Strategjia dha rezultat. Kur Rusia ndërpreu në mënyrë të njëanshme furnizimin me gaz në Poloni në prill 2022, vendi ishte i përgatitur.

Nga një këndvështrim gjeopolitik, Polonia ka ndërprerë lidhjet e saj të gazit me Rusinë.

Megjithatë, konsumi i gazit në Poloni tani është në rritje, i nxitur nga rritja industriale, zëvendësimi i kaldajave të qymyrit me sisteme gazi dhe nisja e njësive të reja të energjisë me gaz.

Ndërsa Polonia ka neutralizuar kërcënimin e menjëhershëm të detyrimit energjetik rus, pavarësia e plotë energjetike mbetet një punë në progres. Vendi ende duhet të reduktojë më tej importet e karburanteve fosile në favor të energjisë së rinovueshme. Në mënyrë inkurajuese, Varshava ka bërë përparim të dukshëm në këtë front.

Përvoja e Polonisë tregon qartë se jeta pa naftë dhe gaz rus nuk është vetëm e mundur. Është politikisht dhe teknikisht e realizueshme.

Zvogëlimi i varësisë nga Rusia duhet të jetë një përpjekje kolektive evropiane.

Çështja, megjithatë, shkon përtej vetëm lëndëve djegëse fosile ruse. Mbështetja më e gjerë e BE-së në energjinë e importuar është sfida kryesore.

Rasti i Polonisë dëshmon se një tranzicion i përshpejtuar i energjisë është i arritshëm përmes vendosmërisë dhe planifikimit strategjik. Komisioni Evropian dhe qeveritë kombëtare tani kanë një shans për të rritur përpjekjet për të ulur varësinë nga karburantet fosile të importuara dhe për të rritur elasticitetin nëpërmjet burimeve vendase të rinovueshme të energjisë.

Rruga Press