Si po e kërcënon botën Rusia me një katastrofë bërthamore
Sa i rrezikshëm është pushtimi i termocentralit bërthamor të Zaporizhja nga forcat pushtuese?
Nga Jaroslav Demchenkov, Zv. Ministër për Integrimin Evropian, Ministria e Energjisë e Ukrainës, sjell në shqip nga Rruga Press
Për herë të parë në historinë botërore, një luftë në shkallë të gjerë po zhvillohet në një vend me më shumë se një duzinë reaktorësh bërthamorë dhe mijëra tonë karburant bërthamor të konsumuar shumë radioaktiv.
Ukraina ka 15 njësi të energjisë bërthamore, duke përfshirë gjashtë në termocentralin 6,000 MW Zaporizhja, më i madhi në Evropë, i cili gjithashtu ka një depo të karburantit bërthamor të shpenzuar.
Më 4 mars, ushtria ruse pushtoi territorin e termocentralit bërthamor Zaporizhja. Pushtuesit po mbajnë ndërtesat administrative dhe rrugët e afrimit me stacionin.
Personeli teknik i termocentralit ndodhet në punë dhe ndjek protokollet përkatëse për parandalimin e një aksidenti.
Siç e dini tashmë, forcat pushtuese pushtuan NPP-në e Çernobilit, dhe tani NPP-në Zaporizhja. Këto janë akte të terrorizmit bërthamor.
Kjo dëshmohet nga fakti se ushtria ruse po përdor Zonën e Ndaluar të Çernobilit për të vendosur armët e tyre në mënyrë që Ukraina të mos mund të kundërpërgjigjet. Ka të ngjarë që një skenar i tillë të përsëritet në NPP Zaporizhja.
Ne jemi shumë të shqetësuar nga luftimet aktive në Voznesensk, pranë termocentralit bërthamor Yuzhnoukrainsk.
Vetë prania e armëve në territorin e termocentraleve është tashmë një rrezik i madh për mjedisin radioaktiv.
Është e qartë se armiku dëshiron të kapë të gjitha asetet kryesore energjetike dhe të çekuilibrojë sistemin energjetik, i cili tani, pavarësisht luftimeve aktive dhe dëmtimeve të konsiderueshme, po funksionon plotësisht dhe po u siguron ukrainasve energji elektrike.
Ukraina i është drejtuar tashmë Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA) për t’i kërkuar menjëherë NATO-s të vendosë një zonë të ndalim-fluturimit mbi objektet bërthamore të Ukrainës (e ashtuquajtura zona A2/AD) dhe të intensifikojë përpjekjet për parandalimin e akteve të terrorizmit bërthamor nga Rusia.
Më 4 mars, pas kapjes së NPP-së Zaporizhja, dëgjuam deklaratën e Drejtorit të Përgjithshëm të IAEA. Për fat të keq, ne nuk kemi dëgjuar ndonjë propozim real që mund të eliminonte kërcënimin e agresionit terrorist rus në territorin e Ukrainës.
Unë do të sugjeroja që lidershipi i IAEA-së të vizitojë personalisht termocentralet bërthamore të Ukrainës, të shikojë mirë qytetet e shkatërruara të Ukrainës dhe të vlerësojë shtrirjen reale të kërcënimit ndërsa është atje në terren, ose, së paku, të kuptojë se ekziston një LUFTË aktuale që po vazhdon, jo një “operacion special ushtarak i Federatës Ruse”, siç e quajti Drejtori i Përgjithshëm i IAEA.
Shpresoj që IAEA të kuptojë se termocentrali bërthamor kërcënohet jo vetëm nga granatimet dhe mundësia e shkëputjes dhe/ose shkatërrimit të sistemit energjetik të reaktorit, por edhe nga çdo ndërhyrje në funksionimin normal të termocentralit bërthamor.
Në përgjithësi, termocentralet bërthamore mund të jenë një objektiv për forcat pushtuese për të arritur sa vijon:
- çlirim i gjerë i materialeve radioaktive;
- ndërprerja e furnizimit me energji elektrike;
- krijimi i një baze shtesë për lëshimin e raketave ruse, duke e ditur se ushtria ukrainase nuk do të hakmerret;
- përdorimi i centraleve bërthamore të kapur si mjet pazaresh gjatë të ashtuquajturave bisedime të paqes;
- shkatërrimi i tyre pas tërheqjes për të shkaktuar dëme të konsiderueshme dhe kaos shtesë.
- Asnjë nga centralet bërthamore të Ukrainës (si çdo termocentral tjetër bërthamor në botë) nuk është projektuar të jetë në epiqendrën e armiqësive dhe lëshimet radioaktive nga raketat që godasin një termocentral aktiv bërthamor mund të tejkalojnë emetimet si nga Çernobili ashtu edhe nga Fukushima.
Në skenarin më të keq, reaktori dhe sistemi i ftohjes mund të shkatërrohen. Sipas një skenari të tillë, lëshimet radioaktive mund ta bëjnë pjesën më të madhe të kontinentit evropian të pabanueshëm për shumë dekada në të ardhmen dhe në qindra e qindra kilometra.
Një aksident i mundshëm bërthamor në NPP Zaporizhja do të jetë 6-10 herë më i fortë në pasoja në krahasim me Çernobilin. Ky është një kërcënim jo vetëm për Ukrainën, Rusinë dhe Bjellorusinë, por edhe për vendet evropiane.
- Humbja e fuqisë jashtë lokacionit të TEC-it është një shqetësim i madh.
TEC-et kërkojnë furnizim të pandërprerë me energji elektrike për ftohje edhe kur janë të fikur. Kur rrjeti elektrik dështon dhe stacioni shkëputet, duhet të ndizen gjeneratorët rezervë me naftë dhe bateritë, por besueshmëria e funksionimit të tyre për një periudhë të qëndrueshme kohore nuk mund të garantohet.
Armiqësitë mund të dëmtojnë termocentralet ose linjat e energjisë që i shërbejnë reaktorit dhe të parandalojnë hyrjen e karburantit dizel në stacion për të rimbushur gjeneratorët rezervë.
- Termocentralet kanë nevojë për një sistem të sofistikuar mbështetës për të siguruar funksionimin e tyre pa probleme, duke përfshirë praninë e vazhdueshme të personelit të kualifikuar, energjinë elektrike, aksesin në ujë ftohës, pjesë këmbimi dhe pajisje. Lufta mund të ndikojë në të gjitha sa më sipër.
Kjo është arsyeja pse BE-ja dhe bota duhet të marrin një përgjigje të shpejtë dhe të fuqishme për të ndaluar luftën e nisur nga Rusia dhe për t’u siguruar që aktiviteti ushtarak rreth termocentralit bërthamor të mos çojë në një katastrofë të re planetare dhe që njësitë ekzistuese të energjisë bërthamore janë të mbrojtura në mënyrë adekuate.
Ne i bëjmë thirrje NATO-s, Evropës dhe Shteteve të Bashkuara të mbyllin qiejt dhe të vendosin një zonë të sigurt ndalim-fluturimi mbi Ukrainë, e cila jo vetëm që do të shpëtojë jetën e qytetarëve tanë, por gjithashtu do të reduktojë ndjeshëm rrezikun e raketave të armikut që godasin termocentralet bërthamore të Ukrainës.
Më e rëndësishmja, edhe në një kohë lufte, Energoatom dhe Ministria e Energjisë e Ukrainës po punojnë për të siguruar që termocentralet bërthamore të funksionojnë në kushte të sigurta dhe që ukrainasit të kenë një furnizim të qëndrueshëm me energji elektrike.
I bëj thirrje komunitetit të vetëdijshëm në të gjithë botën, mediave – t’i fryjnë zjarrit, sepse argëtimi i preferuar i Putinit duke luajtur terroristshe këtë herë mund t’i kushtojë kontinentit evropian vetë ekzistencën e tij.
Rruga Press