Si funksionon “butoni i kuq” dhe pse Putini nuk e shtyp dot atë

Shkruan Mark Galeotti, The Spectator

Ekziston një keqkuptim i zakonshëm se udhëheqësit e shteteve bërthamore kanë një ‘buton të kuq’ që mund të lëshojë Harmagedonin.

Ndërsa Vladimir Putin vazhdon të lërë të kuptohet se është i mundshëm përdorimi i armëve bërthamore jostrategjike (‘taktike’) në Ukrainë, ka njëfarë ngushëllimi në njohurinë se nuk është aq e lehtë.

Ironikisht, lëshimi i llojit të raketave bërthamore strategjike, përdorimi i të cilave ka të ngjarë të shkojë në shkatërrim global është disi më i lehtë sesa vendosja e armëve më të vogla të cilat – sado e pamundur – mund të përdoren në Ukrainë. Këto koka luftarake me rendiment më të ulët do të duhet të rindërtohen në një nga 12 arsenalet “Object S” në të gjithë Rusinë që i mbajnë ato, dhe më pas të transportohen në një nga 34 “depot e magazinimit të nivelit bazë”. Nga atje ata do të duhet të ngarkohen në një bombardues ose të bashkohen në një sistem tjetër të përshtatshëm shpërndarjeje.

Duke pasur parasysh se Rusia as që i ka përdorur ato që nga viti 1990, askush nuk e di me siguri se në çfarë gjendje do të ishin, dhe me gjasë askush ende në shërbim nuk ka ndonjë përvojë praktike. Me sa duket do të kishte një grup inxhinierësh të kujdesshëm që do të kontrollonin me kujdes udhëzimet e venitura shumë përpara se Putini të jepte një urdhër zjarri.

Megjithatë, nëse e ka bërë ndonjëherë, procesi është shumë më i ndërlikuar se thjesht shtypja e një butoni në një moment piku. Ashtu si homologu i tij amerikan, Putini shoqërohet kudo nga një ndihmës që mban “çantën bërthamore”. I quajtur Cheget, kjo në fakt përmban pajisje speciale komunikimi që përdoren për të lëshuar dhe vërtetuar urdhrat e presidentit në lidhje me një lëshim bërthamor.

Ministri i mbrojtjes dhe shefi i shtabit të përgjithshëm kanë Cheget-et e tyre, të cilët lidhen me rrjetin e komandës dhe kontrollit bërthamor Kazbek. Nëse Putini do të jepte një urdhër të tillë, ndihmësi i tij do të aktivizonte Cheget-in e tij dhe ai do të lëshonte një komandë nisjeje të koduar, e cila do t’u transmetohej atyre. Megjithëse ka protokolle për t’u marrë me mundësinë teorike që të dyja të ishin jashtë aksionit, si për shembull nëse do të kishte pasur tashmë disa goditje me prerje kokash kundër Komandës së Lartë, përgjithësisht të paktën një nga dy të tjerët do të duhej të vërtetonte komandën.

Më pas, urdhri i miratuar shkon në Shtabin e Përgjithshëm, i cili lëshon kodet e autorizimit dhe detajet e targetimit. Kjo zakonisht do të ndodhte përmes bunkerit komandues të Forcave të Raketave Strategjike në Kuntsevo, në perëndim të Moskës, ose bunkerit rezervë në Kosvirsky në malet Urale.

Përsëri, në ekstrem, shtabi komandues në bunkerë mund të nisej pa kodet komanduese, po të ishte eliminuar edhe Shtabi i Përgjithshëm. Komplete rezervë të kodeve të nisjes mbahen në çdo bunker, së bashku me një seri speciale të krijuar pikërisht për të qenë në gjendje të depërtojnë në kasafortat e tyre shumë të sigurta. Sido që të jetë, vetëm atëherë detajet dhe autorizimet e shënjestrës do të transmetoheshin me lidhje dixhitale të enkriptuara në cilëndo njësi që ishte menduar të fillonte sulmin, qoftë ekuipazhi i një bombarduesi, nëndetëse apo silo rakete, apo gjuajtësit e një artilerie fushore 203 mm 2S3 Pion, pjesë e aftë për të gjuajtur një predhë bërthamore.

E gjithë kjo mund të tingëllojë mjaft e rëndë. Është qëllimisht kështu, për t’u siguruar absolutisht që ndonjë urdhër ka ardhur vërtet nga presidenti, ashtu edhe për të futur disa fërkime dhe vonesa në proces. Në fund të fundit, nëse udhëheqja politike dhe ushtarake janë hequr të gjitha, ekziston ende diçka që quhet sistemi Perimetër, një sistem rezervë ‘dora e vdekur’ që lejon Shtabin e Përgjithshëm të lëshojë raketa me bazë tokësore drejtpërdrejt në rast të sulmit të konfirmuar të armikut.

Pra edhe nëse Putini do të shndërrohej disi plotësisht në Dr Strangelove, ka shumë qenie të tjera njerëzore në zinxhirin komandues. Ministri i mbrojtjes dhe shefi i shtabit të përgjithshëm mund të refuzojnë të vërtetojnë urdhrin.

Megjithatë, ata mund ta vërtetojnë atë, ose Putini mund të apelojë drejtpërdrejt në Shtabin e Përgjithshëm.

Megjithatë, ndërsa ai mund të ketë autoritetin ligjor për të lëshuar armë bërthamore, oficerët në fjalë mund të shajnë, të vonojnë ose të konsiderojnë nëse vendimi i tij është në përputhje me doktrinën zyrtare. Kjo, në fund të fundit, e sheh përdorimin e tyre të rezervuar rreptësisht për rastet kur Atdheu është nën një kërcënim të drejtpërdrejtë ekzistencial.

Sigurisht, kjo mund të konsiderohet rebelim, madje edhe tradhti, dhe pasojat mund të jenë të rënda. Por po ashtu janë edhe rezultatet e mundshme të thyerjes së tabusë bërthamore. Ne nuk e dimë nëse dikush do të ishte i gatshëm të refuzonte një urdhër të tillë – por as Putini nuk e di. Një nga sekretet e komandës është të mos japësh kurrë një urdhër që mund të mos bindesh. Për Putinin, do të ishte fillimi i fundit dhe ai duhet ta dijë këtë.

Sado brutal të jetë regjimi i Putinit, ky nuk është stalinizëm. Edhe pse Drejtoria e Kundërzbulimit Ushtarak të Shërbimit Federal të Sigurisë është më shumë e shqetësuar për të vëzhguar gjeneralët sesa për të gjuajtur spiunët e huaj, nuk ka komisarë politikë me sy të fortë që presin t’i fusin një plumb pas kokës së çdo oficeri që nuk i bindet një urdhri. Dhe kjo duhet të jetë një ngushëllim në këto kohë të pakëndshme.

Rruga Press