SHBA, Gjykata e Lartë pritet të rrëzojë vendimin historik që lejonte abortin, sipas një dokumenti të rrjedhur për mediat

UASHINGTON – Gjykata e Lartë amerikane njihet për ruajtjen e konfidencialitetit. Vit pas viti, çështje pas çështjeje, nuk rrjedh asnjë informacion, përveç asaj që gjykatësit shprehin gjatë argumentave verbale, që do të sugjeronte se çfarë vendimi do të merrnin.

Por kjo traditë ndryshoi të hënën, kur portali “Politiko” publikoi materialet e një opinioni të shkruar për një prej çështjeve më të rëndësishme, abortin, vendimi për të cilin pritet të dalë pas disa muajsh. Megjithëse ka patur raste të rralla kur ka rrjedhur informacion për vendimet, publikimi i një projekt-vendimi prej gati 100 faqesh është i paprecedentë. Me të dalë lajmi, gjatë orëve të natës, pati protesta përpara godinës së Gjykatës së Lartë të Shteteve të Bashkuara.

Dokumenti thotë se shumica e anëtarëve të gjykatës janë gati ta rrëzojnë vendimin historik të marrë në vitin 1973 për çështjen “Roe kundër Wade”, që legalizoi abortin në mbarë Shtetet e Bashkuara. Vendimi pritet të merret përpara se gjykatësit të fillojnë pushimet e verës në fund të qershorit, ose në fillim të korrikut. Pra mund të duhet edhe një muaj tjetër, përpara se gjykata të publikojë opinionin e saj përfundimtar. Nëse gjykata vepron sipas dokumentit të rrjedhur, ajo do t’i jepte fund një vendimi të 50 viteve më parë. Gjithashtu publikimi paraprak do të prishte traditën për ruajtjen e konfidencialitetit në gjykatë.

Dokumenti i publikuar nga “Politico”, një organizatë lajmesh në internet, nuk është verifikuar në mënyrë të pavarur, por vëzhgues të gjykatës thonë se duket të jetë legjitim. Në dokument thuhet se opinioni i gjykatës u paraqit nga Gjykatësi Samuel Alito dhe se iu shpërnda anëtarëve të tjerë të Gjykatës së Lartë në muajin shkurt. Gjykatësi Alito është pjesë e shumicës prej gjashtë gjykatësish konservatorë.

Juristë dhe persona të tjerë, që ndjekin nga afër gjykatën mbetën të befasuar. Neal Katyal, i cili ka mbrojtur me dhjetëra çështje në Gjykatën e Lartë dhe ka punuar si ndihmës ligjor për Gjykatësin Stephen Breyer, e krahasoi publikimin e këtij dokumenti me atë të vitit 1971 nga gazeta The New York Times që nxori sekretet e qeverisë për Luftën e Vietnamit. Ato njihen tashmë si Dokumentat e Pentagonit dhe e njohën në atë kohë publikun amerikan me informacionet e brendshme të qeverisë për përfshirjen amerikane në Vietnam gjatë periudhës 1945 – 1967.

“Kjo është ekuivalente me publikimin e dokumentave të Pentagonit, por tashmë në Gjykatën e Lartë. Jam i sigurtë se nuk ka patur ndonjëherë rrjedhje të tillë informacioni. Dhe me siguri jo gjatë viteve që unë kam ndjekur Gjykatën e Lartë”, shkruajti zoti Katyal në Twitter.

Pjesë e arsyes përse Gjykata e Lartë ka qenë historikisht imune nga rrjedhja e informacionit, është sepse vetëm një grusht njerëzish kanë qasje tek vendimet përpara se ato të publikohen. Në dijeni janë vetë gjykatësit dhe një numër i vogël personash që punojnë për ta. Ndihmësat e gjykatësve, përgjithësisht juristë të rinj që punojnë aty për një vit dhe që mund të kenë parë një dokument me opinionin e gjykatës, kanë firmosur duke u zotuar se do të ruajnë konfidencialitetin.

Ka patur rrjedhje informacioni të mëparshme, por jo të nivelit të dokumentit të publikuar nga Politico. Për shembull, në vitin 1973, David Beckwith njoftoi në revistën Time për vendimin që do të merrej për çështjen Roe kundër Wade përpara se gjykata të vendoste. Por, për shkak se revista botohej një herë në javë, zbulimi i tij u bë publik vetëm pak orë përpara se gjykata të shpallte vendimin.

Në fund të viteve 1970, gazetari Tim O’Brien i kanalit ABC pati disa zbulime të tilla për vendimet e gjykatës. Artikujt e tij i trondisnin dhe i shqetësonin gjykatësit, thuhet në një libër të Barret McGurn, i cili dikur punonte si zyrtar për informimin e publikut në Gjykatën e Lartë. Nuk është e qartë se ku e merrte informacionin zoti O’Brien, megjithëse Kryetari i atëhershëm i Gjykatës së Lartë, Warren Burger, dyshonte se mund të ishte dikush në shtëpinë botuese të gjykatës që kishte qasje tek tekstet e vendimeve.

Është e paqartë se kush mund t’ja ketë dhënë dokumentin Politicos ose çfarë motivimi ka patur. Vetë Politico tha se “ka marrë një projekt-opinion nga një person në dijeni të procedurave të gjykatës… së bashku me detaje të tjera që mbështesin autenticitetin e dokumentit”.

Profesori i Universitetit të Xhorxhias, Jonathan Peters, i cili ka shkruar për rrjedhjet e informacionit nga gjykata, vë në dukje se çështja Roe nuk është çështja e vetme e rëndësishme për të cilën ka patur rrjedhje informacioni. Gazeta The New York Tribune ka publikuar p.sh. dokumentat e debateve të zhvilluara në gjykatë për çështjen Dred Scott të vitit 1857 që kishte vendosur se afrikano-amerikanët nuk mund të bëheshin nënshtetas.

“Rrjedhja e informacionit nga Gjykata e Lartë është e rrallë, por jo e paprecedentë”, shkruajti zoti Peters në vitin 2012. “Gjykata, ashtu si institucionet e tjera publike, është e përbërë nga persona me instikte politike. Nuk duhet të befasohemi kur veprojnë në këtë mënyrë”./voa/

Rruga Press