Roli i mërgatës/ 108 vite nga Kongresi shqiptar i Triestes
Më 1 mars 1913 në Trieste do të mblidheshin përfaqësues të kolonive shqiptare nga SHBA, Rumania, Bullgaria, Egjipti, Italia etj në atë që më vonë do të quhej Kongresi shqiptar i Triestes.
Ky kongres u organizua nga Faik Konica dhe Sotir Kolea me mbështetjen e fortë të autoriteteve austriake dhe zgjati deri më 4 mars të atij viti në hotelin “De la Ville”, vetëm më pak se gjashtë muaj nga shpallja e pavarësisë së Shqipërisë në nëntor të 1912.
Si emisar të saj, qeveria e përkohshme e Vlorës dërgoi Kristo Meksin dhe një interes të veçantë historik patën shënimet e botuara për kongresin nga baroni Franz Nopcsa.
Ishin plot 154 atdhetarë, tregtarë e intelektuale shqiptarë në Kongresin ku Hilë Mosi u zgjodh kryetar dhe Faik Konica e Dervish HIma nënkryetarë, Fazli Toptani dhe Pandeli Evangjeli si sekretarë.
Kongresi njohu qeverinë e përkohshme të ngritur nga Ismail Qemal bej Vlora dhe diskutoi kandidatët e ndryshëm për fronin e lirë. Midis kandidatëve që diskutoheshin në atë kohë ishin Ferdinand François Bourbon Orléans-Montpensier i Francës, Albert Ghika i Rumanisë, Wilhelm Karl, Duka i Urach nga Württemberg, princi egjiptian Ahmed Fuad dhe fisniku spanjoll Juan Pedro Aladro Kastriota me origjinë nga Kastrioti familja përmes gjyshes së tij atërore, ai ishte djali i Marchese Castriota (D’Auletta) nga Napoli. Baroni Nopzsa gjithashtu propozoi veten për fronin. Austro-Hungaria promovoi kongresin, veçanërisht për të siguruar zgjedhjen e një princi të zgjedhur prej saj.
Rruga Press