Raporti/ Emigracioni ka prishur balancat gjinore në vend

Emigracioni ka prishur balancat gjinore në vend duke e ulur popullsinë e burrave në raport me atë të grave. Sipas të dhënave të INSTAT, popullsia e Shqipërisë në 1 janar 2020 ishte 2.845.955 persona, duke pësuar një rënie prej 0,58 % gjatë 2019. Si numri i burrave dhe grave është në ulje, popullsia që përfaqësohet nga meshkujt ka rënie me të mprehtë.

Gjatë këtij viti, numri i grave në Shqipëri është ulur me një normë prej 0,52 % ndërkohë popullsia e burrave ka rënë me 0,63 %. Në vitin 2019, gratë përbëjnë 50,1 % të popullsisë gjithsej. Shtesa natyrore, gjatë vitit 2019 është më e ulët për burrat sesa për gratë, përkatësisht 3.112 dhe 3.512.

Migracioni neto i grave shënon vlerën -11.005 gra të emigruara më shumë sesa të kthyera në 2019. Migracioni neto i burrave është gjithashtu negativ, -12.077 burra të emigruar më shumë sesa të kthyer.

Migracioni neto negativ i burrave dhe i grave ka ndikuar në rënien e përgjithshme të popullsisë. Raporti gjinor sipas grup-moshave tregon se ka një mbizotërim të gjinisë mashkullore deri në grup-moshën 35-39 vjeç.

Mosha medianë për burrat, në fund të vitit 2019 është 36,3 vjeç, ndërkaq për gratë është 38,2 vite.

Mosha medianë më e lartë tek gratë shpjegohet me jetëgjatësinë më të lartë të tyre. Në vitin 2019, jetëgjatësia në lindje është llogaritur të jetë 77,6 vite për burrat dhe 80,6 vite për gratë. Kjo do të thotë se gratë jetojnë 3 vite më shumë se burrat.

Lindin më shumë djem

Numri i lindjeve në vitit 2019 është rreth 28,6 mijë lindje. Raporti gjinor në lindje është 109, që tregon se për çdo 100 vajza të lindura, lindin 109 djem.

Ky raport është më i lartë se raporti natyral, i cili është 105. Në vlera absolute, rënia e numrit të lindjeve krahasuar me vitin 2018 është 373 lindje. Për lindjet djem kemi një rënie prej 0,9 %, ndërsa për lindjet vajza rënia është 1,7 %.

Indeksi sintetik i fekonditetit (ISF), i cili tregon numrin mesatar të fëmijëve që pritet të lindë një grua në moshë riprodhuese shënon 1,36 fëmijë për vitin 2019. Kjo do të thotë se në 100 gra pritet të lindin 136 fëmijë, nëse normat e lindshmërisë sipas grup moshave janë ato të vitit referues 2019. Ky indeks është nën normën e zëvendësimit prej 2,1 fëmijë për grua, që do të thotë se një çift nuk arrin të zëvendësojë veten. Lindshmëria ka rënë për grup-moshat 20-24 dhe 25-29, ndërsa për grupmoshat më të vjetra ka pësuar rritje të lehtë. Në vitin 2019, mosha mesatare në lindje ishte 28,9 vjeç.

Koeficientët specifikë të lindshmërisë sipas gjinisë për 2019, tregojnë dhe mbështesin faktin se burrat e fillojnë aktivitetin e të paturit fëmijë relativisht më vonë se gratë, afërsisht një 5 vjeçar më vonë, ndërkohë që normat e lindshmërisë pas të 30-ave i kanë më të larta se gratë.

Koeficienti bruto i riprodhimit (KBR) është një tregues i mirë për matjen e rritjes së brezave të ardhshëm. Ai mat normën me të cilën gratë zëvendësojnë veten e tyre gjatë viteve të jetës riprodhuese.

Mënyra e llogaritjes së KBR është e njëjtë me atë të iSF-së, por në këtë rast merren parasysh vetëm lindjet gra. Në vitin 2019, KBR është 0,65 që do të thotë se gratë në Shqipëri janë rreth 35 për qind larg zëvendësimit të vetvetes. Ky tregues ndikohet direkt nga sjellja riprodhuese e grave e shprehur nga iSF dhe nga raporti gjinor në lindje.

Në vitin 2019, ka 14,2 lindje për çdo 1000 vajza të grup-moshës 15-19 vjeç nga 14,5 lindje që ishin në 2018. Për çdo moshë teke të grup-moshës 15-19 vjeç është llogaritur përqindja e vajzave të cilat kanë patur lindje dhe përqindja e atyre që nuk kanë bërë një lindje. Përqindjet janë të vogla deri në moshën 17 vjeç ku 1,1 % e vajzave kanë patur lindje. Ky trend vjen në rritje duke arritur 2,9 % në moshën 19 vjeç. Vdekjet Gjatë vitit 2019 numri i vdekjeve të burrave është 11.781, kurse i grave është 10.156 duke shënuar rritje nga viti i kaluar për burrat dhe gratë.

Burrat vdesin me shpejt

Vdekjet sipas grup-moshave tregojnë se burrat kanë një përqindje më të lartë të vdekjeve, duke përjashtuar grup-moshën e fundit mbi 84 vjeç. Kjo ndodh pasi jetëgjatësia e burrave është më e ulët se ajo e grave. Vdekshmëria foshnjore është rreth 11,2 vdekje për një mijë lindje për djemtë dhe 9,2 për vajzat. Ky tregues ka pësuar një rritje për djemtë dhe për vajzat, krahasuar me një vit më parë. / Monitor

RrugaPress