Pse bota duhet t’i kushtojë vëmendje bashkimit të Arabisë Saudite me aleancën kineze

Nga Andrew MacLeod për The Conversation, përktheu nga origjinali Rruga Press

Kabineti i Arabisë Saudite miratoi së fundmi vendimin për t’u bashkuar me Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait (SCO) të udhëhequr nga Kina.

Ky mund të jetë një sinjal se Riadi, me të gjitha rezervat e tij energjetike, po zgjedh palët në luftën në Ukrainë. Arabia Saudite, pjesërisht e goditur nga refuzimi i presidentit amerikan Joe Biden për t’u marrë me Princin e Kurorës Mohammed Bin Salman, po afrohet më shumë me Rusinë dhe Kinën, veçanërisht pasi kinezët ndërmjetësuan një afrim midis mbretërisë dhe Iranit.

SCO filloi jetën e saj në 1996 si “Shanghai Five” i përbërë nga Republika Popullore e Kinës, Kazakistani, Kirgistani, Rusia dhe Taxhikistani. Në vitin 2001, ajo pranoi shtete të tjera të Azisë Qendrore dhe e quajti veten SCO, një organizatë bashkëpunimi ushtarak, politik dhe ekonomik. Që atëherë, shumica e shteteve të tjera të Azisë Qendrore janë bashkuar, plus Mongolia si vëzhguese dhe më kritikja, në vitin 2017, Pakistani dhe India.

Në vitin 2023, SCO ka gati 50% të popullsisë globale si shtete anëtare, vëzhgues ose partnerë dhe afërsisht 30% të ekonomisë globale në terma nominalë (që janë terma të pastër dollarësh). Ajo përfaqëson pak më shumë se 40% në barazinë e fuqisë blerëse (PPP), një term që mat fuqinë ekonomike të përshtatur për koston e mallrave në një vend ose grup vendesh.

Për ta vënë këtë në perspektivë, G7 përfaqëson një popullsi shumë më të vogël dhe vetëm rreth 27% të ekonomisë globale në terma PPP.

SCO tashmë ka më shumë ndikim ekonomik se G7 dhe në 2021 mbajti grupin e saj të fundit të stërvitjeve të kombinuara ushtarake. Dhe tani Arabia Saudite, e pasur me burime, po i bashkohet. SCO zhvillon stërvitje të shpeshta të përbashkëta ushtarake edhe kundër terrorizmit, ndërsa të tjera janë planifikuar më vonë në 2023. Do të jetë interesante të shihet se si Arabia angazhohet ushtarakisht.

Ky afrim me Pekinin është veçanërisht i rëndësishëm duke pasur parasysh se Kina kohët e fundit ka forcuar besueshmërinë e saj diplomatike duke negociuar një afrim midis Arabisë Saudite dhe Iranit.

Mosmarrëveshjet e ndryshme iraniane/arabe kanë qenë një nga arsyet që Lindja e Mesme dhe Irani kanë mbetur të paqëndrueshme, të fragmentuara dhe të paaftë për të nxitur një qasje rajonale ndaj problemeve të tyre.

Pjesë e një strategjie më të gjerë

Lufta katastrofike në Jemen është vetëm një shembull. Konflikti ka qenë një luftë midis sauditëve dhe iranianëve për dominimin e rajonit. Duke qenë se kostoja e prodhimit të naftës saudite është më e ulët se ajo e Iranit, pjesë e strategjisë saudite ka qenë mbajtja e çmimeve të naftës artificialisht të ulëta, mundësisht nën shifrën 65 dollarë amerikanë (52 £) për fuçi që disa analistë mendojnë se është çmimi që Irani duhet të balancojë buxhetin.

Pra, nuk është për t’u habitur që pothuajse menjëherë pasi kinezët negociuan Marrëveshjen Opec Iran-Saudi, karteli i naftës, anëtarë të të cilit janë të dy vendet, njoftoi shkurtime në prodhim. Rritja e çmimit të naftës që rezulton, do të mbajë në këmbë presionet inflacioniste në perëndim – dhe t’i japë një dorë ekonomisë ruse.

Shumë në perëndim mendojnë se shumica e botës është kundër luftës së Putinit në Rusi dhe duan që sanksionet ndaj Rusisë të funksionojnë. Megjithatë, Economist Intelligence Unit sapo ka publikuar një analizë që tregon se mbështetja për Rusinë po rritet në botën e zhvilluar, pjesërisht e nxitur nga kujtimet e kolonializmit evropian.

Ndikimi kinez rritet

Ndërkohë, presidenti i Kinës Xi Jinping po përdor luftën në Ukrainë për të testuar vendosmërinë perëndimore, për të përdorur rezervat perëndimore të municioneve të luftës dhe për të vlerësuar efektivitetin e armatimit që perëndimi u jep ukrainasve, të gjitha duke iu afruar qëllimit të deklaruar të Xi për ribashkimin e kontinentit dhe ishullit të Tajvanit.

India, si një anëtare e SCO dhe Quad (aleanca e lirshme e Australisë, Indisë, Japonisë dhe SHBA-së), po bën atë që India e bën më mirë – duke luajtur me të dyja anët e shpatës. Kryeministri Narendra Modi, i pyetur së fundmi nëse India është më e tërhequr drejt polit të influencës së Kinës apo Amerikës, tha: “Ne po krijojmë një pol të tretë”.

Dhe ndërsa e gjithë kjo po ndodh, Australia, MB-ja dhe SHBA-ja njoftuan partneritetin e tyre të ri të sigurisë Aukus, me një sy në një konflikt të mundshëm me Kinën mbi Tajvanin.

Zgjerimi i SCO-së nga ana e Kinës dhe ushtrimi i saj i fundit i muskulaturës së saj diplomatike është e gjitha në mbështetje të objektivit të saj për t’u konsideruar si një fuqi botërore – dhe për të përgatitur aleancat e saj për qëllimin e deklaruar strategjik të Kinës për ribashkimin me Tajvanin.

Çfarë do të thotë për Tajvanin

Kohët e fundit Pekini i kujtoi botës se, në vitin 1971, rezoluta 2758 e OKB-së konfirmoi pozicionin e saj si qeveri e ligjshme e Kinës.

Ndërsa tensionet rriten, zgjerimi i SCO-së dhe debati rreth kuptimit të rezolutës 2758 ka të ngjarë të bëhet më i rëndësishëm.

Një ditë para miratimit të rezolutës 2758 të OKB-së në vitin 1971, territori i njohur i Kinës përfshinte si territor edhe Tajvanin. Ai duhej të përfshinte të dyja, sepse qeveria e Tajvanit ishte qeveria e njohur ndërkombëtarisht e të gjithë Kinës. Rezoluta 2758 ndryshoi qeverinë e njohur nga Taipei në Pekin, por nuk komentoi kufijtë e territorit të Kinës, dhe për këtë arsye kufijtë nuk kanë ndryshuar.

Kushtetuta e Tajvanit ende pretendon kontinentin dhe ende përmban “dispozita kalimtare” për zgjedhjet deri në ribashkim. Ribashkimi është një qëllim i specifikuar në kushtetutën e Tajvanit. Dy partitë politike në Tajvan kanë mendime të ndryshme për integrimin ose pavarësinë nga Kina.

Kina, përmes SCO-së dhe mjeteve të tjera, po rreshton aleatët e saj për të mbështetur pozicionin e saj ndaj Tajvanit, ndërsa ajo rrit retorikën e saj. Ajo kreu stërvitje ushtarake rreth ishullit në fundjavën e 8 prillit 2023, më pas njoftoi se do të ndalonte anijet të hynin në një zonë në veri të Tajvanit më 16 prill për shkak të “rrënojave të mundshme të një rakete të rënë”.

SHBA-ja po forcon aleatët e saj kryesorë, të cilët mund të mbështesin pozicionin e saj ndaj Tajvanit përmes NATO-s dhe Aukus-it, por po rrjedh mbështetje në botën në zhvillim e sipër.

Bota thjesht u bë shumë më e ndërlikuar.

Ky artikull u botua fillimisht në The Conversation

Andrew MacLeod është një profesor për Studime të Luftës dhe Sigurisë / Gjenetika Ndërkombëtare, King’s College në Londër

Rruga Press