“Për Putinin, kjo luftë nuk do të ndalet me Ukrainën”, një bisedë me Grigori Yudin

September 11, 2023 user 1

Botuar në Le Grand Continent, sjell në shqip nga Rruga Press

GRIGORI YUDIN – Sociologu Grigori Yudin është një busull për të kuptuar shoqërinë ruse. Në një intervistë të re të rëndësishme, ai i kthehet ambicies së Putinit për të zhvilluar një luftë të gjerë dhe të pafundme, ku Ukraina do të ishte vetëm faza e parë. Ndërsa Rusia sot organizon zgjedhje të manipuluara – përfshirë në territorin ukrainas – ajo na zhyt në strukturat e një shoqërie të dobësuar dhe thellësisht të ndarë.

Lufta në Ukrainë vazhdon prej 18 muajsh. Nga një këndvështrim i jashtëm, është e vështirë të vlerësohet se si qytetarët e zakonshëm rusë e perceptojnë pushtimin. Deri në çfarë mase shoqëria ruse është e bashkuar për këtë çështje?

Në përgjithësi, është një shoqëri thellësisht e ndarë. Po flasim për një vend ku niveli i besimit ndërpersonal është tepër i ulët dhe niveli i interesimit për politikën është jashtëzakonisht i ulët – veçanërisht përkushtimi dhe besimi në aftësinë e individit për të ndikuar në rrjedhën e ngjarjeve politike. Lufta përgjithësisht shihet si diçka e jashtme. Kësaj nuk ke c’i bën. Vërtet që ajo nuk sjell unitet. Mbi të gjitha, ajo krijon shumë frikë, pasiguri dhe dëshpërim.

Askush në Rusi nuk beson se mund të ndikojnë në ngjarje.

GRIGORI YUDIN: Do të thosha se shoqëria ruse mund të ndahet në tri kategori. Grupi i parë mbështet luftën. Ai përbëhet nga njerëz të përfshirë emocionalisht dhe ndonjëherë edhe ushtarakisht. Ata e mbështesin ushtrinë me financa. Shumë po kërkojnë më shumë egërsi, më shumë agresivitet. Ky grup është pakicë – do të thosha 15 deri në 20% – por e dëgjojmë shumë për shkak të shtrembërimit të sferës publike. Zëri i tyre përforcohet pa masë. Është pak a shumë i vetmi zë që mund të dëgjohet. Në anën tjetër do të vendosja një pakicë tjetër. Ajo që nuk e percepton këtë luftë si të drejtë, që është i neveritur nga lufta dhe që e konsideron gjithashtu një gabim fatal që do t’i shkaktojë shumë vuajtje Rusisë. Po bëj vetëm një vlerësim, por gjithsesi do të thoja se kjo pakicë është pak më e madhe se ajo e para. Grupi i tretë është në mes. Ai përbëhet nga njerëz që përpiqen të mos ndjekin atë që po ndodh, për ta larguar nga vetja. Pikërisht në këtë kategori të fundit gjendet shumica dërrmuese. Ky grup i mesëm është në thelb i gatshëm të pranojë çfarëdo që të ndodhë. Ky është qëndrimi dominues, sepse aftësia për të ndikuar në situatë është pothuajse zero.

A ka dallime të rëndësishme midis grupmoshave apo zonave gjeografike?

GRIGORI YUDIN: Po pamë nga afër, do të shqujmë vërtet ndarjet që ekzistojnë në shoqërinë ruse. Ndoshta më e rëndësishmja prej tyre është hendeku i brezave. Lufta mbështetet nga njerëz të moshuar që e duan botën që ofrojnë elitat ruse. Perceptimi i luftës dhe i situatës është shumë i ndryshëm nga një brez në tjetrin.

Ndarja e dytë është ajo e të ardhurave. Nuk është vetëm luftë e pleqve, është gjithashtu lufta e të kamurve. Në thelb, është një luftë e atyre që nuk do të vdesin në të. Të moshuarit janë për mobilizim total, por nuk do të shkojnë në luftë, do t’i dërgojnë fëmijët atje. Po njësoj për të ardhurat. Të pasurit nuk do të shkojnë të vriten. Ata thjesht do të dërgojnë të varfërit. Këto ndarje krijojnë tensione të shumta. Edhe pse për momentin këto tensione mbyten nga situata në front, ato ekzistojnë.

Nuk është vetëm lufta e të vjetërve, është gjithashtu lufta e të pasurve. Në thelb, është luftë e atyre që nuk do të vdesin në të.

Me këto pabarazi në mendje, a është e brishtë Perandoria Ruse?

GRIGORI YUDIN: Ajo po vdes. Ne mund ta shohim këtë sepse ajo praktikisht nuk ofron asgjë për rajonet që dëshiron të kontrollojë. E vetmja gjë që ofron është ideja e rikthimit të Bashkimit Sovjetik – që në thelb është një fantazëm. Nuk ka asnjë projekt qytetërimi. Kjo është ajo që e bën atë krejtësisht jointeresante si për ukrainasit ashtu edhe për vendet e tjerë. Dhe kjo është arsyeja pse këtu besohet vetëm te forca. Nëse ata nuk duan të jenë me ne, ne do t’i detyrojmë, në vend që t’u ofrojmë diçka. Në këtë kuptim, ajo është një perandori shumë e brishtë. Është pak a shumë e qartë se fundi i perandorisë nuk ndodh domosdoshmërisht me shpërbërjen së saj, por me vrasjen e idesë perandorake dhe shndërrimin e Rusisë në republikë. Kështu ndodhi në Gjermani, kështu ndodhi në Francë. Kjo është mënyra e zakonshme për të kapërcyer idenë perandorake.

Lexo më shumë FSK shënon sot Ditën e Forcës

Ju pretendoni se shumica e shoqërisë është apolitike. Pse një rus mesatar është kaq indiferent ndaj politikës?

GRIGORI YUDIN: Sepse politizimi ndodh kur ekziston mundësia e veprimit politik – dhe nuk ka asnjë në Rusi. Askush në Rusi nuk beson se mund të ndikojë në ngjarje. Politizimi është sinonim i veprimit kolektiv, sepse politika është çështje kolektiviteti, solidariteti. Dhe nuk ka asnjë mundësi për veprim kolektiv. Regjimi që e solli këtë, gjithmonë ka shkatërruar të gjitha format e solidaritetit në Rusi. Çdo formë e veprimit kolektiv shtypet dhe diskreditohet. Prandaj, sensi komun dikton të merresh vetëm me veten.

Në Rusi, sensi komun i krijuar nga regjimi kërkon të kujdesesh vetëm për veten.

A ka ndikim mobilizimi ushtarak në kohezionin e shtetit me shoqërinë?

GRIGORI YUDIN: Mobilizimi reflekton por edhe i përforcon këto pabarazi. Është selektiv dhe i synuar. Ai synon njerëzit që kanë më pak kapital, jo vetëm ekonomik, por edhe social: sepse për të ikur apo për t’u fshehur, duhet të kesh mbështetje të mjaftueshme shoqërore. Shumica e njerëzve në Evropë nuk e kuptojnë se shumica dërrmuese e rusëve nuk ka qenë kurrë jashtë vendit. 70% nuk kanë pasur kurrë pasaportë. Ku të ikin, ku të fshihen? Është sfidë e madhe.

Por është edhe nxitja financiare për t’iu bashkuar ushtrisë. Shumica e këtyre njerëzve nuk do të kishin bërë kurrë kaq shumë para. Një pjesë e mirë e tyre e dinë se ndoshta do të vdesin. Por a ia vlen ta jetojnë atë jetë? Për shumë njerëz, përgjigjja është jo. Shumica e vendeve ku ata rekrutohen është e errët. Ata jetojnë sikur të jenë gjithmonë në luftë. Pra, është kombinimi i frikës, mungesës së orientimit dhe e vetmja mundësi për fitim që i shtyn njerëzit të bashkohen me ushtrinë. Sigurisht që kjo ka kufi, por gjithsesi funksionon.

Shumica dërrmuese e rusëve nuk kanë qenë kurrë jashtë vendit. 70% nuk kanë pasur kurrë pasaportë. Ku të ikin, ku të fshihen?

Shumë njerëz besojnë se e vetmja mënyrë për t’i dhënë fund kësaj lufte do të ishte traktati i paqes. Ju thoni që Perëndimi nuk duhet të negociojë me Putinin. Përse?

GRIGORI YUDIN: Objekti i kësaj lufte është sovraniteti i Ukrainës. Ideja të detyrosh ukrainasit të ulen në tryezën e negociatave është përbuzje. Kjo do të thotë të nënkuptosh idenë e Putinit se Ukraina nuk është vend sovran dhe se dikush tjetër do të diktojë kushtet. Putini është i rrënjosur në besimin e tij se Ukraina nuk ekziston. Këtë ajo nuk e kuptojnë njerëzit. Megjithatë, negociatat dhe rivendosja e marrëdhënieve ndërmjet vendeve janë të nevojshme dhe madje të pashmangshme. Por për ta bërë këtë, duhet të hiqet një pengesë: njerëzit në Kremlin që shkatërrojnë marrëdhëniet mes grupeve të afërta kulturorë. Më pas me siguri do të jenë të nevojshme negociatat. Unë mendoj se Volodymyr Zelensky e tha shumë qartë: Nuk do të ketë negociata me liderët aktualë, por do të ketë me qeverinë e ardhshme ruse. Marrëdhëniet do të duhet të rivendosen. Dhe sigurisht, nga ana jonë, do të duhet të bëjmë shumë përpjekje për ta arritur këtë.

Pra, fundi i luftës është i mundur vetëm pas Putinit?

Lexo më shumë Kryeministri Kurti: Qeveria e Kosovës po harton ligj të ri për mbrojtjen nga diskriminimi

GRIGORI YUDIN: Për sa kohë që Putini është në pushtet, lufta do të vazhdojë dhe do të përshkallëzohet. Për Putinin, kjo luftë nuk ka të bëjë fare me Ukrainën. Kjo është një luftë për të rivendosur perandorinë. Dhe perandoria përfshin padyshim vendet e Traktatit të Varshavës. Dhe duke qenë se ai nuk beson te neutraliteti, objektivi i tij është padyshim të mos lejojë neutralitetin e këtyre vendeve, por t’i kthejë ato në sferën e ndikimit rus. Kjo përfshin Gjermaninë Lindore. Nëse ai ia del, ky proces nuk do të ndalet në Ukrainë. Moldavia dallohet qartë në planin e tij ushtarak. Ky po dështon keq, por nëse ushtria ruse do ta kishte marrë Odesën, Moldavia do të ishte pushtuar. Kjo është vetëm faza e parë e luftës gjigante që po nis ai. Vizioni i tij është lufta e pashmangshme me Perëndimin, me NATO-n. Ai nuk e sheh atë si një luftë të dëshiruar – çka dhe është, sigurisht. Nëse lufta ka sukses, Perëndimi padyshim do të dalë prej saj i zgjeruar. Dhe llogaria është po aq e qartë: askush nuk do të rrezikojë një luftë bërthamore për Poloninë, Lituaninë apo Estoninë. Nuk po them se ky plan do të funksionojë. Nuk e besoj. Por ky është plani. Le ta kemi gjithmonë parasysh këtë.

Për sa kohë që Putini është në pushtet, lufta do të vazhdojë dhe do të përshkallëzohet. Për Putinin, kjo luftë nuk ka të bëjë fare me Ukrainën. Kjo është luftë për rivendosjen e perandorisë.

Ju kritikuat qeverinë gjermane, duke thënë se ajo kishte bërë gabim serioz në bashkëpunimin e saj me Rusinë, duke i fokusuar përpjekjet e saj te Putini dhe elita në pushtet. Si mund të duket bashkëpunimi me Rusinë në të ardhmen?

GRIGORI YUDIN: E di që politika ruse e Gjermanisë është objekt i shumë kritikave dhe nuk mendoj se të gjitha janë të justifikuara, sepse është krejt e natyrshme të kërkosh të bashkëpunosh me një vend të madh me të cilin ka shumë histori të përbashkët. Për mua, kjo gjë nuk ka qenë kurrë gabim. Gabimi ishte ideja se duhet mbajtur bashkëpunimi me elitat në pushtet dhe jo me shoqërinë. Të paktën që nga kryengritja e shtypur brutalisht në Rusi në 2011 dhe 2012, ishte shumë e qartë se biznesmenët dhe politikanët gjermanë kishin të bënin me njerëz që synonin të shkatërronin demokracinë ruse. Këtë po u thoshim gjermanëve për shumë vite. Ajo që po bënte kancelarja Merkel ishte çmenduri. ishte shkëmbimi i sigurisë së tërë Evropës me një marrëveshje të tmerrshme mbi burimet operative të energjisë. Qeveria nuk duhej të angazhohej plotësisht me një elitë kaq të ngushtë e aq të etur për ta shtypur shoqërinë ruse. Kjo nuk duhet të ndodhte. Është e nevojshme të vendoset komunikimi ndërpersonal. Duhet më shumë ndërveprim, më shumë angazhim, më shumë pjesëmarrje. Qeveria aktuale gjermane pati idenë e shkëlqyer për heqjen e vizave për të rinjtë rusë. Por kjo u bë në dhjetor 2021, kur e kisha të qartë se lufta ishte e pashmangshme. Qe tepër vonë. Duhet të ishte bërë të paktën njëzet vjet më parë. Këto janë mundësi të humbura nga të cilat duhet të mësojmë.

A është mungesa e ndërveprimit arsyeja e efektivitetit të propagandës shtetërore?

GRIGORI YUDIN: Ka disa arsye pse funksionon ende propaganda shtetërore. Strategjia e përgjithshme është çmobilizimi i njerëzve. Ajo u thotë se gjithçka është nën kontroll dhe se ata janë nga ana e drejtë. Për ta krijuar këtë perceptim, ajo tregon shumë përralla për atë që po ndodh në Gjermani dhe thjeshton shumë mënyrën se si është strukturuar bota sot. Vetëm përvoja e drejtpërdrejtë ndihmon në ndryshimin e kësaj. Njerëzit që kanë mundësinë të shkojnë jashtë vendit, befas e kuptojnë se gjërat mund të jenë ndryshe. Imagjinata e tyre fillon të funksionojë. Fatkeqësisht, mendësia mbizotëruese në Rusi është se ne jetojmë në një botë pa alternativa.

Rruga Press