NATO-ja vendosi 5% për mbrojtjen, këto janë vendet që shpenzojnë më shumë dhe më pak

Udhëheqësit e NATO-s ranë dakord të mërkurën për një objektiv rritjeje të shpenzimeve të mbrojtjes prej 5% të prodhimit ekonomik të secilit vend deri në vitin 2035, më shumë se dyfishimi i objektivit të mëparshëm prej 2%.

Presidenti Trump e vlerësoi marrëveshjen e re të mbrojtjes, duke e quajtur atë një “fitore monumentale për Shtetet e Bashkuara” gjatë një fjalimi në samitin e NATO-s në Holandë.

Trump ka kërkuar vazhdimisht që aleatët e NATO-s të rrisin shpenzimet e tyre të mbrojtjes, duke argumentuar se vendet e tjera mbështeten në mënyrë disproporcionale nga SHBA.

Në vitin 2024, vendet anëtare të NATO-s shpenzuan mesatarisht 2.61% të produktit të tyre të brendshëm bruto (PBB) për mbrojtje, por shifrat ndryshojnë shumë në të gjithë aleancën.

Sipas vlerësimeve të NATO-s, 22 nga 32 anëtarët e aleancës përmbushën ose tejkaluan standardin prej 2%, me nëntë prej tyre që nuk e arritën objektivin. Islanda nuk është përfshirë në vlerësime pasi nuk ka forca të armatosura.

Po çfarë shpenzojnë vendet e NATO-s për sistemin e mbrojtjes? Ku qëndron Shqipëria?

Shpenzimet e mbrojtjes mbulojnë forcat e armatosura të një kombi, duke përfshirë personelin, pajisjet, municionin dhe më shumë.

Vlerësimet e NATO-s tregojnë se Polonia shpenzoi përqindjen më të lartë të PBB-së së saj për mbrojtje dhe ishte i vetmi vend që vlerësohet se shpenzoi më shumë se 4%. Estonia dhe Letonia e pasuan, secila me rreth 3.4%.

Shtetet e Bashkuara, në krahasim, vlerësohet se shpenzojnë 3.2% të PBB-së së tyre (shuma më e madhe) për mbrojtje.

Nëntë vende nuk e arritën objektivin e mëparshëm prej 2% të aleancës, për të cilin ishte rënë dakord në një samit në vitin 2014.

Kanadaja, Portugalia dhe Italia shpenzuan secila rreth 1.5% të PBB-së së tyre për mbrojtje. Sllovenia, Belgjika dhe Luksemburgu renditen pak më poshtë.

Shqipëria shpenzon 2 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto për sistemin e mbrojtjes si pjesë e Aleancës së Atlantikut të Veriut.

Spanja refuzon të paguajë, Trump: Do ta pësojë dyfish

Ndërkaq, Spanja ndan pjesën më të vogël të PBB-së së saj, me 1.2%.  Në samitin e së mërkurës, Presidenti Trump kritikoi Spanjën për nivelin e shpenzimeve të saj, duke thënë se “ata e duan udhëtimin falas”.

Trump kërcënoi se do ta bënte Spanjën të “paguajë dyfishin e shumës” gjatë negociatave tregtare. Kryeministri i Spanjës, Pedro Sánchez, tha se vendi i tij nuk do ta përmbushë objektivin prej 5% të shpenzimeve për mbrojtjen, duke e quajtur objektivin prej 2% “të mjaftueshëm” dhe “realist” për vendin.

Që kur NATO vendosi objektivat e saj të shpenzimeve për mbrojtjen në vitin 2014, shpenzimet mesatare të përgjithshme midis shteteve anëtare janë rritur nga 1.4% e PBB-së në 2% në vitin 2024.

Megjithatë, objektivat nuk janë ligjërisht të detyrueshme. Rachel Rizzo e Qendrës Evropiane të Këshillit Atlantik tha se gjuha e marrëveshjes prej 5% “mund të lërë hapësirë ​​të mjaftueshme për disa aleatë (si Spanja) që të zgjedhin të mos marrin pjesë”.

Rruga Press