Mbledhja/ Liderët europianë po kërkojnë si të mbrojnë Groenlandën nga pushtimi

Një takim i të hënës midis liderëve europianë për forcimin e mbrojtjes në përgjigje të kërcënimit nga Rusia përfundoi kryesisht duke u marrë me Amerikën.

Donald Trump po dominon lajmet duke nisur një luftë tregtare kundër Kinës dhe duke kërcënuar ta bëjë këtë (por më pas duke u tërhequr) kundër Meksikës dhe aleatit të NATO-s, Kanadasë. Ai gjithashtu ka refuzuar të përjashtojë përdorimin e forcës ushtarake për të kapur Groenlandën, e cila është pjesë e Mbretërisë së Danimarkës.

Kur presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen përmblodhi samitin, ajo filloi me SHBA-në, duke paralajmëruar se çfarë do të ndodhë nëse Trump do të zbatojë kërcënimet e tij për të goditur BE-në me tarifa.

“Kur synohet, në mënyrë të padrejtë ose arbitrare, Bashkimi Evropian do të përgjigjet me vendosmëri”, tha ajo.

Kryeministri polak Donald Tusk gjithashtu peshoi: “Ne duhet të bëjmë gjithçka për të shmangur këtë luftë tarifore ose luftë tregtare krejtësisht të panevojshme dhe idiote.” 

Udhëheqësit e BE-së nënvizuan gjithashtu se do të mbrojnë Groenlandën.

Von der Leyen theksoi se partneriteti me SHBA-në “mbetet marrëdhënia jonë më e rëndësishme” dhe ofroi një karotë në përgjigje të presionit të Trump për të rritur shpenzimet e mbrojtjes. Blloku është gati të shikojë rregullat e tij fiskale “për të lejuar një rritje të konsiderueshme të shpenzimeve të mbrojtjes”, tha ajo.

Kjo vjen pas kërkesave të vendeve si Italia, Polonia dhe të Baltikut, të cilat duan që shpenzimet e mbrojtjes të mos llogariten në kufijtë e deficitit dhe borxhit të BE-së.

Çuditërisht, kancelari gjerman Olaf Scholz, një udhëheqës i kampit konservator fiskal, tha se “ekziston një pikëpamje shumë e përhapur se duhet të ketë më shumë fleksibilitet për të financuar zgjerimin masiv të investimeve tona të mbrojtjes, për shembull duke marrë hua”. Megjithatë, ai hodhi poshtë thirrjet për vendet e BE që të lëshojnë borxhe të përbashkëta për të financuar projektet e mbrojtjes.

Tusk tha se Scholz ishte “shumë më pozitiv” në lidhje me financimin e BE-së për projekte si propozimi polako-grek për një mburojë të mbrojtjes ajrore, si dhe mburoja lindore e udhëhequr nga Polonia për të ndërtuar mbrojtje përgjatë krahut lindor të bllokut.

Ngrirje e thellë

Udhëheqësit e BE-së e bënë të qartë se po e refuzojnë kërkesën e Trump për të marrë nën kontroll Groenlandën.

Presidenti i Këshillit Europian António Costa tha: “Ruajtja e integritetit territorial në Mbretërinë e Danimarkës, sovranitetit dhe paprekshmërisë së kufijve të saj është thelbësore për të gjitha shtetet anëtare”. 

Shefi i NATO-s Mark Rutte, i cili u bashkua me liderët e BE-së për drekë, u përpoq të kundërshtonte kërcënimin nga presidenti i SHBA-së, duke i ofruar leje NATO-s të siguronte territorin e Arktikut, potencialisht duke vendosur trupa të aleancës atje.

Arsyet e Trump për dëshirën për të kapur Groenlandën kanë qenë të ndryshme, nga thirrjet për zgjerimin e Shteteve të Bashkuara deri te aksesi në lëndët e para kryesore, por ai gjithashtu ka treguar se është i motivuar nga “siguria kombëtare”, pa qenë më specifik. Sekretari i Shtetit Marco Rubio ka thënë se shqetësimi i Trump është i nxitur nga shqetësimet për Kinën.

“Është absolutisht e qartë se Trump ka të drejtë kur bëhet fjalë për veriun e lartë, se ne duhet të bëjmë më shumë”, tha Rutte.

Ai shtoi se aleatët e Arktikut si “Islanda dhe Norvegjia dhe Finlanda, Suedia dhe Kanadaja, madje edhe vetë SHBA-ja… do të punojnë së bashku me NATO-n për të siguruar që kur bëhet fjalë për veriun e lartë, kolektivisht, ne do të bëjmë atë që është e nevojshme.” 

Kryeministrja daneze Mette Frederiksen, vendi i së cilës ka qenë në qendër të një stuhie diplomatike që kur Trump bëri pretendimin e tij për Groenlandën, i bëri jehonë komenteve të Rutte duke bërë thirrje për më shumë bashkëpunim.

“Ne u kemi thënë shumë qartë amerikanëve dhe NATO-s se ne mendojmë se duhet të intensifikojmë bashkëpunimin tonë në rajonin e Arktikut në atë që ne e quajmë veriu i lartë,” u tha ajo gazetarëve në rrugën e saj për në takimin në Palais d’Egmont të Brukselit.

Çdo forcë e NATO-s në Groenlandë do t’i bashkohej pranisë së rëndësishme ushtarake të SHBA-së që ka qenë në Grenlandë për dekada, në marrëveshje me Danimarkën.

Jo në plane

Asgjë nga këto nuk duhej të ishte në axhendën e së hënës.

Presidenti i Këshillit Europian, Costa e thirri mbledhjen jozyrtare për të trajtuar politikën e mbrojtjes së BE-së, duke përfshirë çështje si financat dhe prodhimin e armëve, dhe për t’i dhënë udhëzime Komisionit Europian ndërsa punon mbi një propozim afatgjatë të politikës së mbrojtjes.

Edhe pa përfshirjen e Trump, ky diskutim përbën shumë tema përçarëse.

Vendet janë të ndara rreth asaj se sa para duhet të derdhen në shpenzimet e mbrojtjes të BE-së, nga duhet të vijnë ato para dhe nëse blloku duhet të favorizojë një politikë ‘Blej europiane’ për armët që do të përjashtonte armët e bëra jashtë bllokut në vende si SHBA dhe Koreja e Jugut.

“Unë do të mbroj kundër vendosjes së kufizimeve në blerjet e armëve,” tha Tusk, vendi i të cilit po shpenzon miliarda në sistemet e armëve të SHBA-së, Koresë së Jugut dhe sistemeve të tjera të armëve, ndërsa ndërton me shpejtësi ushtrinë e saj për të frenuar kërcënimin nga Rusia.

Por presidenti francez Emmanuel Macron tha: “Ne duhet të shkojmë më tej [për të krijuar] një bazë mbrojtëse, të biem dakord të investojmë më shumë dhe të kemi një preferencë evropiane”. 

Ekziston gjithashtu çështja se si të afrohen vendet evropiane jo anëtare të BE-së si Norvegjia dhe Britania e Madhe. Kryeministri britanik Keir Starmer u bashkua me homologët e tij të BE-së për darkë. Kjo ishte hera e parë që një udhëheqës britanik merr pjesë në një mbledhje të tillë që nga Brexit.

Von der Leyen tha se blloku ishte “gati për të diskutuar bashkëpunim më të thellë, veçanërisht në siguri dhe mbrojtje” me Londrën.

Rruga Press