Lufta anti-Covid: Gjithçka duhet të dimë për vaksinat kryesore

Që kur rastet e para me koronavirus nisën të dukeshin në fillim të këtij viti, kompanitë farmaceutike nisën garën e paprecedentë për të shpenzuar në zhvillimin e një vaksine të shpejtë dhe të sigurtë për të ndaluar përhapjen e COVID-19.

Sipas OBSH, në total janë më shumë se 300 vaksina si kandidate për të marrë meritën e ndalimit të virusit, vaksina të llojeve dhe formateve të ndryshme. Ato kanë përdorur teknika të ndryshme për të nxitur prodhimin e antitrupave që të sulmohet virusi. Shumë prej tyre janë ende në teste klinike ndërsa të tjera presin aprovimin e rregullatorëve.

Më poshtë disa prej tyre dhe treguesit se në cilën fazë të përdorimit ndodhen.

BioNTech/Pfizer (95% efektivitet)

Vaksina e prodhuar nga kompania gjermane BioNTech dhe kompania farmaceutike Pfizer ka përdorur teknologjinë mRNA dhe është aprovuar nga rregullatori shëndetësor në Britaninë e Bashkuar. Ajo është vaksina e parë që ka fituar aprovimin në Europë dhe Amerikën Veriore.

Lloji vaksinës: mRNA që jepert në dy doza.

Statusi rregullator: Miratuar në Mbretërinë e Bashkuar. Pritet miratimi në BE dhe SHBA. Një testim i veçantë po kryhet në Kinë gjithashtu.

Datat e mundshme të aprovimit: “1 Dhjetor në Britaninë e Bashkuar”, Mes dhjetori në SHBA, 29 Dhjetor në BE.

Prodhimi: 1.3 miliardë doza në 2021. Prodhimi do të kryhet në këto vende: Mainz, Idar-Oberstein dhe Marburg në Gjermani, Puurs në Belgjikë dhe Kalamazoo, Michigan.

Pritet të shpërndahet në Mbretërinë e Bashkuar, BE, SHBA dhe Japoni në bazë të kontratave të siguara.

Duhet të mbahet në temeperaturën -75 gradë C. Ka një jetëgjatësi prej 5 ditësh kur mbahet në temperaturën mes 2C dhe 8C.

Moderna (efektiviteti 94.1%) 

Kompania amerikane e biotekës, Moderna, po planifikon që të dërgojë për aprovim në rregullarotin amerikan të ilaçeve (FDA) dhe atë europian në javët e para të dhjetorit, duke qenë vaksina numër dy nga perëndimi që kërkon një aprovim të tillë. Ajo pritet që të nisë distribucionin në fund të 2020 nëse do të aprovohet.

Lloji vaksinës: mRNA në dy doza.

Statusi i rregullatorëve: Përpos rregullatorëve në Mbretërinë e Bashkuar, SHBA, BE kjo vaksinë është nën vëzhgim edhe nga rregullatorët në Kanada, Izrael, Singapor dhe Zvicër.

Mund të aprovohet në mes Dhjetori në SHBA,  12 Janar në BE. Ajo mund të prodhojë 500 mln deri në 1 mld doza për 2021. Ato do të prodhohen në SHBA, Zvicër dhe Spanjë. Pritet që kjo vaksinë të shpërndahet në vendet e zhvilluara të botës. Temperatura e saj është -20 gradë celcius dhe se ajo mund të jetë eficente deri në 30 ditë nëse mbahet në temperaturën 2 gradë celcius deri në 8 gradë celcius.

AstraZeneca/Oxford university (eficencë 70%) 

Kompania e ilaçeve anglo-suedeze dhe gjithashtu departamenti kërkimit i Oxford shkaktuan një debat të madh pasi zbuluan vaksinën e tyre e cila ishte efektive edhe 62% por edhe 90%.  Partnerët nuk e deklaruan fillimisht se efektiviteti i lartë ishte tek pacientët nën moshën 55 vjeç që merrnin një dozë të vogël.

Kjo vaksinë ka një tjetër teknikë prodhimi, atë të Adenovirus në dy doza, ndonëse është e paqartë nëse do të kemi dy doza në distancë një mujore mes tyre apo vetëm një dozë.

Të dhënat e para janë publike në BE dhe Mbretërinë e Bashkuar por në asnjë vend tjetër nuk janë bërë publike të dhënat për fazën e tretë.

Novavax

Kompania bioteknologjisë Novavax ndërmorri fazën e tretë të vaksinës së saj në Mbretërinë e Bashkuar në Shtator. rezultatet pritet që të dalin në fillim të 2021. Një tjetër testim i madh po ndodh në SHBA, kjo e fundit ka financuar me 1.6 mld USD kompaninë dhe ajo pret që të nisë testimet në dhjetor. Shefi i saj ekzekutiv, Stanley Erck, e ka përshkruar rezultatin e testeve paraprake si shumë pozitive.

Lloji i teknologjisë së vaksinës; Rekombinat i një proteine me dy doza

Prodhimi: 1 mld deri në 2 mld doza në 2021 të prodhuara në SHBA, Republikë Çeke, Spanjë, Suedi, Danimarkë dhe Kore e Jugut.

Status rregullator; Është në fazën e dytë dhe të tretë të testimeve në disa vende si SHBA dhe Meksikë. Pritet që të dhënat të sakta të jenë publike në tre muajt e parë të 2021.

Gjithashtu grafiku i të dhënave nga Deutsche Bank Researchtregon se cilat janë vendet që kanë siguruar një kontratë për vaksinën dhe me cilat kompani.

COVAX në të cilën përfshihet dhe Shqipëria ka siguruar kontrata me vaksinën Oxford/AstraZenica, Gameleya Sputnik V. Novavax dhe Sanofi/GSK. Siç edhe vërehet nga grafiku vendet e COVAX nuk kanë siguruar as doza për 1 banor. /Financial Times, përshtati në shqip ©LAPSI.AL