Le Monde kritika për diplomacinë e Macronit: Rafalet që duhen mbikëqyrur në Serbi

Editorial nga Le Monde

Avioni luftarak shumëfunksional Rafale, i ndërtuar nga firma Dassault Aviation, më në fund po arrin suksesin e pritur jashtë vendit. Ai ka një peshë të madhe në eksportet e armatimeve franceze, të cilat e kanë ngritur Francën në vendin e dytë në botë për vlerën e eksporteve të saj, sipas raportit të fundit të Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve për Paqe të Stokholmit, botuar në mars. Shumë prapa Shteteve të Bashkuara, por tashmë përpara Rusisë.

Libri i porosive të Dassault Aviation është aq i mbushur sa që prodhuesi mezi po arrin të përmbushë kërkesën. Kontrata e fundit u njoftua me ceremoni të madhe të enjten, më 29 gusht, në Beograd, ku presidenti Emmanuel Macron kishte bërë një udhëtim, duke lënë për njëzet e katër orë kërkimin për një kryeministër, për të marrë pjesë në nënshkrimin e shitjes në Serbi të dymbëdhjetë Rafale, për një shumë afër 3 miliardë euro.

Nëse suksesi tregtar i këtij operacioni, në gjendje që prej shitjes së dymbëdhjetë modeleve të tjera tre vjet më parë në Kroacinë, fqinjë të Serbisë dhe rivale rajonale, është i padiskutueshëm, dimensioni i tij diplomatik është shumë më i diskutueshëm. Që nga fillimi, projekti është vlerësuar si i ndjeshëm, me të drejtë, për shkak të lidhjeve që ka Serbia me Rusinë e Vladimir Putin.

Kandidate për Bashkimin Evropian (BE), Serbia nuk zbaton sanksionet e vendosura nga evropianët kundër Moskës pas pushtimit të Ukrainës; në ndryshim nga kompanitë ajrore të BE-së, Air Serbia vazhdon të operojë fluturime për në Moskë. Beogradi gjithashtu ka porositur helikopterë luftarakë dhe bateri të mbrojtjes kundërajrore nga Rusia dhe Kina.

Nacionalizmi dhe menaxhimi autokratik

Presidenca franceze mbron pikërisht argumentin e kundërt për të justifikuar shitjen e Rafaleve, të cilën e sheh si një mënyrë për të “lidhur Serbinë me Evropën”, në vend që ta lërë të shkojë në një zonë gri që Moska dhe Pekini përdorin për të ushtruar ndikimin e tyre. Blerja e Rafaleve për të zëvendësuar flotën serbe të avionëve rusë Mig-29 të lodhur shënon një “ndryshim strategjik”, “historik dhe të rëndësishëm”, argumentoi të enjten presidenti i Republikës; ai është i bindur se “klubi Rafale”, në të cilin Serbia i bashkohet Greqisë dhe Kroacisë, mund të “përfitojë paqen në Evropë” dhe të nxisë integrimin rajonal.

Askush nuk do të kontestojë përfitimin për Francën dhe Evropën nga pajisja e aviacionit serb me pajisje franceze sesa ruse – ose edhe amerikane. Një shitje e tillë përfshin një lidhje të gjatë me vendin prodhues, për çështje trajnimi, mirëmbajtjeje dhe furnizimi me pjesë rezervë. Por duhet të shpresojmë që të gjitha masat paraprake janë marrë për të garantuar mbrojtjen e teknologjisë dhe njohurive të përfshira në Rafale në një vend ku shtetasit rusë kanë liri të plotë dhe ku prodhuesit kinezë dhe rusë të mbrojtjes kundërajrore do të kenë mundësinë të verifikojnë me dëshirë efektivitetin e tyre.

Më në fund, motorri më i fuqishëm për integrimin e Serbisë në orbitën evropiane nuk gjendet nën kabinën e Rafaleve, sado të fuqishëm që të jenë ata. Pengesat kryesore për këtë afrim janë nacionalizmi dhe menaxhimi autokratik i vendit të tij nga presidenti Aleksandar Vuçiç, i cili hesht shtypin, keqtrajton opozitarët dhe nxit trazirat në Kosovë, të cilën ai refuzon ta njohë si të pavarur. Për të gjitha këto, presidenti Macron fatkeqësisht nuk tha asnjë fjalë të enjten në Beograd.

Rruga Press