Kuislingët e shqiptarisë

Shkruan Agim Morina

Ky asht një debat i zhvilluem në fejsbuk në vitin 2011. Në këtë kohë u pati organizu një peticion nga një grup qytetarësh për heqjen e emnave të Rexhep Mitrovicës dhe të Xhafer Devës nga dy rrugë të Prishtinës. Unë u pata habitë. Si ishte e mundun me ndodhë kjo? Më interesonte se cilat kishin me qenë kriteret për këtë përcaktim “kusilingësh”, ngaqë peticioni, sapo të kryhej, do t’i dërgohej kryetarit të komunës së Prishtinës në atë kohë, Isa Mustafës.

Pse më interesonin kriteret? Sepse nëse kriteret për t’u cilësu “kusiling” do të ishin “bashkëpunimi me pushtuesin”, ne si komb i pushtuem për dy mijë vjet e kusur, do të mbeteshim gati pa pa asnjë figurë historike, do të duhej të rrënonin aq shumë personalitete që i kemi ngritë me aq mund. Tue qenë se historia jonë asht zhvillu në kushte dhe rrethana tejet specifike, edhe kriteret do të duhej t’i përshtateshin këtyne rrethanave.

Pyetje jeme e parë që ua shtroja organizuesve të peticionit ishte se si e cilësonin ata, fjala vjen, regjimin jugosllav: pushtues apo jo? Nëse do ta cilësonin si pushtues, shkridhej një fakt sa qesharak, aq edhe tragjik: peticioni i adresohej një “kuislingu” jugosllav: Isa Mustafës!

E, pra, këto janë kurthet e historisë shqiptare.

Kush ka kohë mundet me u argëtu me këtë “kalendar kuisilingësh” që e kam përpilu shpejt e shpejt, për hir të argumentit.

* * *

Mue me intereson një gja: qysh perkufizohet prania e pushtetit jugosllav në tokat shqiptare nga 1912-1999 (me disa ndërpremje) nga përpiluesit e këtij peticioni? Nëse perkufizohet si pushtim – dhe i tillë ka qenë – atëherë TË GJITHË që kanë bashkëpunu me këtë pushtet kanë qenë kuislingë. Simbas kësaj logjike po del që edhe njeriut të cilit i asht drejtu letra (dmth Isa Mustafa) asht një ish-kuisling i radhës, sepse ka qenë shërbetor i naltë i pushtetit jugosllav! A po del këtu që ankesa për një kuisling të nje pale po i bahet një kuislingu të një pale tjetër apo mue po më duket kështu?! Paradoks tipik shqiptar! Si duket, trajtimi i figurave historike prej nesh duhet me qenë shumë ma i kujdesshem dhe shumë ma zemërgjanë! Ose, në të kundërt, do te mbetemi pa të tilla figura!

Gjergj Kastrioti Skenderbeu

I lindun i krishtenë, u islamizu prej otomanëve dhe hyni në shërbim të tyne. Deri në moshën 38 vjech i shërbeu Sulltanit me besniki tipike shqiptare. E pushtoi Jemenin dhe e futi nën sundim otoman. Mori pjesë në shumë beteja tue ia shtu lavdinë e ushtrisë otomane.

Kuisling tipik!

Për arsye kombëtare – sepse populli i tij ishte nën pushtim dhe si duket edhe për arsye personale – e mori vesh që Sulltani ia kishte vra të atin – e la ushtrinë otomane afër Nishit më 1443 dhe iku në Krujë ku nisi luftën kundër Perandorisë Osmane.

Atdhetar tipik!

Simbas disave prej kusilingut të otomanëve u bë kusiling i Papës!

Per shume shqiptare asht heroi ma i madh kombetar!

Pjetër Bogdani

Arqipeshkv dhe, simbas disave, ‘kuisling’ i Kishës Katolike me ardhjen e ushtrisë austriake, me Pikolominin në krye, iu bashku kësaj ushtrie. Megjithëse ishte shërbëtor i kishës, u ba ‘kusiling’ i austriakëve për çlirimin e tokave shqiptare nga pushtimi otoman.

Fakti që qysh nga ajo kohë shumica e shqiptarëve u islamizunë, aj shihet si figurë e urrejtun sepse shihet si ‘kuisling’ austriak dhe papnor!

Naim Frashëri

Nëpunës i Ministrisë së Arsimit në Perandorinë Osmane. Gjithë jetën jetoi me rrogën e Sulltanit, një kohë ishte edhe censor në këtë Ministri, e një kohë edhe shef dogane. Sidoqoftë, prej Stambolli nuk u ndal së shkrumi për bukuritë e Shqipnisë dhe nuk u ndal së punumi për ngjalljen e idesë kombtare te shqiptarët.

Me punën e tij për mbijetesë, ishte një kusiling tipik.

Me punën e tij të zemrës ishte një atdhetar i madh!

Vaso Pasha

Figurë emblematike e lëvizjes kombëtare shqiptare. Katolik i cili i shërbeu Perandorisë Osmane deri në frymën e fundit. Vdiq si guvernator i Libanit.

Simbas çdo kriteri, një kusiling i devotshëm por për shqiptarët një atdhetar i madh!

Ismail Qemali

Gjithë jetën e tij ra copë tue punu për diplomacinë e Perandorisë Osmane. Ishte ndër figurat qendrore të kësaj diplomacie.

Kuisling e shku kuislingu!

Në një kohë të volitshme mendoi se kishte ardhë chasti historik dhe vendosi me nisë punën për krijimin e Shqipnisë qoftë edhe me kushtin e shkatërrimit të Perandorisë Osmane për të cilën kish robtu tanë jetën.

Më 28 Nandor 1912, ky kuisling nga ma të famshmit, shpalli pavarësinë e Shqipnisë!

Vdiq rrugëve të dynjasë!

Hasan Prishtina

Një nga nacionalistët ma të mëdhaj shqiptarë.

Ishte deputet i Mexhlisit të Sulltanit për dy mandate!

Dy herë kusiling!

Punoi veç për interesa shqiptare ashtu qysh mujti e qysh dijti. Shiti gjithë pasuninë e vet dhe në fund u vra prej plumbit të mbretit shqiptar!

Isa Boletini

Luftëtar i madh dhe i patrembun. I shërbeu Sulltanit aq sa mujti.

Pranoi edhe gradën e majorit prej Sulltan Abdylhamitit!

Një kusiling tipik apo jo?!

Dhe desh u vra e u pre me Hasan Prishtinën e Bajram Currin për me shku e me e chliru këtë Sulltan antishqiptar prej arrestit shtëpiak ku e kishin futë xhonturqit.

Luftoi për lirinë e Shqipnisë dhe prej shqiptarëve mbahet hero i madh. U vra prej malazezve bashkë me 8 bashkëluftëtarë.

Ernest Koliqi

Një nga penat ma të ndrituna të shqipes. Studijoi në Itali dhe përktheu autorët ma të mëdhaj italianë në shqip. Gjatë Luftës së Dytë Botnore pranoi postin e ministrit të Arsimit.

Komunistat e qujtën kuisling!

Solli në Kosovë qinda mësues vullnetarë që ia hapën sytë miletit shqiptar të Kosovës që vunte nën jugosllavët si gjarpni nën gur. U hapën shkolla shqipe! Administrata fliste shqip!

Komunistat shihnin andërr.

Aj punonte punët që duheshin – zhgandërr!

Rexhep Mitrovica

Një tjetër atdhetar i madh shqiptar. Pjesëmarrës dhe shoqnues i Ismail Qemalit gjatë rrugës së tij për pavarësinë e Shqipnisë. Tanë jetën e shkriu për interesat e kombit të tij.

Gjatë Luftës së Dytë Botnore u ba kryeministër i qeverisë me idenë që nëse komunistet e marrin pushtetin faktori shqiptar do të dobësohej shumë. Në fjalimin e fundit qe mbajti me 28 nandor 1944, i bani thirrje rinisë shqiptare që t’i hapin sytë nga rreziku komunist!

Nuk e ngoi kurrkush këtë kusiling! Dhe këtë atdhetar!

Xhafer Deva

Një shqiptar që në u rrit Mitrovicë dhe s’e foli asnjë fjalë shqip.

Shqipen e mësoi kur shkoi për shkollim në Stamboll!

Kreu studimet e inxhinierisë në Vjenë dhe aty u njoftu me studentin z. Neuerbach (gjeneralin e ardhshëm të Hitlerit i cili erdhi në Shqipni).

Nafaka e deshti që më gjatë Luftës së Dytë Botnore, kur z. Deva i kqyrte punët e veta të biznesit, paria shqiptare dhe z. Neuerbach e lutën që të drejtonte punët e shqiptarisë. Tue qenë njeri i ndershëm aj shkoi dhe u konsultu me të gjithë njerëzit e menchëm e me ndikim për atë se qysh m’ia ba. Në kujtimet e tij thotë që KURRKUSH nuk ishte për atë që të lejohej që komunistat të merrnin pjesë në jetën politike. Vetë Deva nuk ishte kundër kësaj. Kështu aj zbatoi vullnetin politik të shumicës në atë kohë.

Mbas Luftës së Dytë Botnore, gjithë jetën derisa vdiq e kaloi në ShBA! Po të kishte pasë qoftë edhe një fakt për fajet e tij ai do të ekstradohej ose në Jugosllavi ose në Shqipni!

Fadil Hoxha

Një shqiptar, komunist i orëve të para, i Kosovës. Atdhetar i cili shkoi në Shqipninë Administrative për me u arsimu për mësues sepse Shqipnia Irredentiste ishte nën pushtimin jugosllav.

Megjithese kundërshtar i Ernest Koliqit, Xhafer Deves e Rexhep Mitrovices, mbas lufte e kuptoi se ne politike pasuli hahet me nga nje kokerr! E pa se Shqipnia e komunistave ishte larg andrrave te tij. Ndersa Jugosllavia e komunistave i doli anderr e keqe!

Pranoi me u ba edhe aj kuisling i jugosllaveve! Ishte zavendes-komandant i gjeneralit Savo Drljevic, i cili e dogji dhe e rrafshoi me toke Drenicen, shoi kryengritjen e Shaban Polluzhes dhe nuk u ndegju i gjalle gjate kohes se Rankoviçit.

Kur i erdhi çasti, hapi Univeristetin e Prishtines, hapi fabrika, shtypshkronja, shkolla dhe bani ringjalljen e Kosoves aq sa kishte ne dore! Kosova u zhvillu aq shume ekonomikisht sa e la mbrapa edhe Shqipnine Administrative!

Sot, nga nje pale kondiserohet si kuislingu ma i madh, bashke me shume te tjere me rang ma te ulet ne pushtetin okupator jugosllav! Nga te tjere quhet atdhetar i madh!

Ibrahim Rugova

Kritik dhe shkrimtar. Baba dhe gjyshi i tij jane ekzekutu prej partizanëve jugosllave. U shkollu dhe u ba dokor i shkencave. U ba edhe anetar i Lidhjes së Komunistave te Jugosllavisë, të atyne qe ia kishin pushkatu babën e gjyshin! Prej nje pale u konsideru se u ba kuisling tue pase edhe ‘arsye personale’ per mos me u ba me komunistat jugosllave.

ME bursen e pushtetit jugosllav shkoi ne Paris. Asht autori i tekstit:

‘Figura e Titos ne poezine shqipe te Jugosllavise’! ku i thur lavde diktatorit te shtetit pushtues jugosllav!

Ma vone doli prej Lidhjes se Komunistave dhe hyni ne politiken aktive. Ndoqi nje vije te rezistences paqesore.

Prej disave konsiderohet kuisling ndersa prej disa te tjereve konsiderohet atdhetar i madh!

Vdiq pa e pa Kosoven te shpallun te pavarun.

Ndoshta u mërzitet, por këtu merr fund lista e shembujve! Shpresoj qe asht ilustrim i mire pse duhet me pase kujdes me figurat tona historike, sepse historia shqiptare asht me shume specifika te saj!

Rruga Press