Kina paralajmëron stërvitje ushtarake me Serbinë, Brukseli e paralajmëron Beogradin
Stërvitja e parë e përbashkët e ushtrive serbe dhe kineze është një hap i ri për të dy vendet në thellimin e bashkëpunimit ushtarak.
Serbia është bërë i vetmi vend kandidat për anëtarësim në BE që ka stërvitje ushtarake me Kinën.
Ministria kineze e Mbrojtjes njoftoi stërvitjen e përbashkët “Mirovnik 2025” të forcave speciale kineze dhe serbe.
Stërvitja do të zhvillohet në provincën Hebei në Kinën veriore në gjysmën e dytë të korrikut, u njoftua në Pekin më 14 korrik.
Në vitet e fundit, Serbia ka blerë armë nga Kina dhe është bërë vendi i parë në Evropë që ka blerë sistemin kinez kundërajror FK-3.
Politika ndaj Pekinit dhe Moskës ka çuar në disa paralajmërime nga Brukseli. Vlerësimi i stërvitjes ushtarake me Kinën është në këtë ton.
“Serbia duhet të përmbahet nga veprimet dhe deklaratat që bien ndesh me qëndrimet e politikës së jashtme të BE-së”, thuhet në mesazhin nga Brukseli.
I pyetur nga RFE/RL, një zëdhënës i BE-së tha se BE dëshiron të mbështetet te Serbia si një partner i besueshëm evropian për parime, vlera dhe siguri të përbashkëta.
“Dhe Serbia duhet të na bindë për orientimin e saj strategjik”, tha zëdhënësi i BE-së.
Detyrimi i Serbisë si kandidate është të përputhet me politikën e jashtme të BE-së, siç Brukseli i ka kërkuar vazhdimisht Beogradit ta bëjë.
Serbia është ushtarakisht neutrale, por është anëtare e programit të Partneritetit për Paqe të NATO-s dhe qëllimi i saj strategjik është t’i bashkohet BE-së.
Në të njëjtën kohë, Beogradi po e balancon politikën e saj të jashtme midis Perëndimit, Kinës dhe Rusisë, e cila ka qenë e izoluar në Perëndim që nga pushtimi i Ukrainës.
Nikola Lunić, një konsulent gjeopolitik dhe sigurie, beson se vendimi i Serbisë për të kryer stërvitje ushtarake me Kinën “minon orientimin e shpallur të Serbisë drejt BE-së”.
“Forcimi i ndërveprimit midis trupave kineze dhe serbe i dërgon një mesazh të qartë gjeopolitik Perëndi”, i tha ai Radios Evropa e Lirë.
Para stërvitjes me ushtrinë serbe, ushtria kineze kreu manovra në Bjellorusi në korrik 2024, dhe ushtria e atij vendi ishte e vendosur pikërisht në kufirin me NATO-n.
Ato ndodhën në kohën e samitit të NATO-s në Uashington, ku udhëheqësit e aleancës shprehën mbështetje “të padiskutueshme” për Ukrainën, ndërsa kritikuan ashpër Pekinin për mbështetjen e tij për Rusinë.
Cili është qëllimi i trajnimit në Kinë?
Sipas Ministrisë Kineze të Mbrojtjes, trajnimi i planifikuar do të “kontribuojë në forcimin e aftësive luftarake të pjesëmarrësve dhe thellimin e bashkëpunimit midis dy ushtrive”.
Ministria Serbe e Mbrojtjes nuk iu përgjigj pyetjeve të Radios Evropa e Lirë në lidhje me objektivin e këtij trajnimi, as për cilat njësi dhe sa ushtarë të ushtrisë serbe do të merrnin pjesë.
Ambasada Kineze në Beograd gjithashtu nuk u përgjigj.
Nuk ka gjithashtu informacion nëse dhe kur trajnimi i përbashkët, i cili normalisht zhvillohet në bazë rotacioni, do të zhvillohet në Serbi.
Trajnim i përbashkët ndërkombëtar në vitin 2025.
Në maj, u zhvillua një trajnim i përbashkët i njësive speciale ushtarake nga Serbia dhe Egjipti për operacione kundër terrorizmit.
Trajnimi, i cili u zhvillua në Serbi, përfshinte ekipe luftarake nga Brigada e 72-të e Operacioneve Speciale dhe Forca Egjiptiane El Sak, të mbështetura nga njësi helikopterësh nga ushtria serbe.
U pasua nga një trajnim i ngjashëm në vitin 2024 në poligonet e trajnimit në Egjipt.
Në prill të vitit 2025, u zhvillua një trajnim i përbashkët inxhinierik midis anëtarëve të Forcave të Armatosura Serbe dhe Gardës Kombëtare të Ohajos në kuadër të Programit të Partneritetit Serbi-Ohajo.
Ky trajnim u zhvillua në Serbi.
Nikola Lunić i RFE/RL thotë se njoftimi i Ministrisë Kineze të Mbrojtjes sugjeron që ky është një ushtrim ushtarak, jo një ushtrim stërvitor.
Ai tha se ushtrimet ushtarake nuk kanë një emër, kështu që “Peacekeeper 2025” është një emër më i përshtatshëm për një ushtrim ushtarak, duke shtuar se është njoftuar gjithashtu se aftësitë luftarake të pjesëmarrësve do të forcohen.
NATO nuk iu përgjigj pyetjes së RFE/RL në lidhje me trajnimin e përbashkët ushtarak të njoftuar midis Serbisë dhe Kinës.
Armët kineze në Forcat e Armatosura Serbe
Në vitin 2020, gjashtë dronë të rinj CH-92A u blenë nga Kina, të ndjekur dy vjet më vonë nga një sistem raketash anti-ajrore FK-3.
Kështu, Serbia u bë operatori i këtyre raketave dhe dronëve luftarakë kinezë në Evropë. Gjatë prezantimit të pajisjeve të reja të Forcave të Armatosura Serbe në prill 2023, iu prezantua publikut droni i ri kinez CH-95.
Zyrtarisht nuk është njoftuar se sa dronë të këtij lloji janë blerë.
Ministria e Mbrojtjes e Serbisë raportoi në fund të vitit 2024 se në Kinë ishte zhvilluar trajnim për sistemin raketor FK-3, i cili mund të synojë lloje të ndryshme avionësh, helikopterësh, raketash lundrimi dhe dronësh.
Brukseli dhe Uashingtoni kanë shprehur vazhdimisht shqetësim në lidhje me blerjet e armëve të Serbisë nga Rusia dhe Kina.
Pas agresionit rus kundër Ukrainës në vitin 2022, Serbia vendosi një moratorium për të gjitha stërvitjet ushtarake me partnerë të huaj.
Përjashtim bën stërvitja taktike ndërkombëtare “Ujku i Platinit”, në të cilën njësitë e forcave të armatosura serbe po forcojnë aftësinë e tyre për të marrë pjesë në misione paqeruajtëse.
Stërvitja “Ujku i Platinit” është zhvilluar në Serbi që nga viti 2014, me pjesëmarrjen e anëtarëve të NATO-s, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Këshilltari Nikola Luniq konsideron se pjesëmarrja e Serbisë në stërvitjen “Mirovnik 2025” me Kinën përfaqëson një kontradiktë të rëndësishme gjeopolitike me objektivat e deklaruara të politikës së jashtme të vendit dhe vë në pikëpyetje qëndrueshmërinë e neutralitetit ushtarak të Serbisë.
“Është e qartë se moratoriumi bazohet në kritere politike, jo parimore, gjë që bën që neutraliteti ushtarak të humbasë çdo besueshmëri ndërkombëtare për shkak të selektivitetit të tij”, thotë ai.
Stërvitja ushtarake u parapri nga ushtrime policore.
Stërvitjet e ardhshme ushtarake nuk do të jenë të parat midis Serbisë dhe Kinës në fushën e sigurisë.
Në vitet e mëparshme, ushtrime janë mbajtur nga njësitë speciale të policisë së Serbisë dhe Kinës, dhe të dy vendet kanë një marrëveshje për patrulla të përbashkëta policore nga viti 2019.
Vuk Vuksanovic i Qendrës joqeveritare të Beogradit për Politikat e Sigurisë (BCBP) na kujton dokumentin e Kinës për Iniciativën Globale të Sigurisë (GSI) 2023.
Ai gjithashtu thotë, siç thotë ai, se Kina do të forcojë partneritetet dhe shkëmbimet e saj të sigurisë në fushën e arsimit ushtarak dhe policor.
Bashkëpunimi i zgjeruar i sigurisë midis Serbisë dhe Kinës, sipas Vuksanovic, reflektohet në blerjen e pajisjeve ushtarake kineze, bashkëpunimin policor dhe teknologjinë kineze të mbikëqyrjes.
“Nga pikëpamja e Serbisë, kjo është vetëm një vazhdim i politikës shumëvektoriale dhe politikës së ribalancimit”, vlerëson ai.
Çfarë është në interes të Kinës?
Sipas Vuksanoviq, ushtria dhe policia kineze po kërkojnë partnerë për të fituar përvojë ndërkombëtare.
Ai vëren se vendet evropiane në përgjithësi kanë hezituar ta bëjnë këtë, kështu që kinezët janë mbështetur te partnerë të tillë si Rusia.
“Kjo (me Serbinë) është një përpjekje për të mbledhur përvojë ndërkombëtare, por është gjithashtu shumë e dobishme për promovimin e Kinës si një fuqi e re botërore në ngritje”, tha ai.
Në korrik 2019, përpara pushtimit rus të Ukrainës, në Gjermani u zhvillua një stërvitje e përbashkët ushtarako-mjekësore midis atij vendi dhe Kinës, “Combined Aid 2019”, duke u përqendruar në përgatitjet për reagim gjatë krizave humanitare.
Kjo stërvitje është përshkruar në mediat e huaja si ngjarja e parë e përpjekjes së ushtrisë kineze për të krijuar lidhje më të ngushta me Evropën.
Në vitet e fundit, Serbia dhe Kina kanë forcuar marrëdhëniet e tyre ekonomike dhe politike, të cilat të dy vendet i përshkruajnë si një “miqësi të hekurt” dhe një “partneritet strategjik”.
Gjatë vizitës së dytë të Presidentit Kinez Xi Jinping në Beograd në maj 2024, u nënshkrua një deklaratë mbi thellimin e partneritetit strategjik dhe “ndërtimin e një komuniteti Serbi-Kinë me një të ardhme të përbashkët në epokën e re”.
Beogradi ishte një nga tre adresat, së bashku me Parisin dhe Budapestin, që Xi Jinping vizitoi gjatë vizitës së tij në Evropë në pranverën e vitit 2024.
Ndërkohë, Kina është bërë partneri më i madh i tregtisë së jashtme i Serbisë për sa i përket importeve, të cilat arritën në 5.13 miliardë euro në vitin 2024.
Autoritetet e Beogradit mbështeten te Kina për investime ekonomike dhe kredi. Ato gjithashtu mbështeten në mbështetjen e Kinës në organizatat dhe institucionet ndërkombëtare për të kundërshtuar pavarësinë e Kosovës./RSE/
Rruga Press