Franca dhe Evropa po financojnë, pa e thënë këtë, industrinë ushtarake izraelite

Një projekt zhvillimi i dronëve ushtarakë i financuar nga Evropa dhe shtatë qeveri evropiane, përfshirë Francën, mori 42 milionë euro fonde publike në maj 2024. Problemi: një pjesë e fondeve shkon për në dobi të Israel Aerospace Industries, një kompani shtetërore izraelite armësh, sipas Disclose, Investigate Europe dhe Reporters United, transmeton Rruga Press.

Projekti quhet Actus. I panjohur për publikun e gjerë, ky program, i cili synon të përmirësojë dhe armatosë dronët ushtarakë, financohet nga Evropa si pjesë e një plani të gjerë për të garantuar autonominë strategjike të kontinentit. Në letër, asgjë e pazakontë. Përveç se pas njërit prej udhëheqësve të projektit, Disclose, Investigate Europe dhe media greke Reporters United kanë zbuluar përfshirjen e një lojtari që më parë ka mbetur nën radar: prodhuesi i armëve Israel Aerospace Industries (IAI). Në pronësi të shtetit izraelit, kompania është në zemër të operacionit ushtarak të nisur në Gaza pas 7 tetorit 2023. Me pranimin e vetë CEO-së, IAI luan një “rol qendror në Luftën e Shpatës së Hekurt”. IDF përdor dronët e saj Heron për të monitoruar, synuar dhe goditur ndërtesat dhe kampet ku strehohen refugjatët civilë palestinezë.

Historia fillon në verën e vitit 2023, kur 30 “partnerë” evropianë vendosën të paraqesin së bashku një aplikim për të financuar një program të përbashkët me Fondin Evropian të Mbrojtjes (EDF). Emri i tij: Actus. Ky projekt synon të pajisë dronin Patroller nga Safran, aksionari i dytë më i madh i të cilit është qeveria franceze, dhe të certifikojë dronin Lotus, të projektuar nga kompania greke Intracom Defense. Më 16 maj 2024, ekspertët e porositur nga Komisioni Evropian miratuan projektin: 42 milionë euro fonde publike iu dhanë 23 prodhuesve përgjegjës për zhvillimin taktik të droneve Patroller dhe Lotus. Por kjo nuk është e gjitha: sipas një hetimi nga Disclose, Investigate Europe dhe Reporters United, shtatë ministri të forcave të armatosura evropiane po financojnë gjithashtu projektin, përfshirë Ministrinë Franceze të Forcave të Armatosura. Në total, Actus është financuar në shumën prej 59 milionë eurosh. Intracom Defense, e cila po koordinon projektin, është përfituesja kryesore e projektit, me 14 milionë euro mbështetje.

Megjithatë, ajo që Komisioni Evropian dhe vendet që bashkëfinancojnë projektin nuk mund ta injorojnë është se Intracom Defense u ble në pranverën e vitit 2023 nga Israel Aerospace Industries, e cila mban 94% të kapitalit të saj dhe 100% të votave. Me fjalë të tjera, duke zgjedhur të financojnë projektin Actus, Evropa dhe shtetet e përfshira, përfshirë Francën, po mbështesin një program ushtarak që përfiton kryesisht Izraelin dhe industrinë e tij ushtarake. Kjo pavarësisht faktit se ofensiva ushtarake në Gaza ka lënë më shumë se 50,000 të vdekur, përfshirë 15,000 fëmijë, sipas UNICEF-it. Qeveria franceze është dyfish e përfshirë në këtë plan evropian për dronë të armatosur: si bashkëfinancues, por edhe si përfitues, përmes prodhuesit të dronëve Safran, i cili mori një buxhet prej 10 milionë eurosh.

“Një mungesë mizore konsistence”

“Në mënyrë indirekte, fondi evropian dhe shtetet po forcojnë makinën izraelite të luftës”, përmbledh Tony Fortin, një studiues në Observatoire des armements (Observatori i Armëve). Kjo analizë ndahet nga Aymeric Elluin, i cili është përgjegjës për çështjet e armëve për OJQ-në Amnesty International: “Kjo çështje ilustron një mungesë mizore të qëndrueshmërisë. Nga njëra anë, Franca ka një qëndrim gjithnjë e më të vendosur; dhe nga ana tjetër, është e detyruar të bashkëpunojë në një projekt me IAI, e cila i përket Shtetit të Izraelit, udhëheqësi i të cilit, Benjamin Netanyahu, po ndiqet penalisht nga Gjykata Ndërkombëtare Penale për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.”

Kur u pyet nga Disclose dhe partnerët e saj, Ministria Norvegjeze e Forcave të Armatosura deklaroi se kishte siguruar 115,000 euro në “garanci bashkëfinancimi” përmes kompanive norvegjeze të përfshira në konsorciumin Actus. E njëjta marrëveshje u ndoq nga Suedia, me 273,709 euro në bashkëfinancim përmes kompanisë SAAB. E njëjta gjë vlen edhe për Finlandën, e cila, megjithatë, refuzon të zbulojë shumën e saktë të kontributit të saj. Sa i përket Komisionit Evropian, përgjegjës për menaxhimin e EDF-së, ai deklaron se “vlerësimet dhe përzgjedhja e projekteve kryhen në mënyrë të pavarur nga të gjitha zhvillimet politike dhe bazohen rreptësisht në përshtatshmërinë e projektit”. Gjithashtu i pyetur, Intracom Defense deklaroi se është “i regjistruar dhe vepron në Greqi”. Aksionari i saj, IAI, nuk u përgjigj. As Ministria Franceze e Forcave të Armatosura.

Sidoqoftë, as urdhri i arrestit i GJND-së dhe as krimet e luftës në Gaza nuk duket se e kanë zbehur nisjen e projektit Actus. Në “foton familjare” të bërë në mesin e dhjetorit 2024, të gjithë partnerët ishin mbledhur në Athinë, ku ka selinë e Intracom Defense. Ata qëndrojnë në një shkallë të madhe skulpturore; të gjithë shkëlqejnë. /Disclose.ngo / Përkthyer në shqip nga Rruga Press/

Rruga Press