Deklaratë e përbashkët e Miqve të Ballkanit Perëndimor (FWB)

Bruksel, 3 dhjetor 2024

Ne, miqtë e Ballkanit Perëndimor – të përbërë nga përfaqësues të komunitetit socialdemokrat evropian, duke përfshirë anëtarë të parlamenteve kombëtare dhe evropiane, fondacione politike, parti politike dhe organizata të shoqërisë civile në rajon – jemi mbledhur për takimin tonë të gjashtë në Bruksel, me synimi për të bashkuar aktorët progresivë dhe socialdemokratikë dhe për të riafirmuar angazhimin tonë të palëkundur për integrimin e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian.

Në kontekstin e sfidave të vazhdueshme globale ndaj demokracisë, zgjedhjet e fundit të Parlamentit Evropian kanë nxjerrë në pah rritjen e forcave të ekstremit të djathtë në të gjithë Evropën. Fitorja e Donald Trump në zgjedhjet e fundit presidenciale në SHBA mund të ndryshojë në mënyrë dramatike drejtimin e ardhshëm të politikës së jashtme amerikane dhe mbështetjen e SHBA-së për rendin shumëpalësh. Rezultati i zgjedhjeve në SHBA gjithashtu mund të ndikojë ndjeshëm në Ballkanin Perëndimor, duke ndikuar si në dinamikën rajonale ashtu edhe në angazhimin më të gjerë të BE-së me rajonin.

Për më tepër, zgjedhjet e këtij viti në Maqedoninë e Veriut, Serbi, Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kroaci kanë treguar se forcat progresive ende përballen me pengesa të rëndësishme në përpjekjet e tyre për të kundërshtuar rritjen e forcave nacionaliste. Kjo situatë nxjerr në pah nevojën urgjente për mbështetje të rinovuar dhe aleanca strategjike për të forcuar qeverisjen demokratike dhe drejtësinë sociale në të gjithë rajonin.

Si anëtarë të familjes përparimtare, ne jemi të përkushtuar të kundërshtojmë ngritjen e nacionalizmit, autoritarizmit dhe ekstremizmit të djathtë dhe do të vazhdojmë të promovojmë procese zgjedhore të drejta dhe demokratike.

Në dritën e këtyre zhvillimeve:

Ne rikonfirmojmë angazhimin tonë të palëkundur për integrimin e plotë të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian. Ne i bëjmë thirrje Komisionit të ri Evropian që të ndjekë këtë objektiv në mënyrë aktive dhe të punojë ngushtë me vendet e BB6 për të lehtësuar një rrugë më të shpejtë drejt integrimit të plotë.
Ne përgëzojmë Komisionin Evropian për miratimin e agjendave të reformave të Shqipërisë, Kosovës, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë, pas vlerësimeve të favorshme të vendeve anëtare të BE-së. Ky miratim është çelësi për disbursimin e fondeve nga Fondi i Reformës dhe Rritjes së BE-së prej 6 miliardë eurosh. Ne i nxisim vendet e rajonit të shfrytëzojnë mundësitë e ofruara nga Plani i Rritjes, ndërkohë që mbeten të përkushtuara për zbatimin e reformave thelbësore të nevojshme për të rritur zhvillimin ekonomik, për të promovuar integrimin ekonomik rajonal dhe për përparimin drejt aksesit në tregun e vetëm. Në veçanti, ne inkurajojmë fuqimisht autoritetet e Bosnjë-Hercegovinës që të paraqesin zyrtarisht axhendën e tyre të reformës për të filluar procesin e vlerësimit dhe të vazhdojnë të marrin mbështetjen e nevojshme për të finalizuar këtë axhendë, për të mirën e të gjithë qytetarëve.

Ne mirëpresim rezultatet e takimit të këtij viti të Procesit të Berlinit, ku kryeministrat e BB6 nënshkruan Deklaratën e Mbështetjes për Planin e Veprimit të Përbashkët Rajonal të Tregut 2025-2028, si dhe Marrëveshjen për Aksesin në Arsimin e Lartë dhe Pranimin në Studimet e Lartë. Ne festojmë gjithashtu zhbllokimin e Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore (CEFTA), duke e njohur atë si një komponent thelbësor për zbatimin e Tregut të Përbashkët Rajonal. Ne gjithashtu mirëpresim vendimin e autoriteteve të Kosovës për heqjen e njëanshme të vizave për qytetarët e Bosnjës dhe Hercegovinës që nga viti i ardhshëm. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve të Bosnjë-Hercegovinës që ta kthejnë këtë iniciativë.
Ne inkurajojmë përpjekjet e vazhdueshme të përbashkëta midis institucioneve evropiane dhe qeverive të Ballkanit Perëndimor për të mbrojtur proceset demokratike dhe të drejta zgjedhore.

Ne përsërisim thirrjen tonë ndaj vendeve anëtare të BE-së dhe qeverive të vendeve të BB-së që të përmbahen nga ndërhyrjet dypalëshe, pasi veprime të tilla rrezikojnë përparimin e rëndësishëm të arritur në procesin e integrimit dhe minojnë vlerat demokratike.
Ne u bëjmë thirrje vendeve anëtare të BE-së të angazhohen për reforma të brendshme brenda Bashkimit dhe të lejojnë përdorimin e votimit të shumicës së cilësuar për vendimet që lidhen me procesin e zgjerimit.
Ne inkurajojmë forcat progresive dhe socialdemokrate brenda BB6 që të angazhohen në mënyrë aktive në adresimin e sfidave të përbashkëta rajonale përmes dialogut të intensifikuar ndërpartiak dhe angazhimit me aktorët e shoqërisë civile dhe lëvizjet sociale.
Ne u bëjmë thirrje autoriteteve në shtetet anëtare të BE-së të angazhohen me elektoratin e tyre për të zbutur frikën e zgjerimit të nxitur nga e djathta ekstreme dhe për të promovuar edukimin qytetar evropian.
Ne u bëjmë thirrje institucioneve evropiane dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor të zhvillojnë dhe promovojnë mekanizma për të lehtësuar integrimin më të mirë të punëtorëve migrantë. Kjo duhet të përfshijë sigurimin e aksesit të plotë në sigurimet shoqërore dhe të drejtat e punës, vendosjen e rregullave në mbarë BE-në për agjencitë e punësimit, lehtësimin e qëndrimit në BE për punëkërkuesit, lejimin e anëtarësimit ndërkufitar në sindikata dhe promovimin e shpërndarjes së informacionit të qartë dhe të saktë mbi proceset e migracionit. .

Ne inkurajojmë Bosnjë dhe Hercegovinën të zbatojë reforma të rëndësishme në përputhje me propozimet e BE-së dhe presim monitorim rigoroz nga Komisioni Evropian për të maksimizuar përfitimet e Planit të Rritjes.
Ne përsëri kërkojmë nga institucionet evropiane që të mbështesin anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës dhe i bëjmë thirrje Këshillit Evropian që t’i japë Kosovës statusin e kandidatit në njohje të përkushtimit të saj të gjatë për integrimin në BE. Ne gjithashtu inkurajojmë të gjitha vendet anëtare të BE-së që të ndërmarrin hapa konkretë për të zgjidhur të gjitha çështjet dypalëshe me Kosovën, duke përfshirë, por pa u kufizuar në njohjen e shtetësisë së saj.
Ne shprehim shqetësimin tonë të thellë për erozionin e lirive civile dhe politike dhe procesit zgjedhor në Serbi, të konfirmuar nga raportet për mashtrime zgjedhore në zgjedhjet parlamentare dhe lokale të këtij viti; të dënojë mos-angazhimin e vazhdueshëm të qeverisë serbe me politikën e jashtme të BE-së dhe retorikën e saj etno-nacionaliste, e cila kërcënon stabilitetin rajonal; dhe thirrje për sinjale të qarta politike, të mbështetura nga masa diplomatike dhe ekonomike, në mungesë të përmirësimit të çështjeve të mësipërme.
Ne mirëpresim hapjen zyrtare të negociatave të para të anëtarësimit me Shqipërinë dhe u bëjmë thirrje autoriteteve shqiptare të vazhdojnë rrugën e tyre të reformës për t’u bashkuar me Zonën e vetme të pagesave në euro që në fillim të vitit të ardhshëm. Ne gjithashtu u bëjmë thirrje autoriteteve shqiptare që të sigurojnë që liritë civile dhe politike të mos gërryen gjatë kësaj periudhe vendimtare.

Ne e pranojmë se Mali i Zi është aktualisht i vetmi vend kandidat në fazën përfundimtare të negociatave të pranimit, pasi ka marrë një raport pozitiv të vlerësimit të standardeve të ndërmjetme në qershor. Me një udhërrëfyes të qartë të miratuar nga Komisioni Evropian, Mali i Zi është në rrugën e duhur për të mbyllur të gjithë kapitujt e negociatave deri në fund të vitit 2026. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve malazeze të qëndrojnë të vendosura ndaj integrimit euroatlantik dhe të mbyllin katër kapitujt e negociatave deri në fund të këtij viti për t’u bërë anëtari i 28-të i BE-së deri në vitin 2028. Ne dënojmë çdo përpjekje për të ndikuar në mënyrë jodemokratike në vendimet e qeverisë.
Ne i bëjmë thirrje Maqedonisë së Veriut që të vazhdojë me shpejtësi me ndryshimet e nevojshme kushtetuese për të ruajtur momentin e procesit të anëtarësimit të saj në BE dhe të punojë drejt hapjes sa më të shpejtë të kapitullit të ardhshëm të bisedimeve të anëtarësimit me BE-në. Në këtë kontekst, ne gjithashtu u bëjmë thirrje autoriteteve bullgare që të gjitha çështjet e pazgjidhura dypalëshe t’i zgjidhin në frymën e marrëdhënieve të mira fqinjësore.

Si familje socialdemokrate europiane, ne nuk do të jemi thjesht spektatorë, por pjesëmarrës aktivë dhe mbrojtës të përkushtuar të vlerave socialdemokrate dhe europiane!

Nënshkrimi në emër të:

Adnan Dibrani, deputet i S&D në Parlamentin Evropian, Suedi

Aleksandar Spasov, President i Institutit për Ndryshime Progresive dhe Studime Sociale, Maqedonia e Veriut

Andreas Schieder, Anëtar i S&D i Parlamentit Evropian, Austri

Balsha Bozovic, Kryetar i Komitetit Ekzekutiv të Akademisë Rajonale për Zhvillim Demokratik, Serbi

Ćazim Lisičić, Drejtor Ekzekutiv, Fond za progresivne politike, Mali i Zi

Daša Shilović, Kryetare e Rrjetit Gjinor të EQL dhe anëtare e Bordit EFDS, Kroaci

Daniele Frigeri, President, Centro Studi di Politica Internazionale (CeSPI), Itali

Delara Burkhardt, Anëtare e S&D e Parlamentit Evropian, Gjermani

Denis Begic, deputet i Parlamentit (SocDem), Suedi

Hamza Pecar, Menaxher i Projektit, Forumi i Shoqatës së Nismës së Majtë, Bosnje dhe Hercegovinë

Jonas Andersson, Menaxher Programi PAO për Ballkanin Perëndimor, Olof Palmes International Center, Suedi

Karolina Leaković, Sekretare Ndërkombëtare, Partia Socialdemokrate, Kroaci

Kido Koenig, Drejtor, Fondacioni Max van der Stoel, Holandë

Lauri Finér, Drejtor, Fondacioni Kalevi Sorsa, Finlandë

László Andor, Sekretar i Përgjithshëm, Fondacioni për Studime Progresive Evropiane, BE

Ledjon Shahini, Drejtor Ekzekutiv, Fondacioni Qemal Stafa, Shqipëri

Maria João Rodrigues, Presidente, Fondacioni për Studime Progresive Evropiane, BE

Maria Maltschnig, Drejtoreshë, Karl-Renner-Institut, Austri

Marko Mihailoski, Drejtor Ekzekutiv i Institutit Progres, Maqedonia e Veriut

Matjaž Nemec, Anëtar i S&D në Parlamentin Evropian, Slloveni

Miloš Đajić, President i Komitetit Drejtues, Qendra e Aftësive Moderne, Serbi

Mojca Kleva Kekuš, Kryetare, Društvo Progresiva, Slloveni

Nasima Razmyar, Nënkryetare e Parë e SD Finlandës, Grupi Parlamentar Social Demokrat, Finlandë

Neira Kujovic, Drejtore Ekzekutive, Forumi i Asociacionit të Nismës së Majtë, Bosnje dhe Hercegovinë

Oscar Ernerot, Sekretar i Përgjithshëm, Olof Palmes International Center, Suedi

René Schlee, Drejtor, Friedrich-Ebert-Stiftung Dialogu Evropa Juglindore, Gjermani

Sébastien Gricourt, Themelues i Observatorit të Ballkanit në Fondacionin Jean Jaurès, Francë

Stefan Schennach, Anëtar i Parlamentit, Sozialdemokratische Partei Österreichs (SPÖ), Austri

Thijs Reuten, Anëtar i S&D i Parlamentit Evropian, Holandë

Rruga Press