Bazat e huaja ushtarake në Ballkan – amerikanët kanë bazën më të madhe në Kosovë

Prania e fuqive të huaja në Ballkan në dekadat e fundit nuk janë aspak të pazakonta, veçanërisht përmes forcave paqeruajtëse gjatë luftërave të viteve 1990, si UNPROFOR në Bosnje dhe KFOR në Kosovë.

Shumica e rajonit që atëherë është bërë pjesë e NATO-s – Sllovenia në 2004, Kroacia dhe Shqipëria në 2009, Mali i Zi në 2017 dhe Maqedonia e Veriut në 2020.

Shtohet pyetja se çfarë bazash dhe lehtësirash përdorin vendet e huaja në rajon?

Kosova

Një nga më të njohurat është baza ushtarake amerikane Bondsteel në Kosovë, e cila përdoret edhe nga forcat paqeruajtëse të KFOR-it.

Bëhet fjalë për bazën e hapur pas luftës në Kosovë në vitin 1998 dhe 1999, kur NATO bombardoi Republikën Federale të Jugosllavisë.

Shkak për ndërhyrjen ushtarake të aleancës së NATO-s ishte përndjekja e shqiptarëve në Kosovë nga forcat e sigurisë serbe.

Ai u emërua sipas James Leroy Bondsteel, një ushtar amerikan që shërbeu gjatë Luftës së Vietnamit, pas së cilës iu dha Medalja e Nderit.

Baza ndodhet afër qytetit të Ferizajit, në lindje të Kosovës, jo shumë larg kufirit me Maqedoninë e Veriut.

Ajo mbulon pak më pak se katër kilometra katrorë gjersa është ndërtuar për vendosjen e 7000 ushtarëve, gjë që e bën atë bazën më të madhe amerikane në Ballkan.

Bosnja-Hercegovina

Në Sarajevë, në vijën që ndan Federatën dhe Republikën Serbe – dy entitetet në të cilat u nda vendi me Marrëveshjen e Dejtonit në vitin 1995 – ndodhet baza EUFOR.

Bëhet fjalë për forcat e Bashkimit Evropian që mbikëqyrin zbatimin ushtarak të Marrëveshjes së Dejtonit dhe ndodhen në Bosnje dhe Hercegovinë që nga viti 2004.

Para kësaj, zbatimi mbikëqyrej nga SFOR dhe IFOR, nën komandën e NATO-s.

Në mars, 500 ushtarë që mbërritën në EUFOR u vendosën në të gjithë Bosnjën dhe Hercegovinën.

Mali i Zi

Vitet e fundit shpesh në media janë shfaqur informacione se në Mal të Zi do të ndërtohet një bazë e NATO-s.

Megjithatë, si autoritetet e Malit të Zi ashtu edhe NATO-ja i mohojnë gjithmonë këto pretendime.

“NATO nuk po planifikon investime të ngjashme në Mal të Zi dhe nuk do të ndërtojë një bazë ushtarake në atë vend”, tha Piers Casale, zëdhënës i NATO-s.

Mali i Zi është bërë pjesë e aleancës më të fortë ushtarake në botë në vitin 2017.

Sllovenia

Disa aeroporte në rajonin tonë shfrytëzohen nga NATO-ja, të cilat përdoren nga aeroplanët e Aleancës.

Një prej tyre, aeroporti Cerkje në Slloveni, si “baza e parë e NATO-s në territorin e ish-Jugosllavisë”.

Bëhet fjalë për një aeroport dhjetë kilometra larg kufirit të Kroacisë dhe Sllovenisë, i cili ishte një nga më të mëdhenjtë në ish-RSFJ.

Aeroporti më parë ishte shfrytëzuar nga Ushtria Popullore Jugosllave (JNA) dhe rreth tij pati luftime gjatë shkëputjes së Sllovenisë nga Jugosllavia.

Sot, Cerkje është aeroporti ushtarak qendror i ushtrisë sllovene, por edhe bazë për mbështetje logjistike për NATO-n.

Serbia

Statusi i Qendrës Humanitare Serbo-Ruse në Nish prej kohësh ka shkaktuar tension. Ajo u ndërtua në vitin 2012 në bazë të një marrëveshjeje ndërmjet Qeverisë së Serbisë dhe Qeverisë së Rusisë, me qëllim të “sigurimit të një sërë detyrash humanitare në territorin e Serbisë dhe vendeve të tjera të rajonit të Ballkanit”.

Megjithatë, zyrtarët perëndimorë shpesh deklarojnë se bëhet fjalë për një bazë të inteligjencës dhe madje ushtarake ruse, të cilën e mohojnë Beogradi dhe Moska.

“Nëse e lejon Rusinë të krijojë një qendër spiunazhi, Serbia do të humbasë kontrollin mbi një pjesë të territorit të saj”, tha Hoyt Brian Yee, një zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit i ngarkuar për Evropën dhe Euroazinë, në vitin 2017.

Ndërkohë qendra ka kërkuar edhe status diplomatik për stafin, i cili ende nuk ka arritur “për shkak të rezistencës së madhe të Bashkimit Evropian”, shkruan danas.

Qendra humanitare serbo-ruse ishte temë edhe në Parlamentin Evropian.

Së pari, gjashtë eurodeputetë u bënë thirrje autoriteteve serbe që të “sigurojnë më shumë transparencë në lidhje me rolin dhe aktivitetet e të ashtuquajturve të qendrës humanitare”.

Amendamenti i dytë u paraqit nga Viola von Cramon, anëtare e të Gjelbërve Evropianë, e cila praktikisht kërkoi shfuqizimin e qendrës.

Ministri i Punëve të Brendshme të Serbisë, Aleksandar Vulin, tha së fundmi se qendra “me punën dhe veprimin e saj fisnik…e arsyetoi qëllimin e saj të ekzistencës”.

Ndryshe, Aleanca e Atlantikut të Veriut është një aleancë ushtarake e 30 vendeve të Amerikës së Veriut dhe Evropës e formuar në bazë të një marrëveshjeje të nënshkruar më 4 prill të vitit 1949.

Organizata përfaqëson një sistem të mbrojtjes kolektive ku anëtarët e organizatës bien dakord për mbrojtjen e ndërsjellë kundër sulmeve nga çdo element i jashtëm, sipas faqes së internetit të NATO-s.

Selia e NATO-s ndodhet në Bruksel, Belgjikë, ndërsa Komanda Supreme ndodhet në Mons, në të njëjtin vend.

Kur u themelua në vitin 1949, NATO kishte 12 vende anëtare dhe ky numër është rritur në 30 sot.

Vendi i fundit që iu bashkua aleancës ishte Maqedonia e Veriut, më 27 mars 2020.

Suedia dhe Finlanda pritet të jenë vendet e reja që do t’i bashkohen aleancës ushtarake.

Rruga Press